Obrazy na stronie
PDF
ePub

ad arbitrium Cleandri aut retenti sunt, aut occisi; ad cujus nutum etiam libertini in senatum atque in patricios lecti sunt. Tuncque primum vigintiquinque consules in unum annum; venditæque omnes provinciæ. Omnia Cleander pecunia venditabat; revocatos de exsilio dignitatibus ornabat; res judicatas rescindebat; qui tantum per stultitiam Commodi potuit, ut Byrrum, sororis Commodi virum, reprehendentem, nuntiantemque Commodo quæ fiebant, in suspicionem regni affectati traheret, et occideret; multis aliis, qui Byrrum defendebant, pariter interemptis. Præfectus etiam Ebutianus inter hos est interemptus in cujus locum ipse Cleander cum aliis duobus, quos ipse delegerat, præfectus est factus. Tuncque primum tres præfecti prætorio fuere: inter quos libertinus, qui a pugione appellatus est.

VII. Sed et Cleandro dignus tandem vitæ finis impositus: nam quum insidiis illius Arrius Antoninus, fictis criminibus in Attali gratiam, quem in proconsulatu Asiæ damnaverat, esset occisus, nec eam tum invidiam, populo sæviente, Commodus ferre potuisset, plebi ad pœnam donatus est: quum etiam Apolaustus aliique liberti aulici pariter interempti sunt. Cleander inter cetera etiam concubinas ejus constupravit de quibus filios suscepit, qui post ejus interitum cum matribus interempti sunt. In cujus locum Julianus et Regillus subrogati sunt quos et ipsos postea pœnis affecit. His occisis, interemit Servilium et Dulium Silanos, cum suis; mox Anicium Lupum, et Petronios Mamertinum et Suram,

jours. Ses successeurs furent, au gré de Cléandre, ou emprisonnés ou tués; il permit que des affranchis fussent élus pour remplir le sénat et les rangs des patriciens. Alors, pour la première fois, on vit vingt-cinq consuls dans une année. Toutes les provinces furent vendues. Cléandre faisait argent de tout; il rappelait des exilés et leur conférait des dignités; il cassait les jugements rendus; mais une chose qui témoigne de la stupidité de Commode, c'est qu'il eut assez de crédit pour faire périr, sous l'inculpation de tentative d'usurpation, Byrrus, beau-frère de Commode, qui faisait des remontrances à l'empereur et lui découvrait ce qui se passait; plusieurs autres qui se mêlèrent de la défense de Byrrus furent également mis à mort. De ce nombre fut le préfet Ebutianus, à la place duquel Cléandre lui-même, avec deux autres qu'il s'adjoignit, fut créé préfet. On vit alors, pour la première fois, trois préfets du prétoire, dont un affranchi, qui fut spécialement chargé du glaive impérial.

VII. Mais Cléandre lui-même eut une fin digne de sa vie. En effet, Arrius Antoninus ayant péri victime de ses menées, sous la fausse accusation d'avoir agi en faveur d'Attale, qu'il avait condamné dans son proconsulat d'Asie, et Commode, assailli par les fureurs du peuple, ne pouvant plus maîtriser l'envie qu'excitait Cléandre, il le livra à la vengeance populaire. Apolaustus et d'autres affranchis de la cour furent en même temps mis à mort. Entre autres choses que fit Cléandre, il eut commerce avec les concubines de Commode, et en eut des enfants, qui, après sa mort, furent tués avec leurs mères. L'empereur mit en sa place Julianus et Regillus, qu'il fit tuer aussi dans la suite. Après ceux-ci, il fit mourir Servilius Silanus et Dulius Silanus avec les leurs; ensuite Anicius Lupus, Petronius Mamertinus et Petronius Sura, et Antonin, fils de Mamertinus et de sa sœur.

:

filiumque Mamertini Antoninum, ex sorore sua genitum. Et post eos sex simul ex consularibus, Allium Fuscum, Cœlium Felicem, Luceium Torquatum, Lartium Euripianum, Valerium Bassianum, Pactuleium Magnum cum suis atque in Asia Sulpitium Crassum proconsulem et Julium Proculum cum suis, Claudiumque Lucanum, consularem, et consobrinam patris sui Faustinam Anniam in Achaia, et alios infinitos. Destinaverat et alios quatuordecim occidere, quum sumptus ejus vires Romani imperii sustinere non possent.

VIII. Inter hæc Commodus, senatu semet ridente, quum adulterum matris consulem designasset, appellatus est Pius; quum occidisset Perennem, appellatus est Felix. Inter plurimas cædes multorum civium, quasi quidam novus Sulla, idem Commodus ille Pius, ille Felix, finxisse etiam quamdam contra se conjurationem dicitur, ut multos occideret. Nec alia ulla fuit defectio præter Alexandri, qui postea se et suos interemit, et sororis Lucillæ. Appellatus est Commodus etiam Britan nicus ab adulatoribus, quum Britanni etiam imperatorem contra eum deligere voluerint. Appellatus est etiam Romanus Hercules 6, quod feras Lanuvii in amphitheatro occidisset erat enim hæc illi consuetudo, ut domi bestias interficeret. Fuit præterea ea dementia, ut urbem Romam, coloniam Commodianam vocari voluerit : qui furor dicitur ei inter delinimenta Marciæ injectus. Voluit etiam in circo quadrigas agitare. Dalmaticatus in publico processit, atque ita signum quadrigis emitten

Après eux, six consulaires à la fois: Allius Fuscus, Célius Felix, Luceius Torquatus, Lartius Euripianus, Valerius Bassianus, Pactuleius Magnus avec les siens ; en Asie, le proconsul Sulpitius Crassus, et Julius Proculus avec les siens, et Claudius Lucanus, personnage consulaire; en Achaïe, sa cousine germaine Faustina Annia, et une infinité d'autres. Il avait encore désigné quatorze victimes; car les forces de l'empire romain ne pouvaient plus suffire à ses dépenses.

VIII. Cependant, Commode ayant désigné consul l'adultère de sa mère, le sénat, sans doute par dérision, lui donna le surnom de Pieux : déjà à la mort de Perennis, il avait reçu celui d'Heureux. Au milieu des meurtres d'un grand nombre de citoyens, ce nouveau Sylla, Commode, ce Pieux, cet Heureux empereur, imagina, dit-on, une conspiration ourdie contre sa personne, pour servir de prétexte à de nouveaux assassinats. Il n'y eut d'autre révolte véritable que celle d'Alexandre, qui ensuite se tua lui et les siens; et celle de Lucilla sa sœur. Il reçut de ses flatteurs le nom de Britannique, pendant que les Bretons voulaient élire un empereur pour le lui opposer. Il fut appelé l'Hercule romain, pour avoir abattu des bêtes féroces dans l'amphithéâtre de Lanuvium car c'était sa coutume de tuer des bêtes dans sa maison. Sa folie fut telle, qu'il voulut que la ville de Rome fût appelée colonie Commode. On dit que ce fut Marcia qui, dans ses embrassements, lui inspira cet acte de démence. Il voulut aussi conduire dans le cirque des chars à quatre chevaux. Il parut en public revêtu de la dalmatique, et donna ainsi le signal pour faire partir les chars. Et dans le même temps où il en référa au sénat pour faire appeler Rome Commodienne, non-scule

:

dis dedit. Et eo quidem tempore, quo ad senatum retulit de Commodiana facienda Roma, non solum senatus hoc libenter accepit per irrisionem (quantum intelligitur), sed etiam se ipsum Commodianum vocavit, Commodum Herculem et Deum appellans.

IX. Simulavit se et in Africam iturum, ut sumptum itinerarium exigeret; et exegit, eumque in convivia et aleam convertit. Motilenum, præfectum prætorio, per ficus veneno interemit. Accepit statuas in Herculis habitu; eique immolatum est ut deo. Multos præterea paraverat interimere quod per parvulum quemdam proditum est, qui tabulam e cubiculo ejecit, in qua occidendorum erant nomina scripta. Sacra Isidis coluit, ut et caput raderet, et Anubin portaret. Bellonæ servientes vere exsecare brachium præcepit, studio crudelitatis. Isiacos vere pineis usque ad perniciem pectus tundere cogebat. Quum Anubin portaret, capita Isiacorum graviter obtundebat ore simulacri. Clava non solum leones in veste muliebri et pelle leonina, sed etiam multos homines afflixit. Debiles pedibus, et eos qui ambulare non possent, in gigantum modum formavit, ita ut a genibus de pannis et linteis quasi dracones dirigerentur; eosdemque sagittis confecit. Sacra Mithriaca & homicidio. vero polluit, quum illic aliquid ad speciem timoris vel dici vel fingi soleat.

X. Etiam puer et gulosus et impudicus fuit. Adolescens omne genus infamayit hominum, quod erat secum, et ab omnibus est infamatus; irridentes se feris

« PoprzedniaDalej »