plicit Jul. Firmici Materni V. C. de Errore Profana- A cum cultum latæ erant, qui olim dominans nune fere rum Religionum, cujusmodi subscriptiones in multis opprimebatur. Hæc sane considerari et perpendi debent, ubi Firmicus cum antiquioribus apologetis componitur; inde explicanda est totius orationis diversitas, quæ vel ad cultum Ethnicorum vi destruendum imperatores plus semel hortatur atque excitat, id quod antiquioribus apologetis, licet et hi hostilem in religionem quam aggrediuntur animum ubivis fere locorum declarent, in mentem numquam venire potuit. IX. Editiones Firmici, quæ mihi innotuerunt, sunt scquentes : Jul. Firmici Materni V. C. de Errore Profanarum Religionum ad Constantium et Constantem Augustos liber, numquam antehac in lucem editus. Excusus Argentina apud Paulum Macharopœum, sumptibus Johannis Oporini, anno 1562, in-8°. Præfation. subscripsit Matt. Flac. Illiricus. Editio Princeps. Paris., 1575. -Cum Mythologicis Latinis cura Hieronymi Commelini. Heidelberge, 1599, in-8°. - Paris., 1610. - Jul. Firmicus de Errore Profanar. religionum Jo. a Wower recensuit (Hamburgi) 1603, in-8°. Cum Minutio Felice. Oxonij, 1662. in 8°. In Cypriani operibus ed Philippi le Prieur. Cum notis Woweri, Oxon 1678, in-8°. In Galland. Bibl. Patrum tom. v, 65 seq. In Bibliotheca P.P. Maxima tom. IV, p. 164–179. In N. Rigaltii ed. Minucii Felicis et Cypriani de Idolorum vanitate, cum notis J. a Wower, una cum novo indice. Lugd. Batav., 1645, in-8°. Ead. editio repetita, accedente cura Jac. Oiselji Lugd. Bat., 1652, in-4°. In Jac., Oiselii Minucio Felice. Lugd. Batav., 1672, in-8°. Minucio Felici ed. le Maire adjunctus, Lugd. Bat. 1652. Qu. In Jacobi Gronovii Minucio Felice et Cypriano de Idolorum Vanitate. Lugd. Bat., 1709. Eadem edit., cum novo saltem titulo, prodiit Roterod. 1743, in-8°. Cum Arnobio in editione PP. Latinorum Oberthuriana. Wirceburgi, 1783, vol. V. Ex qua Firmici textum in singula capita divisi. Belgice vertit notisque illustravit G. Kempfer 1718. JULII FIRMICI MATERNI V. C. DE ERRORE PROFANARUM RELIGIONUM. PROEMIUM. quod in fabricatione hominis artifex fecit a, ut antea a De lacuna diximus in præfatione (Col. præc., n. VIII init.), ubi quoque Hertzii sententiam attulimus de omissis. Haud ita multa ea esse, verba diximus, annuis perditorum commonitionibus ac communicationibus specialiter retexenda sunt . In testificationem veritatis manifestis rationibus exemFlacii indicare videntur. b Priores editiones conjungunt verba in testifica plorumque testimoniis divinationem probabimus per A torem Deum, qui singula suis locis ordinibusque diabolum esse inventam a et perfectam, ut per hoc spiritus maculata cogitatione, spe fluxæ felicitatis, perversa discretione perverteret miseros homines perpetuis calamitatibus implicitos b..... CAPUT PRIMUM. Elementa ponit esse principia rerum; cum vero hæc diversa sint et potestate contraria, eorum nullum esse summum numen (licel de igne tantum hoc loco loquatur, cæterorum cultu in sequentibus destructo), sed omnia Deum fabricatorem et moderatorem habere. Quatuor Elementa esse principia creaturarum constituens creavit, quod aut mente, aut cogitatione colligimus, aut certe quod oculis cernimus divina verbi sui societate compositum (Joan. 1, 2, 3), æquata corporum moderatione in hoc toto. CAPUT II. Aquæ cultum apud Egyptios refutat. Ægypti incolæ aquarum beneficia percipientes, aquam colunt, aquis supplicant, aquas superstitiosa votorum continuatione venerantur. Sed in sacris suis (quæ mysteria vocant f) addunt tragica funera et funesta calamitatis metuendæ certamina s. Incestum cum sorore adulteriumque aiunt commissum, nemo est qui dubitet (id est, ignem, aquam, aerem Bet hoc facinus severis mariti animadversionibus et terram). Sed hæc Elementa diversa sunt, vel in potestate contraria. In errore sunt itaque gentes quæ cum elementis tribuant principatum adhuc deputant ignem, quasi summum Deum, quasi cætera ex ipso habeant substantiam calore: nescientes, quod omnia Elementa ex ipsa sint sua contrarietate conjuncta, et quod et ipsa habeant fabrica tionem cum antecedentibus, præmisso commate. At Lotus sensus suadet, incipere hic novam sententiam. Itaque punctum posuimus. a In hac assertione consentiunt Patres. v. c. Tertullianus: dæmonium oraculi Pythii; de Oratione c. 13. Eodem sensu omnes errores falsasque religiones uno ore dæmoniis tribuebant Athenag. Legat. pro Christianis c. 25, qui ἀπατηλοὺς τῶν ἀνθρώπων eos vocat; Minuc. Felix in Octavio, c. 26; Arnobius adv. Gentes 1, c. 56; et ipse Firmicus, c. 27. Reliquum haud omnes Ethnicos divinationibus fidem adhibuisse, haud opus est ut exemplis ex historia petitis uberius demonstremus. Philosophos Eleaticos duce Xenocrate omnes divinationes sprevisse constat; cf. Cicer. de Divinat. I, 3; Plutarch. Plac. Philos. 1. 1, qui idem de Epicuro asserit ; Brandis. Comment. Eleatica I, pag. 71. b Hanc vocem implicitos apud Wowerum aliosque editores excipit lacuna, cujus tamen nullum in editione principe indicium. Si qua fuit, promissis suis stetit Firmicus atque de origine divinationum ex astutia diaboli atque odio quo humanum genus persequebatur, ex historia et antiquitatibus complura congessit. с vindicatum. Isis soror est, Osiris frater, Typhon maritus; is cum comperisset Isidem uxorem incestis fratris cupiditatibus esse corruptam, occidit Osirim, artuatimque laceravit, et per omnes Nili fluminis ripas miseri corporis palpitantia membra projecit. i Isis, repudiato Typhone, ut et fratrem sepeliret et conjugem, adhibuit sibi Nephthen sororem i sociam, • Athanas. κατὰ Ἑλλ. c. 24 : Πάντων μάλιστα Αἰγύπτιοι τὸ ὕδωρ προτετιμήκασι, καὶ θεοὺς ἀναγο pevovat. Idem de Incarnatione Verbi Dei. c. 45. Sic quoque Plutarchus de Iside et Osiride c. 5, nihil in majore Ægyptiis esse honore quam Nilum, asserit. Wow. Hunc ut Deum coluerunt atque in statuis numisque repræsentarunt (Eckhelii Doctrina Numor. Veterum IV, p. 36). Nota est aquæ Niliacæ C sanctitas, quæ Romam usque ad sacros usus devehebatur. Hanc Egyptiorum superstitionem haud dubie in primis respicit Lactantius Instit. Divin. 11, c. 6. Constantinus M. cultum Nili jam prohibuerat (Euseb. Vita Constant. m, c. 25). Aquam omnium rerum principium habebant Indi (Creuzer. 1, 595) ; et apud Græcos Thales; Cicero de Nat. Deorum 1, 25; Lactant. I, 10; Arnob. 11,9; et ibi Elmenhorstius et Orellius. Cultum Elementorum obiter tangit Athanasius xaτà 'Elλnvwv c. 9. Hæc quoque culta fuisse Persis, docet Creuzerus Symbolik und Mythologie der alten Völker, I. 651; Kleuker epoxά im Anhang zum D Zendavesta c. 20, 114. a Persas innuit. De ignis cultu apud Persas v. Herodot 1, 151; Maxim. Tyr. serm. 38; Theodoret. Hist. eccles. v, c. 39; Evagr. Hist. eccles. c. 14; quos, utpote temporibus Firmici fere æquales, hic excitasse sufficiat. Adde Eustathium in Dionys. de Situ orbis, de Persis hæc habentem: Tipoσ tò пūρ. Plura ap. Brissonium de regio Persarum principalu (Argentorati, 1710) p. 349, et Creuzerum Symbolik und Mythologie, 1, 692, 713. De cultu Solis et Mithræ apud Persas celebratissimo vide Creuzerum Iv, p. 410; de aqua Persis sacra vide Brissonium p. 356: Adhuc deputant..... Sic Tertullianus adv. Valentinianos c. 32: Ad Persas si forte deputabimur, h.e. si Persarum religione uti docemur; Apolog. c. 16: Deputor angelis, non angelus non angela; de Præscr. c. 21, et sæpius. Vide Indicem Semlerianum latinitatis Tertullianeæ, vol. VI. f Glossema. Wow. Opponuntur tamen sacra hac arcana publicis illis, de quibus primis hujus capitis verbis Firmicus egerat. De his mysteriis quæ posteriorum sunt temporum, quæ imprimis spectat Firmicus, consule ceterum San-Crucium Mystères du Paganisme, tom. II, p. 151 seq., et Creuzerum 1, 259 seq. Tolam hanc fabulam singulari libro complexus est Plutarchus, unde his Firmici petenda interpreLatio. Wow. Isidis historiam narratam fuisse ad Euhemero, testis est Minucius Felix Octav. c. 21. Euhemerus exsequitur et eorum (deorum) natales, patrias, sepulcra dinumerat, et per provincias monstrat : Dictai Jovis, et Apollinis Delphici, et Phariæ Isidis, et Cereris Eleusiniæ, Prodicus assumptos in deos loquitur, qui errando inventis novis frugibus, utilitati hominum profuere. Cf. Ouzelium ad h. 1. i Plutarch. de Iside et Osiride c, 18; Diodor. Sic. 1, 21. De morte et dilaceratione Osiridis vide quæ collegit Creuzerus Symb. et Mythol. 1, 259 seq. et 302 seq. i Illam Typhonis sororem et conjugem ; hunc Osiridis et Nephthis filium. Plut. de Iside et Osiride c. 14; Jablonsky Panth. Ægypt. ш, 46, 112, 113, 118, 119. Nonien ex Jablonskii conjectura origi nem habet Ægyptiacem, sive a verbo significante quod vento expositum est, sive ab alio, significante quod terminum ponit, p. 120, 121. C b et Anubin venatorem. Cui ideo caninum caput A Illa, quam despicis, ignita venerandi spiritus majestate decoratur': ut ex ipsa per veteres conscienimpositum est, quia lacerati corporis partes artificio tiæ cicatrices credentibus hominibus salutaris sanitas canis vestigantis invenit. Sic inventum Osirim Isis tradidit sepulturæ. Fuerant sane hi apud Ægyptum irrigetur. Sed in his funeribus et luctibus, quæ vere sunt funera, quæ facta sunt, quorum exstant reges pariter ac tyranni, sed Osiris justus, præter hodie quoque reliquiæ (nam et sepulcrum Osiridis illud, quod cum sorore commisit. Typhon furiosus, hodie in Ægypto est, et cremati corporis reliquiæ impotens ac superbus. Ideo ille colitur, iste vitaturd. cernuntur ") defensores eorum volunt addere physiHæc est Isiaci sacri summa. In adytis habent idolum cam rationem. Frugum semina Osirim dicentes Osiridis sepultum hoc annuis luctibus plangunt e, esse, Isin terram P, Typhonem calorem 9 : et quia radunt capita f, ut miserandum casum regis sui turmaturatæ fruges calore, ad vitam hominis colligunpitudine dehonestati defleant capitis, tundunt pectus 5, tur, et a terræ consortio separantur, et rursus aplacerant lacertos, veterum vulnerum resecant cicapropinquante hyeme seminantur, hanc volunt esse trices, ut annuis luctibus in animis eorum funestæ mortem Osiridis, cum fruges reddunt ; inventionem ac miserandæ necis exitium renascatur. Et cum hæc vero, cum fruges genitali terræ fomento conceptæ, certis diebus fecerint, tunc fingunt se lacerati corporis reliquias reperire, et cum invenerint, quasi B nova rursus coeperint procreatione generari. Pone sopitis luctibus, gaudent h. O misera et caduca mortalitas, ut regibus tuis per annos singulos funestas mittas inferias, neglecto Deo summo, qui omnia divini artificii moderatione composuit, et spem tuam perdis et vitam. Nec ostensi tibi luminis splendore corrigeris, nec recuperatæ libertatis quæris insignia, nec spem redditæ tibi salutis agnoscis, nec ex pœnitentia præteritorum criminum indulgentiam postulas. Frustra tibi hanc aquam, quam colis i, putas aliquando prodesse. Alia est aqua, qua renovati homines renascuntur. Hanc aquam, quam colis per annos singulos, vis alia decoctis venarum meatibus siccat, aut certe funestus regis tui i sanguis commaculat. a Rectius forte latratorem. Sic latrator Anubis. apua Virgil. Æn. vi, 698; et latrans Anubis, Propert. Elegiar. lib. m, eleg. 10, v. 41, nisi venator dicatur, quia artificio canis vestigantis, ut ait Firmicus, lacerati corporis partes invenit. b Cynocephalus inventor dicitur apud Minuc. Felicem in Octav. c. 21. Sic quoque describitur ad læva Apuleio: Attollens canis cervices arduas Anubis, caduceum gerens. Athanas, zʊ6' 'Eλλ. c. 9. Synesius de Providentia p. 91 seq. usque ad 121, ed. Petavii. Wow. d Colebatur tamen in Idolis templisque. Vide Thorlacii mei Progr. de Typhoniis Ægyptiorum. Hafnia, 1822. Horum Typhoniorum reliquiæ adhuc supersunt. • Athanas. καθ' Ελλήνων c. 10. Wow. f Plutarch de Iside et Osiride c. 4; Artemid. Oneirocrit. 1, c. 23; Euseb. Præp. Evang. 1, c. 1; Prudent. c. Symniach. 1, vers 609 : Isidis amissum semper plangentis Osirin. Herodot. 1, 61, hoc de festo Isidis Busiritico narrat, atque de Caribus in Egypto habitantibus addit, eos cultris facies vulnerare. Lactantius Div. Inst. 1, c. 21. Isidis Ægyptia sacra fiunt, quatenus filium parvulum vel perdiderit vel invenerit. Nam primo sacerdotes ejus deglabrato corpore sua pectora tundunt et lamantantur; sicut ipsa, cum perdidit, fecerat. Deinde puer producitur quasi inventus, et in letitiam luctus ille mutatur. Theophilus ad Autol. 1, c. 14. Wow. Athenagoræ Legat. c, 12; Minuc. Felic. Oct. c. 21. Similia habet carmen ad senatorem. qui a religione christiana defecerat, in Cyprianicis, Lampridius in Commodo c. 9, Isiaços piueis usque ad perniciem pectus tundere cogebat. - hanc veram esse sacrorum istorum rationem, pone propter fruges vota reddi numinibus, quid addis incestum, quid adulterium, quid miserandæ animadversionis exitium? Quid errantibus hominibus et simpliciter peccare cupientibus de sacris tuis malum monstras exemplum? physica ratio quam dicis, alio genere celetur. Quid autem celari oportuit, quod omnibus notum est? Cur plangitis fruges terræ, et crescentia lugetis semina? Ad sustentationem generis humani hæc omnia divina summi Dei liberalitate donata sunt. Agendæ sunt summo Deo gratiæ C propter hoc, nec est summi Dei lugenda largitio. Deflete potius quod erratis, et, quod errorem ve D De perdito Isidis filio idem habet Minuc. Felix, c. 22. Mox invento parvulo, gaudet Isis, exsultant sacerdotes. i Niliacam (Plut. de Iside et Osiride c. 5), aliamque Fontium sacrorum, fluminumque ab Ethnicis cultam. J Osiridis. *Sc. Aqua baptismi. 1 Alludit ad historiam baptismi Christi. Luc. 1, 21; Joan. 1, 32, 33. m Intelligit Busirin, in qua vacca lignea inclusum Osiridis corpus ab Iside sepultum fuisse tradit Diodorus Siculus 1, 85. Alias ejus urbes sepulcrales ex alia traditione codem loco refert, quarum præter Busirin celebriores eraut Philæ, Abydus et Memphis. Neque reticet Nili abyssos inter Elephantinen et Syenen. Vide Creuzeram 1, 259. seq. et Commentat. Herodoteas 1, c. 2, §§ 10, 11, 15: Kai où μóvov ó τάφος τοῦ Ὀσίριδος δείκνυται, ἀλλὰ καὶ ταριχεῖα; Allanas. c. 25. Multa supersunt Amuleta Ægyptia, quibus columna in qua Isis corpus Osiridis abscondidit (Plutarch. de Is. et Os. c.15) repræsentatur ; quorum hæc est figura : "Unde Firmicus hæc hauserit, nescius sum. Nova videtur esse fabula, neque facile ex Euhemero. Sed in Egypto cadavera numquam cremabantur. 0 Athenag. c. 19; Euseb. Præp. Evang. 1, c. 1, III. c. 12, aliter Plutarch. de Is. et Os. c. 53. Vide Suidam in Δίγμα. Wow. P Cf. Ouzel. ad Miouc. Fel. p. 162, 163, et Creuzerum Symbol. und Mythol. iv, 220. 4 Plutarch. de Is. el Os. c. 33: Typhon ventus ardens el pestilens Orientalibus Semum dictus. Jablonsky Pantheon Ægyptior. 1, 84, 85, 91, 92. V. Norbergii D. de Semum vento in Opusculis Academicis, Londini Gothor. 1819. m, p. 302. Lege redduntur. Wow. Lectionem editionis principis genitalis Wowerus mutavit in genitali. strum restauratis semper luctibus, plangite. Nolite A quam sustinuit, hoc volunt esse, quod falce messor annuis sacris quærere funus alienum; vestris polius funeribus parate solatia per annos singulos. O miser homo! invenisse te nescio quid gaudes, cum animam tuam ex istis sacris per annos singulos perdas. Nihil illic invenis nisi simulacrum, quod ipse posuisti, nisi quod iterum aut quæras aut lugeas. Quære potius spem salutis, quære exordium lucis, quære quod te summo Deo aut commendet, aut reddat. Et cum veram viam salutis inveneris, gaude, et tunc erecta sermonis libertate proclama Eupńzauv, σvyxaipoΕὑρήκαμεν, συγχαίρο Eva cum ab his calamitatibus post pœnitentiam tuam summi Dei fueris indulgentia liberatus. CAPUT III. Terræ cultum apud Phryges refulal. maturis frugibus facit. Mortem ipsius dicunt, quod semina collecta conduntur vitam rursus, quod jacta semina annuis vicibus reconduntur. Velim nunc mihi inquirenti respondeant, cur hang simplicitatem seminum ac frugum cum facinore, cum morte, cum fastu, cum pœna, cum amore junxerint Itane non erat aliud, quod diceretur? Itane uon erat, quod in agendis Deo summo pro frugibus gratiis faceret misera mortalitas? Ut gratias pro renatis frugibus agas, ululas; ut gaudeas, plangis. Nec, te cum veram rationem videris, hoc aliquando fecisse pœnituit, sed hoc agis, ut annuis luctibus occupatus vitam semper fugias, mortem requiras. Dicant mihi, quid hoc frugibus profuit, ut Aetus Phryges, qui Pessinuntem incolunt b, circa Galli B suos annuis ululatibus seminent in tristitia, interfecti fluminis ripas terræ cæterorum elementorum tribuunt principatum, et hanc volunt omnium esse matrem d. Deinde ut et ipsi annuum sibi sacrorum ordinem facerent, mulieris divitis ac reginæ suæ amorem, quæ fastus amati adolescentis tyrannice voluit ulcisci, cum luctibus annuis consecrarunt. Et ut satis iratæ mulieri facerent, aut ut poenitenti solatium quærerent, quem paulo ante sepelierant, revixisse jactarunt, et cum mulieris animus ex impatientia nimii amoris arderet, mortuo adolescenti templa fecerunt. Tunc quod irata mulier pro injųria spretæ fecerat formæ, hoc ordinantes a se pati voluere sacerdotes . Sic annuis sacris cum honore terræ istius funeris pompa componitur, et cum per- C suadetur hominibus quod colant terram, miseri funeris venerantur exitium. Hic quoque, sacratissimi imperatores, ut error iste celetur, etiam hæc sacra physica volunt esse ratione composita 5, Amare terram volunt fruges, amatum vero hoc ipsum volunt esse, quod ex frugibus nascitur; pœnam autem, a Verba solemnia exclamantium in sacris Isiacis, invento corpore Osiridis. Scholiasta Juvenalis ad illa Sat. vIII, vers. 29: Exclamare libet pop:lus quod clamat Osiri habet sequentia: Populus Ægypti invento Osiri dixit: b Strabo xi, c. 7; Ammianus Marcellinus 1. XXII, c. 22. (al. 9). De lapide Pessinuntino dete qui bello Punico secundo Romam devehebatur (Liv. xxix, c. 11 et 14) multi sunt : Appianus de bellis Annib. c. 56; Herodianus I, c. 2; Arnobius adv. Gentes vi, c. 11, etvi, c. 46 (URELI.); Augustin. de Civitate Dei m, c. 12; Tertullianus Apologet. c. 25; Lactantius 11, 7; Cicero de Haruspe. Responsis. Cf. Falconeti dissertationem sur la pierre de la mère des dieux; Mém. de l'acad. des Inscr. et B. L. tom. xx1, p. 213; et si tanti est, nostras Dissertat. Antiquarias Theotisce editas p. 257 seq. • Steph. περὶ πόλεων in Πάλλος. Wow. d Arnob. 1, c. 52; Nam et videmus alios ex sapientioribus dicere tellurem esse hominum matrem; vii, c. 33. Lactant. II, c. 10. Censorin. de Die Natali c. 3 et 4. Servius in Georg. 11, 268. Orpheus Hymn. 25: D funeris calamitatibus ingemiscant, quod dicant physica ratione compositum, lugetis et plangitis, et luctus vestros alia ratione celatis. Novit agricola, quando terram aratro dimoveat, quando sulcis frumenta committat. Novit quando maturatas solis ardoribus colligat segetes. Novit, quando tostas terat fruges. Hæc est physica ratio, hæc sunt vera sacrificia, quæ ab sanæ mentis hominibus annuo labore complentur. Hanc simplicitatem divinitas quærit, ut homines in colligendis fructibus ordinatis temporum legibus serviant. Cur huic ordini miseræ mortis figmenta quæsita sunt? Cur celatur lacrymis, quod celari non debuit? unde confiteantur necesse est, hæc saera non in honorem frugum, sed in honorem esse composita mortis aliena. Nam quod terram matrem esse omnium Deorum dicunt, qui huic elemento tribuunt primas partes, vere deorum suorum mater est, nec abnuimus aut recusamus: quia ab hac collectos Deos suos, aut lapideos faciunt semper aut ligneos. Terram omnem circumfluunt maria, et rur. Γαία Θεὰ μῆτερ μακάρων θνητών τ' ἀνθρώπων. De Cybele vide Rigaltii Ouzelii et Elmenhorstii notas að Minuc. Felicem c. 21; Heraldum et Davies ad eumdem; ed. Cantabrig. p. 42 et 103. Cf. quoque Orellii notas ad Arnob. tom. 1, p. 79. e Ademptis genitalibus, quia fidem non præstiterat (Attis). Huc refer quæ sequntur iratæ mulieri. Lactant. Epitome c. 8. Diverse fabula narratur ; alii enim et plerique ab ipso Attide factum narrant quod h. I. Cybele iratæ tribuitur. Vide not. sequentein. Si hinc abesset præpositio, melior foret latinitas, GRONOVIUS. Mater Deum diligebat Attin: is ab Acdesti actus in furias, testula sibi genitalia desecat. Iloc in honorem magnae Matris imitantur Galli ejus sacerdotes. Arnobius v, 7, 39, et Orell. ad b. I. Au gustin. de Civ. Dein, 4; Lucianus de Dea Syria c. 15; Euseb. Præp. Evang. 11, c. 4. et multi alii. Wow.Quid, qui sanguine suo libat, et vulneribus suis supplicat, non profanus melius esset, quam sic religiosus? Verba sunt Minucii Felicis c. 24, ed. Cantabrig. p.125, Cf. notas. ad h. 1. De culta Phrygio ejusque physica explicatione et cum similibus syncretismio cf. omnino Creuzerum u, p. 36, seq. Firmicus vero omnia ad fertilitatem terræ, frugesque statuto tempore renatas refert. h Orpheus 1. c.; Platon. Polit.; Lucret, 1, 598; Varro de Ling. Lat. Verb.; Elmenhorst ad Arnob, p. 94. Per ironiam dicta, sus inclusa Oceani ambientis circulo stringitur. Coeli A hoccine est, quod in viro feminam quærunt, cui etiam rotunda sublimitate operitur, perflatur ventis, aspergitur pluviis, et timorem suum assidui motus tremoribus confitetur. Quid vos maneat, qui hæc colitis, considerate, cum Dii vestri infirmitatem suam vobis quotidianis professionibus prodant. CAPUT IV. Item Aeris apud Assyrios et Africanos populos nonnullos. Assyri et pars Afrorum aerem ducatum habere elementorum volunt, et hunc imaginata figurațione venerantur. Nam hunc eumdem, nomine Junonis vel Veneris virginis, si tamen Veneri placuit aliquando virginitas, consecrarunt. Junonem sane, ne et huic deesset incestus, Jovis volunt ex sorore conjugem factam b. Effeminarunt sane hoc elementum, nescio qua veneratione commoli, Num quia aer interjectus est inter mare et cœlum, effeminatis eum sacerdotum vocibus prosequuntur? Dic mihi Ita Phoenices ex antiquissimo Sanchuniathonis testimonio ap. Euseb. Præpar. Eyang. 1, c. 10: Tou Οὔσωον..... ἀνερῶσαι δύο στήλας πυρί τε καὶ πνεύματι, καὶ προσκυνῆσαι, ἅμα δὲ σπένδειν αὐταῖς ἐξ ὧν ἤγρευε Onpia (ed. Orelli, p. 18). Assyrios autem sive Syros (utrumque enim nomen a veteribus auctoribus sape permutatur) aerem coluisse nomine Junonis seu Veneris ex Plutarcho in Crasso, c. 17, discimus, ubi de Dea Hierapolitana: Γίνεται δὲ πρῶτον αὐτῷ σημείον ἀπὸ τὴς Θεοῦ ταύτης, ἂν οἱ μὲν ̓Αφροδίτην, οἱ δὲ Ηραν, οἱ δὲ τὴν ἀρχὴν καὶ σπέρματα πάσιν ἐξ ὑγροῦ παρασχοῦσαν αἰτίαν καὶ φύσιν νομίζουσι, καὶ τὴν πάντων εἰς ἀνθρώπους ἀρχὴν ἀγαθῶν καταδείξασαν. De enltu hujus Veneris Uraniæ, quæ, apud Babylonios 'Quópza vel 'Oμopána, el exλáto (non Genitrix) (Berosus ed. Richteri Lip., 1825, p. 80), nec non Mulitta, (NT) vel Moles appellabatur, vid. Herodol. 1, 199, et Pausan. 1, c. 14. Apud Carthaginienses et Cyprios magna quoque religione colebatur: ef. Dissertat. nostras de religione Carthaginiensium, p. 62 seq., et de Templo Dea Coelestis Paphio. b Sacrum hocce summorum deorum apud omnes gentes matrimonium (cf. Creuzer. 1, p. 281), non Jovis tantum ac Junonis, sed Liberi quoque atque Liberæ (ibid. m, 370). De matrimoniis incestis deorum, ad que alludit Noster, cf. Minue. Felic. c. 31. Sic et Deos, inquit, colitis incestos, cum matre, cum filia, cum sorore conjunctos. Eadem leguntur apud Athenagoram c. 16, 27; Clementem Alexandr. Protreptic. c. 2, p. 14; Talian. c. 13, 16; Arnobium IV, 35, v, 9. Plura dabunt Ovid. Metamorph. III, vers. 265: Juno regina, Jovis et soror et conjux; Tertull. Apol. c. 14: Jovem fœde subantem in sorgrem; Macrob. Saturn. 1, c. 16. c Cicero de Nat. Deorum II, e. 26: Aer autem interjectus inter mare et cælum Junonis nomine consecratur, quæ est soror et conjux Jovis, quod ei similįtudo est ætheris et cum eo summa conjunctio. Effeminarunt autem eum Junonique tribuerunt quod nihil est eo mollius. Firmicus Ciceronis locum manifeste respexit. Sic quoque legitur in Heraclidis Pontici allegoriis Homericis, c. 10, p. 53, ed. Schow: 'H de Hpa μετ' αὐτὸν (Αιθέρα, ἔστιν ἀὴρ, μαλακώτερον στο χεῖον, διὰ τοῦτο καὶ θῆλυ; εἰ ς. 25, p. 87. Vide CreuZerum ad locum Ciceronis, Junonem in aeream (substantiam figurans, nim. superstitio), Tertull. adv, Marcionen) I, c. 13. Ægyptios cuivis elemento duplicem attribuisse sexum auctor est Seneca, Quæst. natur, II, 14, a Eleganter Clemens Alexandrinus Pædagog. II, aliter servire sacerdotum suorum chorus non potest, nisi effeminent vultum, cutem poliant, et virilem sexum ornatu muliebri dedecorent d. Videre cst in ipsis templis cum publico gemitu miseranda ludibria, viros muliebria pati e, et hanc impuri et impudici corporis labem gloriosa ostentatione detegere. Publicant facinora sua, et contaminati corporis vitium cum maxima delectationis macula confitentur. Exornant muliebriter nutritos crines, et delicatis amicti vestibus vix caput lassa cervice sustentant. Deinde, cum sic se alienos a viris fecerint, adimpleti tibiarum cantu, vocant Deam suam, ut nefario repleti spiritu yanis hominibus quasi futura prædicant. Quod hoc monstrum est, quodve prodigium? Negant se viB ros esse, et sunt; mulieres se volunt credi, sed aliud qualiscumque qualitas corporis confitetur. Considerandum est etiam, quale sit numen, quod sic impuri corporis delectatur hospitio, quod impudicis adhæret C D c. 3, p. 261, in titulo capitis: Пpòs tous xalλwπicquéVOUS TRν avôρāv. Aruob. u, c. 41: Idcirco animas misit (rex mundi), ut divini ponderis et gravitatis oblitæ, gemmas, lapillos, margaritas, castitutis dispendio compararent, innecterent his colla, laminas pertunderent aurium, conficiendis quærerent corporibus fucos, imminuerent frontes limbis, fuligine oculos obumbrarent, nec in formis erubescerent masculorum calamistris vibrare cæsariem, cutem corporis levigare incedere poplitibus nudis, omnique alio cultu vigorem virilitatis et exponere, el in habitum feminarum deliciasque mollire? Vide Notas in ed. Orellii. Causam indicat Philochorus apud Macrobium ni, 8, ubi docet Lunam et Venerem idem esse numen: additque : et sacrificium facere viros cum veste muliebri, mulieres cum virili, quod eadem et mas æstimatur et femina. Cf. Creuzeri Symbol. 1, p. 163. Similia habet carmen ad Senatorem ex religione Christiana ad idola reversum inter Cyprianica: V. 3. Cujus (Matris magnæ) cultores infamia turpis inurit. Sed tua relligio calvum: caligaque remota, Cf. librum nostrum de religione Carthaginiensium Luxurias ineunt, dum furias fingere quærunt. Au: cum dorsa sua allidunt spurca bij enne, Cum doctrina sua servaut quod cruore sabant. Cf. Rigaltii et Davisii notas. e Ubi autem magis a sacerdotibus, quam inter uras el delubra conducuntur stupra, tractantur lenocinia, adulteria meditantur? Minuc. Felix c. 25. Imprimis in Isidos templis, Ovid. Amor. 1, Eleg. 2, v. 25, et de Arte Amandi m, v. 392; Juvenal. Sat, vi, 488; et scholiast. ed. Crameri p. 445. Nec tamen deerant similia in aliis templis. Vide Ouzelii et Davisii nolas ad h. Minucii locum. Eadem, viros in cultu Magnæ Deæ muliebria passos esse habet Athanas. at 'E)). c. 26, Forte, detestationis. Wow. |