corpus de terra plasmatum Adæ : sic de viri1 cor- ▲ anima est, i quomodo judicare potest, quod a Deo pore, id est de latere ejus factam feminam demonstraverit, non est ambiguum: et quod anima ante facta sit, caro autem postea plasmata, et sic postça inspiratione infusa Dei, et a spiritalis in fine collata sit gratia, but sic e jam capax homo Legis divinæ non impotens a Domino monstraretur. Evidens est ratio veritatis, quod et beatus dicebat David, factam animam primum, sic corpus plasmatum: a Manus tuæ, inquit, Domine, fecerunt et plasmaverunt me (Psal. cxix, 75). Ac sic postea fuisse e infusum Spitum declaravit, dicens: Et Spiritum sanctum tuum ne auferas a me (Psal. LI, 11). 2 XCVIII. HÆRESIS DE ANIMA HOMINIS Alia est hæresis, quæ dicit inspirationem aniB mam esse (Gen. II, 7), non h inspirationem in animam datam fuisse ignorans quod si inspiratio est infusum proprie, cum non attendat, quod inspiratio divini Spiritus est quædam gratia, et i profectio dignitatis, ut possit homok capax Legis cœlestis existere. Et quod habenti animam Adæ patri nostro data est inspiratio, non anima inspirata in eum sit, ostendit Dominus in Evangelio: sicut ante enim in Adam inspiraverat ipse, ita postea Apostolis habentibus animam, post Resurrectionem, divini Spiritus majorem gratiam inspiravit, dicens: Acci pite Spiritum sanctum. Et non dixit, animam acei, pite, sed Spiritum sanctum. Qui ergo in piravit facto homini habenti animam Adæ, ipse et postea inspiravit beatis Apostolis habentibus animam; * ut cognoscatur, quod per ipsum cuncta sint, m et sine ipso factum nihil sit (Joan. 1, 3). Nullius rationis est itaque, ut velit quis æstimare inspirationem esse animam, cum facta cognoscator anima; COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES. 1 corpore de latere ejus... et quod inquit, fecerunt 3 ignorantes quod... quemodo dijudicari 6 attendant... et provectio 5 ipse et postea n ut cognoscatur ut per ipsum cuncta facta sint FABRICH ET GALEARDI NOTÆ. factum sibi persuasit, cum tantummodo sit repetitio a Spiritalis in fine collata gratia. Per inspirationem gratiosam superaddita animæ et infusa, de qua infra c. 98. FABRIC. b Ut sic. Male edit. Helmst., ut sit. FABRIC. Jam capax homo Legis divinæ. Intra, c. 98, ut possit homo capax Legis cœlestis existere. FABRIC. LXX interpr., αἱ χεῖρές σου ἐποίησάν με καὶ ἔπλασαν με. Caesarius quaest. 76, τὴν ποίησιν ἐπὶ τῆς ψυχῆς μοι δοκεῖ νοεῖσθαι, τὴν δὲ πλάσιν ἐπὶ τῆς σωματικῆς πολυharias. Faciendi verbum de anima mihi videtur intelligendum, formationis outem de multiplici fictione corporis. FABRIC. e Infusum Spiritum. Gratiam Spiritus sancti, infusam animæ, de qua infra capite proximo. De hac veteres ctiam interpretantur Spiritum I Thess. v, 23. FABRIC. + LXX, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιόν σου μὴ ἀντανέλῃς ἀπ' po. FABRIC. Alia est hæresis. Hanc et proximas usque ad caput 113 Augustinus prætermittendas existimavit. Et Sixtus Senensis libro quinto Bibliothece sanctæ annot. 27, non dubitat presentem esse unam ex illis de quibus idem Augustinus ait Philastrium multas assertiones inter hæreses numerasse, quæ hæreses non sunt. Salva Philastrii reverentia, inquit Alphonsius de Castro lib. 11, adversus hæreses, pag. 55: non video cur hanc assertionem hæresis nota signaverit. Primo quidem reperio hanc esse doctrinam plurium vere catholicorum doctorum, asserentium spiraculum illud quod Deus spiravit in faciem hominis, esse animam hominis, quam tunc aut insufflando creavit, aut creando corpori infudit. Neque tamen desunt multi veterum qui spiraculum vitæ, quod Deus primo homini insufflavit, Spiritum sanctum cum ani D ma ei infusum interpretantur. Ita Hieronymus, Cyrillus, Basilius, Severianus. Vide Bullum defensione fidei Nicenæ, sect. 2, cap. 9, § 21, p. 211; Petavii dogm. Theol. de Trinitate, p. 824 seq., et de Opificio sex dierum, pag. 314. FABRIC. Inspirationem in animum. Male Helmst.,_inspiratione. FABRIC. Inspirationem in animam. Fortasse et hic a Fabricio editio Basileensis Sichardi non satis diligenter inspecta est: hæc enim eamdem lectionem retinet, inspiratione in animam, quam Fabricius reprehendit tamquam solius sit editionis Helmstadiensis. Cod. Corb. nuper in Gallia inventus, ati etiam Lugdun. editio, habent inspirationem in animam, que procul dubio vera est lectio, expressa quoque in editione flamburgensi. GALEARD. Quomodo judicare potest. Al., indicare. Sensus est animam non posse haberi pro speciali Dei et proprie infusa gratia, cum sit communis omnibus. FABRIC. Quomodo judicare potest. Fabricius addit: Al., indicare. Editio Sichardi, quomodo judicari, sed hæc quoque lectio fugit Fabricii diligentiam. Cod. Corb. habet quomodo dijudicari; ut etiam pag. seq. 190, ubi male editiones itaque quæ non, Corb. itaque non, quare rò quæ omnino expungi debet; quomodo pariter pάλμœ aliud librariorum quod c. 405 extremo occurrit, non aliter nisi Deus Christus, emendandum est juxta lectionem Corb. Cod., in quo, non alter nisi Deus Christus. GALEARD. i Profectio dignitatis. Per quam homo longe præstat aliis hominibus. Sic infra: inspiratio itaque quæ non est anima, sed gratia dignitatis. Atque iterum: ac contemnentes amittunt tantum meritum dignitatis (Conf. August. lib. xm de Civit. Dei, e. 24). FABR. k Capar Legis cœlestis. Observanda libenter et alacriter per Spiritus sancti gratiam. Sie supra e. 97 Caro autem postea (post animam) plasmata, et sic postea inspiratione infusa Dei, et spiritalis in fine collata sit gratia, ut sic jam capax homo legis divinæ non impotens a Domino monstraretur. FABRIC. : 1 Greece, Ενεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα giov. FABRIC. m Sine ipso factum nihil sit. Vide quæ supra c. 67. FABRIC. n Nullius rationis itaque. Procul a ratione repulsum. Sic cap. 106, quomodo itaque hoc erit rationis, FABRIC. 1213 LIBER DE HÆRESIBUS. quæ sub Legis conditione posita judicio obnoxia re- A in inferno (Psal. XVI, 10). Et iterum: Convertere, a 1 peritur, de qua ait: Nolite timere eos qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere; sed hunc timele, qui potest corpus et animam perdere in gehennam (Matth. x, 28). Inspiratio itaque quæ non est anima, sed gratia dignitatis, de divino Spiritu a Deo Christo perveniens omnibus; quam habentes et custodientes adjectionem accipiunt gratiarum, but Apostoli, et Prophetæ, et omnes justi: injusti autem negligentes, ac contemnentes amittunt tantum meritum diguitatis, ut Saul ille, de quo dictum est: Recessit ab eo Spiritus Domini, et immundus Spirilus fatigabat eum (I Reg. xvi, 14). Et quod din malignam animam non intrabit Spiritus sapientiæ Scriptura testatur (Sap. 1, 4). Deus anima mea, in requiem tuam (Psal. cxvi, 7). Et ite- C. GNOSTICORUM ET MANICHÆORUM HÆRESIS Est hæresis quam pecudes, et serpentes, et aves, rationabiles arbitratur esse ut homines; sicut " Manichæi, et Gnostici perditi et quidquid poetæ, Pet philosophi Stoici suspicantur ignorantes quod homo rationabilis intellectum habeat animi de Deo, XCIX. HÆRESIS DE ANIMA ET INTELLECTU B id est 4 scire posse de Deo et credere; sensum au HOMINIS. Alia est hæresis, quæ dicit hominis Animam non factam a Deo ita appellari Animam, sed fante, inquit, Intellectus vocabatur, et erat in Colo; postea autem, quia terrena desideravit, discessisse eam de Cœlo, et ex eo eam Animam nuncupatam arbitrantur ignorantes quod in principio facta a Deo, et creata post Angelos Anima est appellata a Domino, hocque nomen proprietatis accepit a Deo, ut Anima, non Intellectus vocaretur, dicente Scriptura; 5 Anima ejus in bonis demorabitur (Psal. xxv, 13). Et iterum: Quod non derelinques animam meam 1 itaque non h tem habet corporis cum pecudibus quippe et cæteris aliis similibus, quæ sensum quidem corporis habere possunt, intellectum autem animi de Deo babere nullo modo possunt, aut animam immortalem ac rationabilem ut homo, qui imago est Dei appellatus, dicente Scriptura: Nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus (Psal. xxx11, 9). Ets Homo in honore cum esset, non intellexit, comparatus est pecudibus insensatis, et similis factus est illis (Psal. XLIX, 23). Sensus itaque pecudum, avium et serpentium nobiscum communis est corpore; intellectus autem solummodo est hominum, id est im COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES. 2 inanes sententiæ adhæserunt non Scriptura sacra prædicat * et quidem de poetis et philosophis stoicis vanissimi suspicantur FABRICI ET GALEARDI NOTÆ. a Gratia dignitatis. Supra profectionem dignitatis C dixerat. FABRIC. b Ut apostoli. Helmst. edit. vitiose, et ut apostoli. FABRIC. Iterum reprehendit Helmstadiensem editionem Fabricius, quæ vitiose legit et ut apostoli ; verum editio Sichardi recte habet : ut apostoli, ablata copula. Lugdun. editio, et ut apostoli. Male. GALEARD. • LXX interp., Καὶ Πνεῦμα Κυρίου ἀπέστη ἀπὸ Σαούλ, καὶ ἔπνιγεν αὐτὸν πνεῦμα πονηρὸν παρὰ Κυρίου. FABRIC. 4 LXX, Εἰς κακότεχνον ψυχὴν οὐκ εἰσελεύσεται σοφία. FABRIC. ut verbis utar • De anima. Περὶ τοῦ θύραθεν νοῦ Origenis in contra Celsum, p. 159. FABRIC. Ante, inquit, Intellectus vocabatur. Spiritus intelligentes, sive Intelligentias in Coelo vitam duxisse primum, deinde prolapsas in peccatum, ut pœnas darent detrusas in corpora, opinio fuit Platonicorum de qua multis Augustinus Stenchus Eugubinus, lib. ix de Perenni Philosophia, Livius Galantes in comparatione Theologiæ christiana cum Platonica libro x, et Joan. Baptista Crispus de Philosophis caute legendis, distributione 1 et 2. FABRIC. « LXX interpr., Ἡ ψυχὴ αὐτοῦ ἐν ἀγαθοῖς αὐλισθήGETAL. FABRIC. » LXX, ὅτι οὐκ ἐγκαταλείψεις τὴν ψυχήν μου εἰς any. FABRIC. iLXX, Επίστρεψον, ψυχή μου, εἰς τὴν ἀνάπαυσίνσου. 1 Ι.ΧΧ, Η ψυχή μου ἐταράχθη σφόδρα. FABRIC. 1 Benedictus. Simile illud Jeremiæ xxxvi. 16: D m Pecudes, serpentes et aves. Piscium omissa mentio, ut cap. 95, de quorum solertia tamen non minus miranda comperiuntur: sicut etiam de apibus, formicis, araneis. Vide Plutarchum libro animalia terrestria an aquatilia sagaciora pag. 732 seq., et Vossium libro Iv de Idololatria c. 14. FABRIC. Manichæi et Gnostici perditi. Notat Glycas pag. 145 Annalium, Manichæos bruta rationis minime expertia esse docuisse; idque confirmasse ex eo, quod serpentem pœna Deus affecisset. Etiam animalibus vesci religioni sibi duxisse Manichæos, testatur Alexander Lycopolita p. 19. De aliis hæreticis vid. Cotelerium ad Constitut. apostolicas vi, 10, p. 339. FABRIC. Poeta. Parmenides et Empedocles apud Stobeum p. 95, eclog. Phys. Vide quæ ad Sextum Empirium p. 512. FABRIC. P Et philosophi Stoici. Non sane omnes; nam Cleanthem et Chrysippum in contraria fuisse opinione ostendi ad eundem Sextum pag. 18. FABRIC. a Scire posse de Deo et credere. Quemcumque gradum sensus vel rationis brutis aliquis tribuat, tamen erit confitendum, non attingi ab illis quæ ad religionem et virtutem, quæ ad rerum cœlestium et a sensu remotarum contemplationem, que ad glorie etiam post fata duraturæ et beatæ immortalitatis curam pertinent. FABRIC. LXX interpr., Μὴ γίνεσθε ὡς ἵππος καὶ ἡμίονος, οἷς οὐκ ἔστι σύνεσις. FABRIC. 5 LXX, Ανθρωπος ἐν τιμῇ ὤν, οὐ συνῆκε, παρασυνε βλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις, καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς, FABRIC. 6 mortalis animæ potentiaa de sancto in eam in- A justitiam habentes apud Dominum, repræsentatiofusa Spiritu; quæ imago Dei est apellata; quæ his omnibus imperat, regit ac possidet universa copiose, ut scriptum est: b Dedi vobis omnia sub potestate (Gen. 1, 29.) CI. DE FALSIS PROPHETIS HÆRESIS DEO OMNIA MALA ASCRIBENS. 2 Alia est hæresis, quæ dicit malos reges et pseudoprophetas non a sua venire et fieri voluntate, sed a Dei eos jussione emitti: ignorans quod non a Deo illos fieri pseudoprophetas, aut malos reges Scripturæ annuntiant, sed contra Dei voluntatem, sua voluntate et inimici suggestione sic eos advenire declarant, ut Jamnes et Mambres contra Mosen et Aaron d sacerdotes Dei sub Pharaone sua venerant voluntate; cum dicat Scriptura : e Regnaverunt B non per me, f neque per Spiritum meum, dicit Dominus (Ose. vIII, 4). Et de 8 pseudoprophetis ita: Hæc dicit Dominus: non illos mittebam, et illi ibant in nomine meo prophetare (Jerem. xxш, 16, 21). Propter quod etiam contra illos sæpe mortis in hoc mundo condignam Dominus decernit sententiam enuntiando. Non sunt itaque a Deo pseudoprophetæ missi, neque reges impii recedentes a Domino; sed etsi excitantur mali contra malos interdum i dimittente Domino, hoc gignitur, ut malis mali consumantur. Boni etenim sustinentes persecutionem, et 1 animi potentia 2 immitti, ignorantes 3 Mosen beatum et mortis et in hoc nem magnam futuri exspectant præmii. Mali autem ideo a malis, non solum bonis interdum perimuntur, ut illorum iniquitas etiam in hoc sæculo ex parte puniatur. CII. DE TERRÆ MOTU HÆRESIS. 8 7 Terræ motum hæresis quædam non Dei jussione et indignatione fieri, sed natura ipsa elementorum opinatur, cum ignoret quid dicat Scriptura : i Qui conspic's, inquit, terram et eam commoves terræ motu. Et iterum : * Adhuc ego movebo cœlum et terram. Non attendentes Dei potentiam, elementorum naturæ ascribere audent potentiæ motionem, ut quidam philosophi 9 vani, qui rerum naturæ hoc ascribentes, Dei potentiam non cognoverunt. Quod etíam in hujusmodi rebus indignatio Dei, et potentia operatur, et suam commovet creaturam, conversionis causa et utilitatis: quippe multorum peccantium ac redeuntium ad Dominum Salvatorem alque Creatorem. CIII. HÆRESIS HERMIS TRISMEGISTI DE PECO. RIBUS ET SIDERIBUS. Alia est hæresis, quæ m secundum paganorum vanitatem siderum diversa nomina profitetur, ut n Hermes ille Trismegistus, qui vanus potius, quam magnus judicandus est; et " poetæ quidam ei consimiles, qui Cometas, et P Pogonias, et Hyadas, a fle COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES. Domino, giguitur ut a malis a De sancto in eam infusa Spiritu. Supra cap. 98 et 99. FABRIC. 3 LΧΧ, Ιδού δέδωκα ὑμῖν πάντα χόρτον. FABRIC. Jamnes et Mambres. II Timoth. m, 8. Vide, si placet, quæ de his notavi in Codice pseudepigrapho veteris Test. pag. 813 seq. Cave enim assen!iaris viro erudito, qui in observationibus sacris lib., p.32 et 156, Jamnen et Mambrem putat esse nomina ficta hominum ignotorum, ut Ploni Almoni Ruth iv, 4, I Samuel xxi, 3, 11 Reg. vi, 8. (Ut Ploni Almoni. Verba hæc exprimenda erant litteris Hebraicis bb: nam cum textus Hebraici sint, frustra ea in Vulgata, locis a Fabricio indicatis requiras. Voces porro iste nihil significant apud Hebræos, tantumque vice alicujus'proprii nominis quod tacetur tamquam notum, aut quod nominari uolumus, pont solent, ut notavit Vatablus v Roth 1. Sic ¡Sam. xxi, 2: Pueris condixi in illum et illum locum, b, ubi Munsterus: Constitui pueris meis locum talem et talem. Est autem ɔ, peloni, idem quod opertum, et, almoni, idem quod absconditum; vocatque Hebraismus his nominibus ea quorum nomina in particulari non exprimuntur. GALEARD.) Certe Jamnis inter magos etiam Plinius facit mentionem XXXI, 1. FABRIC. d Sacerdotes Dei. Moses Sacerdos, quo sensu, vide Grotium ad II Sam. vi, 18, et de potestate circa sacra cap. 9. FABRIC. « [XX, Εαυτοῖς ἐβασίλευσαν καὶ οὐ δι' ἐμοῦ, ἦρξαν καὶ οὐκ ἐγνώρισάν μοι. FABRIC. Ꭰ f Neque per Spiritum meum. Hæc addidit Philaster ex Genes. VI, 3. FABRIC. F ELXX. Οὕτως λέγει Κύριος παντοκράτωρ : οὐκ ἀπέστ τελλον τοὺς προφήτας, καὶ αὐτοὶ ἔτρεχον, οὐδὲ ἐλάλησα πρὸς αὐτοὺς, καὶ αὐτοὶ ἐπροφήτευον. FABRIC. Mortis sententiam, vi til Reg. xi. FABRIC. i Dimittente Doming. Permittente. FABRIC. i LXX, Ὁ ἐπιβλέπων ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ ποιῶν αὐτὴν τρέμειν. FABRIC. * LXX, Ἐγὼ σείω τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. Fortasse apud Philastrium scribendum : Et iterum adhuc : Ego movebo cælum et terram. Fabric. 1 Commovet. Ita malui quam commonet. m Secundum paganorum vanitatem. Ita reposui pro eo quod habebant editiones: pecudum paganorum vanitate. Cæterum condonandum hoc Philastrio, quod zelo immodico abreptus, innocentem siderum nomenclaturam pro ethnica vanitate traduxit, et hæ resibus ridicule accensuit. FABRIC. Hermes. Quem fallacissimum vocat infra c. 112; vanum paganum, c. 10. FABRIC. • Poeta quidam. Ut ante Aratum Homerus Diad. 2. 486: Πληιάδας θ' Υάδας τε, τό τε σθένος Ωρίωνος, P Pogonias. Velut in speciem barbæ longæ promissis radiis genus Cometarum, de quo Harduin. ad Plin. tom. I, p. 178. FABRIC. a Hados. Virgil. 1 Georg. 204: Præterea tam sunt Arcturi sidera nobis 1217 1 dos, et talia hujusmodi a asserunt nomina deliran- A quum Scriptura dicat et 5 unam linguam et linguas. с e sanctis e tes, cum Scriptura pauca nomina siderum nobis CIV. DE VARIIS LINGUIS HÆRESIS. 1 et alia poetæ falsique a non alter Si ergo erat una ante, quia pauci erant, sive postca multæ, quia multi creverant jam nati homines in sæculo, non est adeo inutile hoc ita sentire. Post quintam decimam enim generationem ab, Adam usque ad Heber h bis mille et septingenti anni sunt, sub quo confusio missa est linguarum, propter peccatum quod fecerant ædificantes turrim et civitatem; et ut rebellantes a Deo hoc passi sunt: habentes enim angelicam gratiam, id est multarum linguarum scientiam, non agnoscebant datorem tantæ sapientiæ Dominum; contraque eum conantes progredi, i perdiderant gratiam, quam * sine ullo labore divinitus habebant concessam. Et quod sine studio ante donatum fuerat a Domino naturaliter omnibus, ut Dei imagini: postea per studium atque doctrinam, oblivione immissa a Domino, vix discere prævalebant non omnes, nec multas, sed vix paucas linguas, ita ut tres quis, aut quatuor valeret ediscere, atque iisdem vix eloqui. Tamen omnem scientiam linguarum, que kante duo millia annorum et septingentos annos, offendentes amiserant homines,' sub Apostolis rursum post ascensionem suam Dominus COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES. sine quodam labore... postea vero per FABRICII ET GALEARDI NOTÆ. Asserunt nomina. Male nomine in prioribus editt. FABRIC. b LXX Interpr., ‘O nowy theiádu nui "Eoñepov xui C Αρκτοῦρον καὶ ταμεῖα Νότου. FABRIC. chi Luciferum. Hunc addidit Philastrius ex Job XXXVI, 32, ubi Maçovpo Luciferum eruditi interpretantur. De nominibus illis siderum præter Dru sium accurate Lud. Cappellus p. 460 seq. opp. posthumorum. FABRIC. dE sanctis Scripturis, etc. Immo LXX ex gentium usu et consuetudine illa in Græcam sacrorum librorum versionem traustulerunt. Eucherius : Quid sibi vult quod libro Job auctorum sæcularium consuetudine legimus Pleiades, Orionas, et Arcturum? Non quod his apud Hebræos nominibus censeantur, sed ut apud nos horum siderum significantia possit esse manifestior, ita ha c translator (Græcæ auctor versionis) appellare voluit, ut usus gentilitatis invenerat. FABRIC. • LXX, Ὁ ἀριθμῶν πλήθη ἄστρων, καὶ πᾶσιν αὐτοῖς ὀνόματα καλῶν. FABRIC. Hanc Philastrii sententiam hæresibus ascripsit Alphonsus de Castro. Adde Marianum Valgrarneram Antiq. Panorm. pag. 71, tom. XII Thesauri Antiq. Siciliae. FABRIC. συγ Unam linguam et linguas. Linguam unam, Genes. xi, 1 : Et erat omnis terra labi unius, zeiλos ev zai pwvǹ pía não et linguas quoniam Genes. x, 5, ubi varie gentes memorantur, singulæ zarà plōo ̄KY* et x. 20 et 31, xatà ylwoous aùtāv el x1, 7, Xéwμev Kúτwv Èxeĩ tùs jlwoous, confundamus linguas eorum; ita enim legunt codices quidam, ut notatum ad Origenem v in Celsum pag. 250. Certe vers. 11: Ὅτι ἐκεῖ συνέχεε Κύριος τὰ χείλη πάσης τῆς γῆς. Nimirum ita ex Genes. x Philastrius censuit jam ante ædificationem Babel multis sculis magnam fuisse inter homines linguarum varietatem quod vero deinde Genes. xI dicantur omnes unius fuisse labii, eo sensu dictum id existimavit, quod etsi varia erant linguarum genera, omnes tamen se invicem intelligebant; et sic una erat omnibus lingua, non quidem eorumdem vocabulorum usu, sed eadem omnium D loquentium et audientium intelligentia. Rejiciunt quidem, inquit clariss. Perizonius cap. 14 Origg. Babylon. p. 296, viri eruditi hanc tam absonam interpretationem, et illam diversitatem linguarum ante illam confusionem Babelicam; sed deberent ergo rejicere etiam secessionem in varias colonias ante dispersionem Babelicam, quum utriusque rei eadem prorsus sit ratio, et utraque sententia ex eodem capite x, vel ordine capitum x et x1 Geneseos sit petita. Quid igitur? clarissimo hæc sunt indicio, ordinem illum narrationis Mosaicæ, seu istorum capitum, nihil obstare, quo minus statuamus confidenter, omnia istius divisionis seu secessionis capite x memoratæ, evenisse demum post illam capitis undecimi dispersionem et labii confusionem, unde demum linguarum varietas cœperit. FABRIC. h2700 Anni sunt. 2700 anni ab Adamo ad Heberum, sunt dimidium ætatis a condito Orbe ad natum usque anno 5400 Christum Servatorem. Infra cap 112 et 105. Alii, qui natum Christum esse existimarunt anno Orbis conditi 6000, Phalegum filium Heberi, vel Heberum retulere ad A. 3000. Sie llesychius presbyter fragmento eis try toũ Xplotou yévvnow; Josephus c. 1 Hypomnestici; Procopius Gaza us ad Genes. XI, 18; Eustathius pag. 54, in Hexaemeron. FABRIC. i Angelicam gratiam. Sine studio, naturaliter per virtutem imaginis divinæ, hoc ante confusionea Babelicam datum hominibus divinitus credidit Philastrius, ut linguis quibuscumque loquentes possent intelligere, sicut angeli. Infra: Angelicæ virtutis est linguas scire omnium hominum. FABRIC. Perdiderant. Est qui malit perdiderunt. Sed ita supra quod fecerunt ædificantes, etc. FABRIC. k Ante 2700 annos offendentes amiserant homines. Si ante 2700 annos amiserant, neque ante confusionem Babelicam potuerunt illa scientia uti; itaque sensus est, per peccatum ante 2700 annos admissum a protoplastis, esse factum, ut deinde non constanter illam conservarent, sed tempore interjecto in confusione Babelica facerent ejus jacturam. Vide infra cap. 105. FABRIC. 1 Sub apostolis. Actorum 11, 4, 7, 12, ad quæ loca per Spiritum sanctum sine quodam labore credenti- A subtracta est illis e scientia ista cœlestis, id est linbus conferebat, sicut scriptum est in Actibus Apostolorum. Angelicæ enim virtutis est linguas scire omnium hominum; per fidem autem Christi, sine labore linguarum omnium credentibus subministratur scientia; sicut legimus docente divino Spiritu, Apostolos, atque gentes itidem credentes tunc tem poris in Christum Dominum Salvatorem, sine labore linguarum omnium donatam seientiam prædicasse; ut sub Petro et Paulo, et aliis factum est, cum docerent gentes, venisse Spiritum Dei a Deo, et linguis multis eos potnisse eloqui, ut audientes homines mirarentur de gentibus, quod tantarum linguarum et ipsi per fidem Christi, scientiam haberent sine doctrina concessam. 1 CV. HÆRESIS DE NOMINE LINGUÆ. Alia est hæresis, quæ dicit " nomen linguæ de Judæis primum processisse, alii de Paganis, cum utrique ita hoc sentientes errore non parvo decepti sint. Homo enim factus rationis particeps fuit; qui ergo loquebatur ratione, b quomodo rationis erat alienus? Plus ergo prius est rationis esse participem, et rationabilem dici, quam nomen speciale et locale habere alicujus linguæ, atque ex nomine hominis possidere aliquid; ab Adam enim usque Heber duo millia et septingenti anni transierunt. Erat ergo d nomen Linguæ omnium hominum unum, et una lingua. Ex quo autem contra Dominum cogitaverunt, guarum omnium prudentia et sapientia. Et Heber quidem sanctus, qui non discessit a Deo secundum nomen ipsius, Deus voluit genus ejus pullulare amplius, hoc quoque nomine primum in sæculo nuncupari, ut & ab Heber, qui non consenserat ædificationi turris rebellantium, Hebræi nomine appellarentur. Prior itaque non solum Paganis, verum etiam et Judæis, id est ante septingentos annos lleber fuisse cognoscitur justissimus, qui in Dominum credens, et a conjuratione sceleratorum hominum separatus, sui nominis primam hanc a Domino nuncupationem meruit impetrare. Unde et poetæ vani i ædificationem illam ad sua mendacia transferentes, gigantes docuerunt, Aloidas illos rebellantes Bascendere voluisse in cœlum per impositionem montium, atque inde eos fuisse damnatos. Quorum deliramenta non latuerunt amplius scientiam ac peritiam Christianam. CVI. HÆRESIS DE ANNIS CHRISTI ET TEM- Alia est hæresis de anno annuntiato ambigens, quod ait propheta Isaias: 1 Annuntiare annum Dei acceptabilem, et diem retributionis (Isai. LX1, 2). Putant ergo quidam, quod ex quo venit Dominus, usque ad consummationem sæculi, non plus nec minus fieri annorum numerum nisim trecentorum sexaginta quinque, usque ad Christi Domini iterum de cœlo COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES. 1 factum est ut docerent Gentes venisse Christum Dei FABRICII ET GALEARDI NOTÆ. Juvabit consulere Jean. Casp. Santorocci dissertatio- C a Nomen linguæ de Judæis, alii de Paganis. Hoc est, antiquissimam linguam fuisse Judæorum, vel Paganorum Græcam FABRIC. b Quomodo rationis erat alienus. Puto legendum orationis. FABRIC. Usque Heber. Parentem Phalegi, sub quo celebris illa Linguarum dispersio, Genes. x, 25. De numero annorum 2700 jam dictum capite superiore. FABRIC. d Nomen Linguæ omnium nominum unum. Quo. cumque idiomate loquerentur homines, vocabatur Lingua humana (In hunc sensum August. xvi de Civ. 11 Tunc opus erat eam ( linguam Hebræam scilicet) distingui ab aliis linguis nomine proprio, sicut alice quoque vocalæ sunt nominibus propriis. Quando autem erat una, nihil aliud quam humana lingua, aut humana locutio vocabatur, qua sola universum genus humanum loquebatur. GALEARD.); neque alio singulari veniebat nomine, quia omnes se invicem intelligebant, habebantque, ut mox subjungit Philastrius, Linguarum omnium scientiam. FABRIC. Scientia ista cœlestis. Angelicam gratiam dixerat c. 104 linguas intelligendi quascumque. FABRIC. f Secundum nomen ipsius. Ileber, y a discedendo, sive transeundo nomen habet. Liber nominum Hebr. tom. II opp. Hieronymi edit. Joan. Martianari p. 203, Εβερ, διάβασις ή διαπερῶν. Hieron., Eber, transitorem. FABRIC. D 8 Ab Heber Hebræi. Confer Bocharti Phaleg. lib. n, cap. 14, et libri IV, c. ult. FABRIC. h Ante septingentos annos. Septingentis annis ante Moysen, Judaicæ conditorem Reipublicæ. FABRIC. Edificationem illam ad sva mendacia. Longe hoc credibilius, quam quod Celsus apud Origenem Iv, pag. 174, ait Moysen ex Aloidaruin fabula hausisse quæ de Babelica turri et Linguarum confusione memoriæ prodidit. FABRIC. i Aloidas. Aloei filios Otum et Ephialtem, de quibus Homerus Iliad. A, 314 : ὅσσαν ἐπ' Οὐλύμπῳ μέμασαν θέμεν, αὐτὰρ ἐπ' ἄσσῃ Confer Philonem Judæum de confusione linguarum k De anno annuntiato. De tempore quod intelligendum sit per annum acceptabilem, annuntiatum in verbis Isai qua laudantur Luc. IV, 19. FABRIC. 1 LXX, Εὐαγγελίσασθαι ἐνιαυτὸν Κύριον δεκτὸν καὶ ἡμέραν ἀνταποδόσεως. Evidens autem est ut diem, ita nec annum a propheta dici præcise et stricte, sed de tempore quo divina benignitati gratiam suam in Christo patefacere hominibus et impertire placuit. FABRIC. m Trecentorum sexaginta quinque. Quia tot diebus constat annus. Augustinus xvi de Civit. Dei c. 55, mentionem facit oraculi, sive responsi dæmonum quo numerus ille 365 annorum fuerit definitus. Excogitaverunt nescio quos versus Græcos tamquam consulenti cuidam divino oraculo effusos: ubi Christum quidem ab hujus tamquam sacrilegii crimine faciunt in |