Obrazy na stronie
PDF
ePub

LXVII. SEMIARIANI. .

a Semiariani 1 sunt quoque; hi 1 de Patre * et Filio bene sentiunt, unam qualitatis substantiam, unam divinitatem esse credentes: Spiritum autem non de divina substantia, nec Deum verum, sed factum atque creatum Spiritum prædicantes, ut eum conjungant et comparent creaturæ; cum Christus Dominus Patri et sibi & in fide baptismi salutis æternæ conjunxerit, eumque cum Patre et Filio cunctis credentibus adorandum jusserit, omnique sæculo f Deum verum prædicandum statuerit. Non intelligentes, quod Evangelista cum dicit: Omnia per ipsum facta sunt, E et sine ipso factum est nihil (Joan. 1, 3), non de Spiritu sancto dicit, quasi factum Spiritum per Filium; nam Propheta Trinitatem omnia fecisse visibilia el

Alii sunt Semiarriani, hi ⚫et Filio sentiunt

[blocks in formation]

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

B * cœlesti sententia pronuntiaverit

FABRICII ET GALEARDI NOTE.

a Semiariani. Hoc nomine Philastrio venire perspicuum est, qui aliis deinde Macedoniani, sive Pneumatomachi, damnati in concilio Cpolitano A. C. 381. Macedonius ipse ob hæresin dejectus Cpolitano episcopatu A. 361. FABRIC.

b De Patre et Filio vene sentiunt. Idem de Macedonio affirmat Ratramus libro, contra Græcos cap. 2. Ceterum idem non de omnibus posse affirmari Semjarianis, abunde docet Epiphanius hæresi LXXIII, 23 e 27. FABRIC.

s Facin alque creatum. Κτίσμα et ποίημα. Joan. Zonaras canone in Deiparam; Maxedónov Tάνtws Inρεῖν ἀφέντες τὸν λέγοντα κτίσμα τε καὶ ποίημα εἶναι τὸ άκτιστον Πνεῦμα Θεοῦ. FABRIC.

In fide baptismi. Formula baptismi in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, Matth. xvvm. Bapti smus salutis æternæ est qui datur in spem obtinendæ æternæ salutis. FABRIC.

e Cunctis credentibus adorandum. Ex ipsa illa baC ptismi formula èmixλnow atque adorationem religiosam sancti Spiritus collegerunt veteres Christiani, quibus βαπτίζεσθαι εἰς τὸ ὄνομα, est βαπτίζεσθαι ἐπι xάλɛσάμɛvou тò õuoua Patris, Filii, et Spiritus sancti; ui ex locis Origenis, Firmiliani, aliorumque probat D. Gotfridus Olearius noster & paxapirns in diss. de Spiritus sancti cum Patre et Filio adoratione et glorificatione contra Guil. Wistonum, edita Lipsia 1711. p. 12 seq. Vide etiam quæ Basilius libro de Spiritų sancto capite 19. FABRIC.

↑ Deum verum. Ia non dubito Philastrium seripsisse pro eum verum. FABRIC. Deum verum. Addit Fabricius ita non dubito Philastrium scripsisse pro eum verum; atqui ubinam pro Deum verum legatur eum verum non monet. Sichardus profecto in editione Basileeusi 1528 recte habet Deum verum, quamvis editionem hanc non laudet hoc loco Fabricius; at eum verum legit editio Lugdunensis Bibliothecæ PP. tom. V, p. 708. Sichardinæ editioni consonat Cod. Corbeiensis legens Deum verum. GALEARD.

Et sine ipso factum est nihil. Facit Philastrius cum iis, qui novim comma incipiunt apud Joannem a verbis: quod factum est in ipso vita erat. Uti constat etiam usurpatum ab Irenæo, Clemente Alex. Theophilo Autiocheno, Origene, Tertulliano, Lactantio, Eusebio, Augustino aliisque multis etiam recentioribus, ut Honorio, Petro Bruno, etc, Igitur non fas est cum Epiphanio in Ancorato tom. I, p. 80, illam interpunctionem velut hæreticam, et Spiritui sancto inquam arguere, licet eam secuti etiam fuerint quidani hæretici, ut Valentinus, Heracleo, etc. FABRIC.

Quem locum de SS. Trinitate accipiunt vete

D

res communiter. Vide Faverdentium ad Arnobii et Serapionis conflictum, p. 523, et Gregorii disputationem, p. 9. FABRIC.

i In fide. In baptismi formula, in qua Spiritus sanctus jungitur cum Patre et Filio. Sic supra dixerat noster cum Christus Dominus Patri et sibi in file baptismi salutis æternæ ( Spiritum ) conjunxerit. FABRIC.

i Concedi omnia peccata hominibus. Hoc est ignoscii Ovid. u Trist. 1:

Sed nisi peccassem, quid tu concedere posses? Suet. Ner. 25: professis apud se obscœnitatem, cætera quoque concessisse delicta. Ennodius lib. iv ep. 8 ; Fiducia concessa exstitit mater audaciæ; et ep. 12; simplici munere placatus errata concessi; et in Vit. S. Epiphanii episcopi Ticinensis: Num supplicante sancto viro illatam matri a ditionis suæ hominibus concessit injuriam. GALEARD.

Cœlesti sententia. Ita scirpsi cum Cotelerio notis ad Damascenum de hæres. tom. I Monument. p. 782. Male superiores editiones, cœlesti essentia pronuntiaverit; et Helmst, prænuntiaverit Est etiam qui legit : Blasphemiam de divini et adorandi Spiritus cœLesti essentia pronuntiaverit. Sed longe magis probo Cotelerii emendationem. FABRIC.

1 Discipulo Arii. Non Arium ipsum jam A. 336 mortuum, sed Aetium ab A. 356 audivit Eunomius, qui usque ad A. 396 vitam produxit, certe A. 592. Hieronymus cap. 120 de Scrip. Eccles., usque hodie, inquit, vivere dicitur in Cappadocia, et multa contra Ecclesiam scribere. Sed discipulum Arii vocat Philastrius hæreseos ejus imitatorem. Augustinus, c. 54 de læres., Aeții discipulum appellat, quod et alii scriptores testantur. FABRIC.

[ocr errors]

Tres diversas qualitatís substantias. Al. diversæ qualitatis. Sed ita c. 67 et 92., unam qualitatis substantiam noster dixit. S. Augustinus c. 54, de Eunomio. Dissimilem per omnia Patri asserens Filium, et Filio Spiritum sanctum. Nempe Ariani supra c. 66, et Semiariani apud Augustin. c. 51, negabant dumtaxat Filium esse Patri ὁμοούσιον, at ὁμοιούσιον et similem fatebantur ; sed hoc ipsum etiam inficiabatur cum Aetio suo Eunomius, cujus sectatores Eunomiani, inde Anomai appellati sunt. Eunomii expositionem fidei, et Apologeticum Græce et Latine dare me memini libro v Bibl. Græcæ capite 22, ubi dicta, si placet, vide. Adde notata a Rev. Vogtio fascic. 3 Bibliothecæ hæresiologica, p. 485 seq., ubi Jacobi Basagii diss. et p. 605, ubi catalogus Scriptorum. FABRIC.

Ut auri, argenti, et æris. Confer Epiphan. LXXVI, 2, pag. 914. FABRIC.

[ocr errors]

æris et Patrem quidem fecisse Filium, et iterum Fi- A veram hominis habuit, intellectum habentem, et lium, qui sit creatura, fecisse Spiritum et asserunt Filium non Patri esse similem, quia creatura est, neque Spiritum Filio similem, quia a Filio factus est magis impietati paganæ, et iniquitati Judaicæ consentientes apertissime, quam Christianæ doctrinæ, ac fidei catholicæ a parere volentes. LXIX. HÆRESIS ANIMAM VERAM CHRISTUM NON HABUISSE.

4

corpus hominis f sensum carnalem itidem, ut et dolere posset corpore, et emori. Tamen & de sancto spiritu facta hæc cognoscitur caro, et creata anima scilicet, sicut scriptum est in Evangelio: Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi " obumbrabit te. Et quod animam veram habuit, dicens : ↳ Animam meam pro vobis pono. Et de carne passibili i ad Thomam: Quod spiritus non habet ossa et carnem, sicut me videtis ( Luc. xxiv, 39). Et Apostolus Petrus de Salvatore testatus est, dicens: Hujus anima non derelicta est in inferno, nec caro ejus vidit corruptionem (Act. 11, 27, ex Psal. xvi, 10 ). Ex quo au. tem incarnatus est, et homo nostræ causa salutis, et Deus verus creditur, cognoscitur, colitur, et in Ec

Alii sunt, qui b circa incorporationem aberrant, dicentes non c animam veram hominis rationalem accepisse Salvatorem, sed corpus solum hominis ; et cum subtrahunt animam a corpore, veram d denegant hominum salubritatem. Quomodo itaque potest dici anima, quæ non sumpta est a Salvatore? cum Salvator dicat: Tristis est anima mea usque ad mor- B clesia catholica prædicatur. tem (Matth. xxvi, 36 ). Alioquin anima dici non potuit, nisi esset in eo cujus causa advenerat. Itaque hæc utraque in comparatione Salvatoris, id est, corpus erat et anima, quæ pro nostra salute dignatus est sumere. Scire nos convenit, quod et e animam

1 qui est creatura

LXX. TROPITE.
Tropitæ sunt, qui dicunt

conversum Verbum in carnem, non intelligentes quod ait apostolus Joannes Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. 1, 14). Non attendentes, quod Verbum

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

Spiritum sanctum asserunt. Filium

a Filio factus impietati

* apertissime Christianæ

catholicæ pugnare volentes

hominis salubrit... cujus et causa
7 obumbravit te... Cujus anima
Alii sunt Tropitæ qui

FABRICH ET GALEARDI NOTÆ.

a Parere volentes. Sic supra c. 57, de Florianis : Judaismo potius et paganitati parere nefandæ. Fabric. b Circa corporationem. Τὴν ἐνανθρώπησιν τοῦ Λόγου. Concorporationem Verbi Dei, p. 637; et corporationem, pluribus locis, vocat S. Hilarius. FABRIC. Alii sunt qui circa incorporationem aberrant. Locum hunc protuli in notis ad Gaudentium, qui vocabulo incorporationis pro svavoρows usus fuerat pag. 39 edit. Patav.; verum et alia nonnulla sunt loca, in quibus Philastrius vocem eamdem usurpat, annotanturque in Indice ad Philastrium edit. Hamburg. ver. Incorporatio. lis porro addi possunt quædamn etiam in Indice Fabriciano prætermissa; ut cap. 126: Ipse David patriarcha, et INCORPORATIONIS Christi Domini quippe ut testis tantus; cap. 124 : Quamvis generatio ipsius duplex sit una DIVINITATIS, altera INCORPORATIONIS : item cap. 135: Postea in incorpoRATIONE apparens; et paulo antea : INCORPORATIONIS suæ affuturæ nuntiabat visionem. GALEARD.

C

c Animam rationalem. Tantum ‘corpus sine anima assumptum a Λόγῳ, et loco animæ ipsi fuisse Λόγον docuerunt Ariani, non ipse Arius si Mario Mercatori fides; attamen Ario hoc tribuit S. Athanasius de adventu Christi : "Αρειος δὲ σάρκα μόνην πρὸς ἀποκρυφὴν τῆς Θεότητος ὁμολογεῖ. Ario et Eunomio Theo- D doretus de Hæret. fab. lib. v, c. 11: Hepi tñs toũ Σωτῆρος οἰκονομίας. ̓́Αρειος δὲ καὶ Εὐνόμιος σῶμα μὲν αὐτὸν ἔφασαν εἰληφέναι, την Θεότητα δὲ τῆς ψυχῆς ivnpynxival xpsias. Rufinus Palestinus de fide tom. I opp. Sirmondi p. 309: Si Jesus Christus animam non habuisset, sicut nefarii æstimant Ariani, ant rursus animam quidem habuisset et non tamen rationabılem, sicut Apollinaris definivit insaniens, numquam profecto sapientia proficere poterat. Idem Arianis tribuunt Epiphanius LXIX, 19, et ex Epiphanio Augustinus et Prædestinati auctor hær. 49, Damascenus 69. Confutat illum errorem Cæsarius quæst. 25 se1. FABRIC.

a Denegant hominum salubritatem. Quia nisi animam humanam Christus assumpsisset, neque animarum Salvator esset, secundum canonem Theoloforum: Quod non assumpsit, non redemit. Theophilus

Alex. epistola 1 Paschali: Atque ita ipse disputationis ordo convincat, nihil a Domino imperfectum esse susceptum, sed assumptum ab eo hominem plene perfecteque salvatum. FABRIC.

e Animam veram hominis, intellectum habentem. Contra Apollinaris harresin, qui docuit animatum corpus assumptum a Christo, sed mentis loco et intellectus ipsi fuisse tov Aoyov. Facundus ix, 3: Apollinarista quidem carnis et animæ naturam sine mente assumpsisse Dominum credunt, Ariani vero carnis tantummodo. Vide Joan. Pearsonium ad Symbolum pag. 285, 422. edit. Latin, et Suicerum tom. II Thesauri pag. 264 seq. Fabric.

f Sensum carnalem itidem. Ariani sensum doloris non ab anima Christi, utpote quam negabant, sed a Aoyo susceptum, atque, ut ait Phoebadius, passibilem Deum factum esse docebant. S. Athanasius lib. de incarnatione : Μάτην οὖν Αρειανοί φαντάζονται σάρκα μόνην ὑποτιθέμενοι ἀνειληφέναι τὸν Σωτῆρα, τὴν δὲ τοῦ πάθους νόησιν ἐπὶ τὴν ἀπαθῆ Θεότητα ἀναφέροντες

66. Vide eumdem Pearsonium p. 334 Benedictinorum prolegomena ad Hilarium p. 35 et 47, et Elmenhorstium ad Gennadium de dogm. Eccles. p. 112. FABRIC.

8 De sancio Spiritu. Prudentius apotheosi v. 435 : Ex quo mortalen præstrinxit Spiritus alvum, Spiritus ille Dei Deus, et se corpore matris Induit atque hominem de virginitate creavit. οὐ σπερματικῶς ἀλλὰ δημιουργικῶς, inquit Damasce nus hb. m de Fide orthodoxa, c. 2. FABRIC.

h Animam meam pro vobis pono. Respicit locum Joan. x, 11 : Ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς· ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων. FABRIC.

i Ad Thomam. In loco Evangelii cujus verba citantur nulla Thomæ mentio. FABRIC.

; Οτι οὐκ ἐγκαταλείψεις τὴν ψυχήν μου εἰς ᾅδου, οὐδὲ δώσεις τὸν ὅσιόν σου ἐδεῖν διαφθοράν FABRIC.

* Conversum Verbum in carnem. Inde nomen Tρometāv, quia τporn, conversio. Confutat hanc here sin, recoctam deinde in Eutychianis, Tertullianus libro de carne Christi cap. 10 seq. FABRIC.

est immotabile, et inconvertibile, id est, Deus Dei A Filius. Caro autem quam accepit pro nostra salute, ipse eam formando assumpsit, et induit a nostræ causa incapacitatis. Ad eum visendum itaque res istæ in unum conjunctæ pro nostra salute, non mutationem Verbi in carnem, sed assumptionem magis rei visibilis declarabant, ut invisibilis per visibilem carnem videri possit, credi atque cognosci, et ab humano genere b capaciter adorari.

3

LXXI. 11ÆRESIS DE PASSIONE CHRISTI. * Sunt etiam hæretici, qui circa Passionem aberrant, dicentes, quod in Passione dimiserit Deus noster Christus carnem, et sic ascenderit in cœlum, ut non sit jam in carne divinitas : neque enim post Passionem resurrexit in carne, neque cum carne ascendit, inquiunt, in cœlum, cum salus om- B nis hominum in Passione carnis ipsius, et Resurrectione, et Ascensione in cœlum consistat, sine cunctatione nobis et credentibus universis ; cum et apostolis angeli dixerint pro nostra fide ac lætitia, in Actibus apostolorum: Quod sicut vidistis eum ascendentem in cœlum, d sic eum iterum sperate venturum de cœlo.

1 et incorruptibile

Alii autem sunt hæretici qui

[blocks in formation]

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

a Dominus noster... in cœlum, et non est jam * omnis hominis..... carnis ipsius et surrectione constat... angeli beati

[blocks in formation]

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

Nostræ causa incapacitatis. Quod viderc eum, nisi carne indutum non poteramus. Possit etiam interpungi sic nostræ causa incapacitatis ad eum visendum. FABRIC.

b Capaciter. Sensu ipso atque visu eum perci. pienie. FABRIC.

c Sic ascenderit in cœlum. Confer quæ de Apelle supra c. 47. Tertull. de carne Christi c. 24 : Ut et illi erubescant qui affirmant carnem in cœlis vacuam sensu, ul vaginum exemplum Christo sedere, aut qui carnem et ani. mam tantum, aut tantumdem animam, carnem vero non jam. Gregorius Naz. ep. 1, ad Cledon : Ei vis àπTOTEÕETσθαι νῦν τὴν σάρκα λέγει, καὶ γυμνὴν εἶναι τὴν Θεότητα σώματος, ἀλλὰ μὴ μετὰ τοῦ προσλήμματος καὶ εἶναι καὶ ἥξειν. μὴ ἴδοι τὴν δόξαν τῆς παρουσίας. FABRIC.

d Sic eum iterum sperate. Sensum uicumque reddit non verba sacri scriptoris exprimit Philastrius, ut solet. Ita enim Actor. 1, 11 : Oûtws ¿λeúσeTKI, ÖV τρόπον ἐθεάσασθε αὐτὸν πορευόμενον εἰς τὸν οὐρανόν. FABRIC.

• Aerii. Epiphanio et Damasceno hæresi 75, Aeptavoi; Augustino et auctori Prædestin. c. 53, Aeriani. Etiam apud Damascenum hæresi 98 putem legendum Δερειανῶν pro ̓Αρειανῶν, licet Aerium etiamn cum Ario fecisse, ab eodem Epiphanio et aliis traditur. Aerius adhuc fuit in vivis cum scriberet Epiphanius A. C. 375. FABRIC.

↑ In Pamphylia. Aerium ipsum in Ponto monachum, sive minore Armenia fuisse, Epiphanius tes1atur. FABRIC.

8 Encratite. Cum his fecisse Aerianos, ex solo Philastro Augustinus scriptum reliquit, nam in Epiphanto hic de re ne po. At idem Epiphanius de Encratitis multa hær. 46, qui et ipse magnum illorum numerum in Pamphyla, atque aliis Asia Provinciis suo tempore exstitisse scribit t. I, p. 399. FABRIC.

Hi non possident aliquid. Epiphanius de Aerio :

Cañotațiav znpúttel. Contra apud Damascenum : ἀποταξίαν ἀποκηρύττει. FABRIC.

D

i Escas abominantur. Contra Damascenus: upκοφαγίαις παντοίαις κέχρηται καὶ τρυφαῖς ἀδεῶς. Jejunia Ecclesiæ et oblationes pro mortuis rejecissc, tradit præter Epiphanium et alios Joan. Zonaras canone in Deiparam edito in t. Il Monumentor. Côtelerii p. 470. FABRIC.

i Borboriani. Ita Gnosticorum aliquos dictos &πÒ τῆς αἰσχρουργίας βορβορώδους sive foeda vite turpitudine narrat Epiphanius xxvi, 3, p. 85. Theodorio lib. 1 de Haereticis fabulis c. 13: Bapendetai ἄγουν Βορβοριανοί, qui ipsorum μυστικάς τελετάς om nem cogitationem supergredi toeditate testatur: Πάντα γὰρ λογισμὸν πονηρὸν ὑπερβαίνει, καὶ πᾶσαν ἔννοιαν μυσαρὰν τὰ παρ' ἐκείνων ὡς θεῖα πραττόμενα. Vide etiani Nicetam Thesauri lib. iv, c. 2. FABRIC.

[ocr errors]

Borboriani. Augustino Borboritæ, quasi cœnosi, propter nimiam turpitudinem quam in suis mysteriis exercere dicuntur, uti Fabricius quoque ex Epiphanio, et Theodorito annotavit. Sed quod allegorice isti, ad litteram Philastrius, subdens: Hi itaque in cœnum euntes, et inde obliti, de cœno facies et membra sua deformantes, eadem re cunctis velut culpandam Dei creaturam demonstrantes. In ms. Corb. pro eadem re, emendatius eademque; quare lectio hæc reponenda etiam apud Gangium in Borboriani, ubi locum hunc Phil strii profert. GALEARD.

kArtotyritæ. Conferendus Epiphanius et Damascenus hæresi 49. Augustinus et auctor Prædestinati c. 28, Timothei presbyteri judicio apud Cotelerium III Monument. p. 379, ex Marcionis hæresi descendere dicuutur, Οἱ οὖν ̓Αρτοτυρῖται ἐκ τῆς αἱρέσεως τούτου τοῦ Μαρκίωνος κατάγονται Sed Euphanus eos jungi Montanisus ac Priscillianistis. Nomen compositum ab voce ἄρτου, quod panem, et τυροῦ quod cascum denotat. FABRIC.

a illud quo Ecclesia catholica et apostolica celebrat ▲ 47). Quod enim erat per umbram, et quod erat fuofferendo.

LXXV. ASCODROGITÆ.

[ocr errors]

Alii sunt b Ascodrogitæ in Galatia, qui utrem inflatum ponunt et cooperiunt in sua ecclesia, et circumeunt eum insanientes potibus, et bacchantes c3, sicut pagani Libero patri, insanis mentibus more gentilium furentes, et non intelligentes quod ait Salvator utres novos sumendos, inque eos novum vinum mittendum, non in veteres (Matth. ix, 17). Et quum suis cæcitatibus properant inservire, alieni modis omnibus Christianæ salutis reperiuntur, cum Apostolus dejiciat justificationem illam Judaicam carnalemque vanitatem, Christi autem veram et plenam confirmet scientiam dicens: Vetera transierunt, et ecce nova omnia per Christum facta sunt (II Cor. v, 17). De Lege enim et umbra dicebat Dominus, et de sue gratiæ plenitudine: duorumque hominum, quod ait Apostolus: Primus homo de terra terrenus, secundus homo de cœlo cœlestis (I Cor. xv,

turum in Domini præsentia majus et melius, hoc nuntiabat docendo, ac rebus testantibus confirmando.

LXXVI. PASSALORINCHITARUM HÆRESIS.

6

[ocr errors]

d Alii sunt Passalorinchitæ, qui digitum imponenles in nares, et ora sua, et e in labia, quasi silentium semper exercent, non reif aliæ nisi taciturnitati, quasi studium commodantes. Iloc autem facientes quasi prophetas cupiunt imitari, quia ait David propheta: Pone, Domine, custodiam ori meo, et & ostium circumstantiæ labiis meis (Ps. CXLI, 3). Et quia jejuniis beati prophetæ vacantes (Ps. xxxv, 15; LXIX, 10) silentium sæpius commodabant, inde Bricam vanitatem potius quam prophetarum cœleusurpantes isti æstimant observandum, i Pythagostem vitam, et sapientiam sequi properantes.

7

LXXVI. AQUARH.

* j Aquarii sic dicti sunt, qui in Sacramentis cœ

[blocks in formation]

a Illud quo Ecclesia catholica. Non farinam aqua subactam in sacra Cœna adhibebant hi hæretici, sed subactam lacte. Idem Timotheus: ráλaxtı yàp φυρῶντες ζύμην τοῖς οἰκείοις μύσταις ὀρέγουσιν. FABRIC.

b Ascodrogitæ. Augustino qui Philastrium sequitur hæresi 62 rectius Ascita; ¿ozòs enim Græce, Latine uter dicitur, quem perhibentur inflatum et oper- C tum circumire bacchantes. Auctor Prædestinati : Isti cum in dogmate nihil mali habeant, utrem tamen ingentem juxta altare ponunt, eumque vacuum inflant, et linteaminibus velant et adorant, quia confectum cruoris Domini ibi adjiciunt, illud dicentes Evangelicum (Matth. ix, 17). Vinum novum in utres novos adjiciunt, et utraque conservantur. Epiphanii Tascodrogitæ ab his plane sunt diversi, sed iidem cum Passalorinchitis de quibus noster infra capite 76 Ascitæ utre usi ad asservandum vinum quod in sacra Coena adhibebant. FABRIC.

c Sicut pagani Libero patri. Julianus epist. 41: Καθάπερ οἱ τῷ Διονύσῳ τὸν θύασον κρούσαντι πρὸς τὴν χορείαν ἄνετοι φέρονται. FABRIC.

à Alii sunt Pussalorinchitæ. Hos Tascodrugitas dictos, auctor Epiphanius XLVI, 14, pag. 416, testatus τασκὸν illorum lingua paxillum significare, δρούγ· you vero nasum, sive rostrum : Τασκὸς παρ' αὐτοῖς πάσσαλος καλεῖται, δροῦγγος δὲ μυκτήρ εἴτουν ρύγχος ῃ naksital. Quod igitur inter orandum illi affectarent indicem manus digitum naso imponere : Karnpsias χάριν καὶ ἐθελοδικαιοσύνης, ἐκλήθησαν ὑπό τινων Τασκοδρουγῖται, τουτέστι Πασσαλορυγχῖται. Mire hinc illud nomen apud scriptores vel curtatum,vel corruptum, ut notavit Cotelerius tom. 1 Monument. p. 774, cui adde quod axodoupyoì dicuntur apud Theodorum Studitam Epistola ad Naucratium tom. V opp. Sirmondi p. 324. Perticonasatos vocat Nic. Comnenus Papadopoli in prænotionibus mystagogicis p. 152. FABRIC-Alii sunt Passulorinchile. Hoc loco Fabricius producit Epiphanii verba quibus expresse appellan tur Пlaosakopvyxīta. Male igitur Dupinius Hist. Eccl. sect. Iy asserit neminem veterum de hisce hæreticis excepto Philastrio verbum fecisse, quos memorat etiam August. hæres. 63, uti et Excalceatos hær. 68

et Rhetorios hæres. 72, quamvis et hos quoque omnibus præter Philastrium indictos affirmei Dupinius. GALEARD.

e in labia quasi silentium. Sicut Harpocrates silentii Deus digito labellum compescens exprimitur in veteri anaglypho, quod illustrant Joan. Smetius antiquit. Noviomagens. p. 127 seq., Joan. Lomeierus dier. genial. diss. 3, et præcipue in Harpocrate suo, Trajecti 1687 in-4° editio illustris atque eruditiss. vir Gisbertus Cuperus. FABRIC.

↑ Aliæ pro alii. Vide Vossium Aristarchi IV,6.Fabric. 8 Ostium circumstantiæ. Oúpav rεploys.

h Silentium commodabant. 'Sic etiani Corb. cod.; at Lugdun. editio rectius commendabant. Basileensis, commodabant. Commodare animum alimoniis dixerat Arnobius v adv. Gentes commodare silentium jejuniis nusquam memini me legere. GALEARD.

i Pythagoricum vanitatem. Notissima sunt, quæ de quinquennali silentio Pythagoricæ scholæ feruntur, de quo Viri docti ad Gellium lib. 1, c. 9 et ad Laertium vi, 10. Holstenius ad Porphyrium p. 80, et Rittershasius, et libro It de Bono silentii Andreas Schottus. Addam locum Procopii Gazai ep. in : Πυθαγόρας Σάμιος, τοῦτόν φασιν ὡς οὐ μέχρι παντὸς ἐτίμα σιγὴν, ἀλλ' ὥριστο χρόνος αὐτῆς μεταβολὴν ἄγων ἐπὶ λόγοις καὶ μετεβάλλοντο. Ἀλλ ̓ οὐδὲ παρ ̓ ἂν ἐσιώπων χρόνον ἔδει δήπουθεν μηδὲν παρ' ἀλλήλων εἰδέναι, ἀλλὰ τὴν μὲν γλῶτταν εἶχε σιγή, ἡ δὲ χεὶρ διηκονεῖτο τῇ γλώττῃ, καὶ διὰ γραμμάτων πάλιν ἐφθέγγοντο. FA

BRIC.

i Aquarii. Augustinus, et auctor Prædestin. c. 64. Hi sunt Hydroparastata, ὕδωρ ἀντ ̓ οἶνον προσφέροντες, de quibus Theodoretus lib. 1 de Heret. fab. e. 21. Solam aquam in sacra Cona adhibuisse constat Ebionæos teste Epiphanio xxx, 16, et Irenæo v, 4, nec non Tatiani sectatores Encratitas, de quibus Epiphan. XLVII, 3, et Timotheus presbyter a Cotelerio editus tom. Monum. p. 379, qui etiam 'Axxxopópovs appellat: tum alios ex Marcionis schola quos dam, et Manichæos, et alios fortasse quos perstringit Clemens Alex. 1 Strom. pag 137, sìoi yàp oi nxi asp fidòv εùxapioτoñow, et multis oppugnat ty

lestibus offerunt tantum aquam, non illud quod A Et alter propheta: i Si est, inquit, malitia in civitate, Ecclesia catholica et apostolica facere consue

[blocks in formation]

B

std

quam Deus non fecit (Amos m, 6). Sed i mala ista non natura esse, dixit Scriptura, a Deo facta, causis existentibus hominum, scilicet in Lege peccantium Domino, quæ sunt tentationes persecutionis, diversæque angustiæ, quæ Deo permittente insurgunt peccantibus, sicut scriptum est: Quis dedit Israel in direptionem, nonne Dominus cui peccaverunt, et noluerunt in viis ejus ambulare (Isai. XLH, 24)? Non autem fecisse malam Deum naturam, dicit Scriptura alicubi Ecce enim omnia valde erant bona, quæ fecit Deus, in libro Geneseos, id est, & k creaturæ mundi (Gen. 1, 31). Et alibi propheta dicit: 1 Quoniam Deus malum non fecit neque delectatur in perditione vivorum (Sap. 1, 13). Quia ergo non causa Dei creantis est mala naturaliter, sed hominum voluntatis, quæ obnoxia legi Dei urgetur, et m coertione constringit, conversionis causa a Domino hac inferuntur hominibus quotidie. Cum ergo 10 hare dicunt, quomodo dicta sunt ignorant a quæ enim pu

9

COD. MS. SANGERM. LECTIONĖS VARIANTES.

Alii sunt hæretici qui... asserunt
et prophetas usque ad beatum Joannem
Alii sunt autem Coluthiani
qui et ipse erat

⚫ tentationes, persecutiones

7 Ecce enim, inquit, omnia valde bona

8 creatura mundi... Quod Deus
legi Dei et judicio arguetur

n

10 hæc dicantur... quæ enim imputantur

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

prianus epist. 63, ad Cæcilium, pag. 148 seqq. Vide etiam Chrysostomi hom. 83 in Matthæum p. 864, Beveregium ad canonem Trullan. xxx, et D. luigium de hæresiarchis p. 211 seq. Ab his Aquariis di- C versi Aquei, sive Hydrotheithæ, de quibus Augustinus et Prædestinati auctor c. 75 et noster infra, c. 96. FABRIC.

a Quod Ecclesia. Vinum in sacra Cœna offerens, sive merum illud, sive temperatum aqua, quod Cypriano imprimis vehementer probatum fuit, cui per aquam populus, Christi sanguini uniendus significatur. Confer, si placet, Edin. Martene de antiquis Ecclesiæ ritibus p. 522 seq., Joan. Bonam lib. u Litug. c. 9. Gerh. Vossii theses theologicas p. 304, Elmenhorstium ad Gennadium de dogmatibus Eccles. p. 174.Græci vino aliquid aquæ ferventis affundunt, ut sanguinem hominis vivi proprins referat. Vide Petrum Arcudium de concordia utriusque Ecclesiæ in doctrina de Sacramentis in, 39, p. 321. FABRIC.

b Prophetas quotidie asserunt. Helmst., asserunt. Videtur tangere Montanistas de quibus supra cap. 49. FABRIC.

c Legem et Prophetas. Eodem S. Chrysostomus laudat illud Danielis 1x, 24 : "Οτι ἐλθόντος ᾧ ἀπόκει ται, σφραγισθήσεται καὶ προφητεία καὶ ὅρασις. Cum venerit cui repositum est, obsignabitur prophetia et visio. FABRIC.

d Cottutho. Hie est Colluthus presbyter Alex. quem eodem quo Arius tempore Ecclesiam turbasse, falsaque dogmata sparsisse marrat Epiphanius LXIX, 2, p. 728, memorans etiam sectatores ejus, qui se non dubitaverint appellare Colluthianos, οἱ μὲν κολλου θιανοὺς ἑαυτοὺς ὠνόμασαν. Ambitionem Colluthi perstringit Alexander Alexandrinus apud Theodoretum lib. Hist. c. 4, p. 9, in gradu presbyterii mortuum testatur Athanasius in apologia ad imp. Constantinum. tom. I, p.732. FABRIC.

e Matorum non esse factorem. Idem ex Philastrio Augustinus cap. 65, et ex Augustino Isidorus vii Orig. c. 5.ltaque errat auctor Prædestinati, c. 65, qui Golluth anarum errorem putat in eo consistere, quod Deum ereasse mala et bona docuerint. FABRIC.

D

1 Contra autem alter. Florinus de quo supra ad c. 57. FABRIC.

8 Qui et ipse est hæreticus pariter. Non minus hæreticum est cum Colluto contrarium ponere prin cipium negareque mala fieri Deo permittente, quam cum Florino Deum facere malorum aucio. rem. FABRIC.

h Qui facio...LXX, ὁ ποιῶν εἰρήνην καὶ κτίζων κακά. FABRIC.

iSi est...LXX, εἰ ἔσται κακία ἐν πόλει ἂν Κύριος οὐκ ἐποίησε. FABRIC.

i Mala ista non natura. Sensus est, ista non esse creata a Deo ut mala natura sint, sive malam naturam habeant. Infra: Non autem fecisse malum Deum naturam. FABRIC.

k Creaturæ mundi. Chalcidius p. 572, de genitura mundi. Nempe giveσw pro xtion dixisse Alexandrinos, observatum Bumfredo Hody erudito opere de Bibliis sacris Græcis p. 115. FABRIC.

1 Quoniam...LXX, ὅτι ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ τέρπεται ἐν ἀπωλείᾳ ζώντων. Philastrius malum posuit, genus pro specie mali, sive morte, quod vocabulum in Sapientiæ libro reperit. Hujus auctorem, Prophetæ nomine passim laudant veteres scriptores christiani, ut supra ad cap. 26 notare me memiui. FABRIC.

[ocr errors]

Coertione.Coertionem, sive coerctionem pro coercitione dixerunt boni scriptores, atque utrumque promiscue in mss. codicibus reperitur. FABRIC. Sed hominum... coertione constringit. Obscurior locus in editis, quam ut conjectura restitui posset, misi in Corb. ns. occurreret vera lectio, quæ obuoxia Legi Dei et judicio arguetur, et coertione constringitur, pio quo male Hamburg, editio constringit, sed Basil. et Lugdun. recte constringitur; mox dicuntur et ignorantur tam in Corb. cod. quam in Basil. et Lugdun. ed., pro dicunt et ignorant, quod est in Hambur gensi. GAleard.

"Quæ enim putant. Basil. et Lugdun. editio, que enim putantur, ubi Corb. cod., imputantur; el supra eodem cap. 79 in editionibus, quæ sunt tentationes persecutionis; in ms., tentationes, persecutiones, for

« PoprzedniaDalej »