Obrazy na stronie
PDF
ePub

omnium confitetur. Qui devictus atque fugatus h a
beato Joanne Evangelista, et a presbyteris de civi-
tate Ephesi, Romæ hanc hæresim seminabat.
XLVI. LUCANUS.

i Lucanus post istum quidam, similia Marcioni statuens ac decernens, ut ille doctor ipsius Marcion, est in omnibus ementitus.

XLVII. APELLES.

a scriptum est: Nemo pannum rudem mittit in vesti- A accipit capitula, et neque Christum judicem esse mėntum velus, neque vinum novum in utres veteres, alioquin rumpentur utres, et effundetur vinum (Matth. ix, 16)? ↳ Et iterum : Non est arbor bona, quæ faciat malum fructum, neque arbor mala quæ facial bonum fructum (Maith. vii, 8). Deque hoc accipiens interpretationem a sanctis presbyteris, non acquiescebat veritati, sed magis Cerdonis sui doctoris firmabat mendacium, et isti similiter unum Deum bonum, et unum malum annuntians; Christum autem d putative apparuisse, id est, quasi per umbram, et passum eum fuisse umbratiliter, non tamen in vera carne credebat. Secundum Lucam autem Evange lium solum accipit, non Evangelia, nec Epistolas Pauli apostoli, nisi ad Timotheum, et Titum : quæ enim de Christo3 dicunt, ut de Deo vero, præterit; B quæ autem quasi de homine dicunt Scripturæ, ea

f

Fuit Apelles i discipulus ejus, similia in quibusdam Marcioni prædicans, qui interrogatus a quibusdam, quonam modo de fide sentiret, respondit :

Non mihi opus est discere a Marcione, ut duo Principia asseram coæterna: ego enim Unum Principium esse prædico, quem Deum cognosco, qui Deus fecit angelos, fecit etiam alteram Virtutem, quem Deum scio esse secundum, qui et Virtus

1

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.
⚫ Lucanus quidam post istum similia
quomodo

rumpuntur utres et effunditur 'Epistolas beati Pauli

' dicunt, de Deo vero præterit

a

[ocr errors]

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

Scriptum est. In S. Archelai disp. cum Manete p. 35: Sicut si assumentum panni rudis assuat quis vestimento veteri, major scissura fit: ita etiam corpus si præclarissimo operi associatum fuerit, interiret. FA

BRIC.

b Et iterum. Eodem dicto abusus Manes ad duo Principia ingerenda. Vide Epiphanium tom. 1, p. 623. Ante Manicharum etiam Legem, Prophetasque Marcion condemnabat, ut testatur Augustinus lib. 1 contra Adversarium Legis et Prophetarum, cap. 1. FABRIC.

Uuum Deum bonum, et unum malum annuntians. Ad hunc Marcionis et Manichæorum errorem facit locus eximius Gaudentii serm. 7 in Exod., pag. 74 edit. Patav. Quod si Marcion et Manichæus meruissent advertere numquam profecto dixissent unum quidem Deum novi Testamenti bonum, alium vero malum, qui per Legem veterem sit locutus. Ausi sunt et in supradicta Lege Azymorum ascribere ei sævitiam, dicentes hominis animam disperdi propter [ermentum panis, quo nihil possit esse crudelius. De hac Dei sævitia inier Marcionis et Manichæi errores, nihil habet Philastrius, quomodo neque quod Deus novi Testamenti bonus, Veteris vero malus ab iis dictus fuerit; utrumque autem nos docet Gaudentius qui commode hoc loco a Fabricio in suis ad Philastrium notis recenseri poterat. GALEARD.

d Putative apparuisse. Provocavit Marcion inter alia ad locum Philipp. 11, 7, ubi Christus dicitur v ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος ; ad quem locum inspice, si placet. Theophylactum : Chrysostomum etiam homil. 83, ad Matthæum pag. 863, 865. Fabric.

e Secundum Lucam Evangelium. Sed variis modis mutilatum, atque, ut videtur,sine Lucæ nomine præfixo, ac præmissis Marcionis antithesibus. Vide Tertullianum contra Marcion. iv, 4; Irenæum 1, 29, I. 11; Origenem contra Celsum, p. 77, et in Philocalia c. 5; Epiphan. XLII, 10 seq., et Nicetam IV, Thesauri orthodoxæ fidei c. 10. Ut in aliis ita hac quoque in parte Cerdonis magistri sui vestigiis Marcio institit, de quo appendix Tertulliani de præscript. cap. 51 : solum Evangelium Lucæ, nec tamen totum recipit. FABRIC.

Nec Epistolas Pauli, nisi. Inimo Epistolas Pauli carteras receptas, solas illas ad Timotheum ac Titum repudiatas a Marcione, constat e Tertulliano v contra Marcion. c. 20, Ilieronymo, Ep phanio.

FABRIC.

PATROL. XII.

C

8 Neque Christum judicem omnium. Ideo repudia. vit Marcion Epistolas ad Timotheum, in quarum posteriore diserte scriptum iv, 1, Jesum μédovTX κρίνειν ζῶντας καὶ νεκρούς. FABRIC.

h A beato Joanne Evangelista. Quomodo fieri potest, inquit Latinus Latinius, ut Marcion Cerdonis discipulus, Joannis Apostoli tempore cognitus esset, cum nec Cerdon aute Hyginum (qui fuisse Roma episcopus creditur ab A. C. 158 ad 150), nec Marcion ante Anicetum (ab A. 150 ad 14), cognitus fuerit, ut Irenæus, Tertullianus, et Cyprianus docent. FABRIC.

i Lucanus. Hic Lucianus dicitur Epiphanio, el Damasceno baresi 45, et Niceta v Thesauri orthodoxæ fidei c. 15. Diversus a Luciano Arianorum martyre a quo Lucianistæ. Cæterum a Rhodone apud Eusebium v Hist., c. 13, sub Aúxov Пovtixou nomine non Lucanum, ut volebat Baronius ad A. C. 146, sed Lucani magistrum Marcionem intelligi, bene notavit B. litigius p. 136, diss. de hæresiarchis. Meminit Lucani prater Tertull. c. 2 de Resurrect. et c. 51 de Præscript. Origenes contra Celsum pag. 77 : Μεταχαράξαντας δὲ τὸ Εὐαγγέλιον ἄλλους οὐκ οἶδα ἢ τοὺς ἀπὸ Μαρκίωνος καὶ τοὺς ἀπὸ Οὐαλεντίνου, οἶμαι δὲ καὶ τοὺς ἀπὸ Λουκάνου. FABRIC.

1 Discipulus ejus. Non Lucani, sed Marcionis intellige, quem institutorem et præformatorem Apellis vocat Tertullianus c. 30 de Præscript. Origenes contra Celsum p. 267 : ὁ Μαρκίωνος γνώριμος Απελλής; homil. 2 in Genesin Apelles discipulus quidem Marcionis, sed alterius hæreseos magis quam ejus quam Da magistro suscepit, inventor exstitit. Is dum assignare cupil scripta Mosis nihil in se divinæ sapientiæ, nihilque sancti Spiritus continere, exaggerat hujusmodi dicta, etc. Lucani ovoxoluotàv Ajellem vocat Epiphanius tom. I, p. 380. FABRIC.

k Non mihi opus est discere. la recte pro dicere. quod erat in editis, emendavit Cotelerius tom. I Monument. p. 772. FABRIC.

1 Quem Deum scio esse secundum. Sic bene itcrum Cotelerius pro eo quod habebant editi: quem Deum scio esse. Secundum qui et virtus Dei esi quæ fecit illum. Hlem de Apele tradunt Epiphanius, et Damascenus hæresi 44, Augustinus, et auctor Piædestinati c. 22, Joan. Zonaras apud Coteler. tom. III Monument. p. 470 : Ἕνα τε Θεὸν ὁμολογεῖ ἀνώτατον, τὸν ἕνα δὲ ἕτερον πεποιηκέναι αυθίς φησιν, etc.

37

1

XLVIII. TATIANUS.

Dei est, quæ fecit illum. Hic autem Deus qui fecit A acceperat, eaque in terram dimisisse, *ipsum in cœmundum, non est, inquit, bonus, ut ille qui fecit il- lum sine carne ascendisse asserit. & Sub Apostolis lum; subjectus aut est Deo illi, a quo et factus est itaque hæ fuerunt harreses per ordinem. iste, qui et nutui et jussioni et a præceptis paret illius in omnibus cujus Ariani nunc consortes sunt atque fautores, sic prædicantes atque sentientes. Dicit autem Christum in carne apparuisse, non tamend sicut Valentinus de cœlo carnem desumpsisse. Ait etiam post Passionem non carnem surrexisse, sed de quatuor elementis, quæ de mundo

3

2

i Post Decii autem persecutionem fuit & Tatianus quidam discipulus sancti Justini martyris, qui recessit a veritate i post passionem ipsius: doctrinamque tanti ac tam beati martyris, et magistri contempsit in omnibus, dicens Æonas quosdam de cœlo fuisse prolatos. Addens etiam hoc: 1 Adam

6

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

1 que fecit mundum carnem deposuisse elementis, id est de sicco, calido et frigido accepisse Christum, et in resurrectione iterum reddidisse elementis

quæ de mundo

* ipsum autem in Colum
Tacianus autem discipulus S. Justini
6 tanti sancti ac beati

FABRICI ET GALEARDI NOTÆ.

a Præceptis paret illius in omnibus. Hoc contra B Apellis mentem additum est a Philastrio. Nam Apellis sententia fuit inferiorem Deum, quem summus ille produxerat, ab ejusdem bonitate per malignitatem defecisse. Ita diserte Epiphanius, Augustinus, et alii. Auctor Prædestinati c. 22: Apelles Unum fatetur Principium, hoc est bonum, et ab ipso factum alterum, id est ab ipso Uno Principio alterum factum est. Quod cum malignum esset inventum, a bono abjectum est : abjectum vero a bono Principio hoc Principium quod malignabatur contra boni Principii volunlalem, in sua malignitate mundum fecit. FABRIC.

Nos juvenem exanitnum et nil jam cœlestibus ullis
Debentem:

ad quem locum ita Servius: Vivi superorum sunt, mortui ad inferos pertinent, ut in x11 :

Vos, o mihi manes

Este boni quoniam superis aversa voluntas.

Superis autem debemus omnia donec vivimus, ideo quia ut dicunt physici, cum nasci cæperimus, sortimur a Sole spiritum, a Luna corpus, et Marte san

b Ariani nunc consortes. Tantum in eo cum Apel-guinem, a Mercurio ingenium, a Jove desiderium, a le sentiebant Ariani, quod secundum Deum priore inferiorem introducerent, in cæteris omnibus longe ab illius hæresi alieni. FABRIC.

e In carne apparuisse. Quam non per nativitatem ex matre, verum ex quatuor elementis mutuatus sibi aptasset. Vide Teriullianum de carne Christi c. 6, et contra Marcionem 1, cap. 11. Idem Tertullia- C nus haec Apellis commenta pluribus oppugnaverat in fibro contra Apellejanos, quem desideramus. FABRIC.

d Sicut Valentinus. Supra cap. 38. FABRIC.

e Post Passionem non carnem surrexisse. Statuit Apelles carnem a Christo in sepultura relictam, ut in elementa a quibus petita erat iterum dissiparetur. Tangit hanc Apeilis opinionem etiam Greg. Nazian zenus epistola 1, ad Cledonium. Vide Joan. Pearsonium ad Symbolum Apostol. pag. 480 edit. Latinæ.

f De quatuor elementis, quæ de mundo acceperat. Sic legit Hamburgensis editio, cui cæteræ quoque editiones concinunt, sed profecto nullo sensu, quamvis de mendo tam aperto nihil omnino monuerit celeberrimus Fabricius; at Corb. cod. opportune locum supplet de quatuor elementis, id est de sicco (addendum fortasse humido, quod in ms. deest), calido et frigido accepisse Christum, et in resurrec tione iterum reddidisse elementis quæ de mundo acce· perat. Eodem modo cap. 120 loquitur noster: Diversa temperamenta statuta sint, ut calidum, frigidum, siccum et humidum quatuor angulis sæculi, quod male habent editiones. Sic paulo supra hoc eodem cap. 47, virtus Dei est quæ fecit illam perperam legunt præter Hamburgensem, Basileensis et Lugdun. editio; sed recte Corb. cod., virtus Dei est quæ fecit mundum; deinde in Basileensi et Lugdun. editione, subjectus autem est Deo illi, quod in flamburgensi minus bene, subjectus aut est Deo illi. Ab illo Apellis errore, quo Christum docebat reddidisse quatuor elementis ca quæ de mundo acceperat, ut tradit Philastrius hoc cap. 47, non valde abludit Virgilius ubi de Pallante Æneid. XI,

51:

D

Venere cupiditates, a Saturno humorem, quæ omnibus singulis reddere videntur exstincti. GALEARD.

Sub Apostolis. Latius hoc accipiendum eliam post Apostolorum tempora. Verba autem quæ hine in editis tamquam novus titulus præmittebantur proximis capitibus: Catalogus hæreseon quæ sub Apostolis exstiterunt, merito utpote aliena, atque hoc loco penitus inepta expunxi. FABRIC.

Tatianus. In edit. Basileensi Sicardi, Tacianus, cui consonat Corb. codex. Taianos ab Eneratitis minime discernit Isidorus vm Orig. 5, dum ait : Tatiani a Taliano quodam vocati, qui et Encrativæ d cti sunt, quia abominantur carnes. Epiphanius autem Tatianos et Encratitas ita distinguit, ut Eneralitas Tatiani schismaticos dicat, narrante Augustino de Hæres. cap. 25. De Encratitis Philastrius cap. 72. GALEARD.

i Post Decii. Sive Philastrii, sive (quod libenter credo) librarii bæc est ballucinatio, centum fere annis Decii persecutionem, quæ A. G. 250, Christia. nos affligebat, Tatiani hæresis antecessit. Igitur pro Decii Allatius ad Eustathium Antiochenum pag. legit Adriani. Propius fuerit Ælii. FABRIC.

7

1 Post passionem ipsius.Μετὰ τὴν τοῦ διδασκάλου Taheiwow, Theodoret. lib. 1, c. 20 de Hæreticis fabu lis ; οτε δὲ ἐτελεύτα Ἰουστῖνος ὁ ἅγιος, ete., Epiphan. XLVI, 1; Metά Tηv èxsivov μaptupías, Irenæus lib. 1, cap. 31. Martyrium obiit S. Justinus A. C. 450, Antonini Pii duodecimo. FABRIC.

konas quosdam. Prolationes fabulosas sæculorum vocat Augustinus hæresi 25. In hac parte com Valentino sensisse Tatianum, notatum Irenao lib. 1. c. 31, unde ab auctore appendicis ad Tertull. de Præscript. cap. 51, totus secundum Valentinum sapere traditur. FABRIC.

1 Adam non salvari. De hac Tatiani opinione vide B. Ittigium de hæresiarchis p. 206 seq. Samuelis Andree diss. de salute Adami, et Vossii theses theologicas diss. 2, Thes. u, p. 50. Tatianum egregie confutavit S. Irenæus lib. m, cap. 34, 55, 59. FABRIC.

patrem nostrum protoplastum non salvari; Æonas A prophetas æstimant impartitam, et separant se a caautem nuntians a sicut Marcion deliravit. Qui etiam

b generationem hominum exsecratur, et jus nuptiarum legitimum abjicit, idque juris a Deo statutum non confitetur.

XLIX. CATAPHRYGES.

tholica Ecclesia per illos suos pseudoprophetas, et falsos doctores. Hii mortuos baptizant, i publice mysteria celebrant, Pepuzam villam suam, quæ sic dicitur in Phrygia, Jerusalem appellant, ubi Maximilla, et Priscilla, et ipse Montanus, vitæ tempus vanum, et infructuosum habuisse dignoscuntur. Ubi et mysterium Cynicorum, et infantis exsecranda cclebratur impietas. Dicunt enim eos de infantis sanguine in Pascha miscere in suum sacrificium, 3 suisque ita ubique emittere perniciosis et falsis satellitibus.

3

Alii autem post istos surrexerunte Cataphryges, in Phrygia provincia babitantes, istid Prophetas et Legem accipiunt, e Patrem, et Filium, et Spiritum confitentur, carnis resurrectionem exspectant, quæ et catholica Ecclesia prædicat. Quosdam autem suos prophetas, id est, & Montanum nomine, et Priscillam, et Maximillam annuntiant, quos neque Prophetæ, neque Christus nuntiavit. Addunt etiam 1 plenitudinem sancti Spiritus non per Apostolos Christo B denegator Christi Dei nostri" in persecutione exstitit dante fuisse concessam, sed per illos suos pseudo- Salvatoris,qui cœpit dicere, docens ita: "Communis COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

1

1 Apostolos beatos Christo
propter illos suos prophetas... Pepugam
3 suisque ita emittere perniciosis satellitibus.

h

L. THEODOTUS.

Post istos m Theodotus quidam Byzantinus genere,

+ Dei in

"Communis inquit homo... negavit

FABRICI ET GALEARDI NOTÆ.

a Sicut Marcion. Immo sicut Valentinus. Nihil de Eonibus supra, c. 45, in Marcione Philastrius. FA

BRIC.

b Generationem hominum. Taidonоliav cum naptiis detestatos Encratitas testis Clemens Alex. 1. Strom. pag. 223. Confer quæ ex Irenæo Eusebius IV, 29. Hist.

C

e Cataphryges. Montanista a Phrygia velut patria origine οἱ κατὰ Φρύγας dicti, etiam Φρύγες, et Epiphanio apvyuotać. Nazianzenus Orat. 14, p. 221, ἡ φρυγῶν εἰς ἔτι καὶ νῦν μανία. FABRIC.

d' Prophetas et Legem accipiunt. Epiphan. XLVIII, 1: Πᾶσαν γραφὴν δέχονται, παλαιὰν καὶ νέαν διαθήκην. FABRIC.

e Patrem, Filium, et Spiritum sanctum confitentur. Idem Epiphan. : Περὶ δὲ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος ὁμοίως φρονοῦσι τῇ ἁγίᾳ καθολική Εκκλησία. Satis hoc patet etiam ex Tertulliani, jam Montanistæ scriptis. Igitur quod Sabellii errorem Montanistis veteres quidam impingunt, nec Montano ipsi, nec universa sectæ tribuendum, sed paucis quibusdam ex Montani schola, a magistro ipso hac in parte dissidentibus. FABRIC.

Resurrectionem exspectant. Epiphan., xui vexpãov ἀνάστασιν ὁμοίως λέγουσι. Egregie hoc etiam dogma singulari de resurrectione carnis libro propugnavit Tertullianus, jam Montani discipulus : cujus prophetiam novam de paracleto inundante, laudat capite ult. et cap. 11., de quibus luculenter per prophetidem Priscam Carnes sunt, et carnem oderunt. FABRIC.

et

» Montanum, Priscillam, et Maximillam. Tertullianus contra Praxeam c. 1: Nam idem tunc (Fraxeas) episcopum Romanum (Victorem circa A. C. 198)agnoscentem jam prophetias Montani, Priscæ, Maximillæ, et ex ea agnitione pacem Ecclesiis Asia et Phrygiæ inferentem, falsa de ipsis prophetis et Ecclesiis eorum asseverando, et prædecessorum ejus auctoritates defendendo, coegit et litteras pacis revocare jam emissus, a proposito recipiendorum charismatum cessare. Idem c. 9 libri de anima: Est hodie soror apud nos revelationum charismata sortita, etc. Diligenter ut solet et erudite de jactatis hisce prophetiis Tillemontius tom. II Memor. Eccles. p. 419 seq. Vid. Didymum in Catena ad Actor. x, 10, tom. IV anecdotorum Wolfii p. 49 seq. FABRIC.

C

h Plenitudinem sancti Spiritus. Promissionem de Spiritu sancto impertiendo a Christo datam, Montaniste negabant repræsentatam ad plenum in effusione facta super Apostolos Actor. H, sed perfectio

D

rem ejus exhibitionem impletam in Montano, Priscaque, et Maximilla, at deinceps nullos amplius sperandos prophetas. Maximilla apud Epiphanium XLVII, 2 : Οτι μετ' ἐμὲ προφῆτις οὐκέτι ἔσται, ἀλλὰ GUVTEELα. Post me nulla amplius erit prophetis, sed jam finis ac perfectio. FABRIC.

i Mortuos Baptizant. Vide Vossium de baptismo disp., XII. Thes. 2, p. 159 seq., qui ab hoc Montanistarum abusu recte distinguit alterum Cerinthianorum et Marcionit rum vivos pro mortuis baptizantium, de quo Grotius, ad I Cor. xv, 29, et Wilhelmus Wall. in historia padobaptismi, Anglice edita p. 259 seq. FABRIC.

i Publice mysteria celebrant. Epiphan. XLVI. 14 : de Pepuza Cataphrygum sermonem faciens: "00ε ἀπερχόμενοι μυστήριά τινα ἐπιτελοῦσιν ἐν τῷ τόπῳ καὶ ἁγιάζουσιν, ὡς ὑπολαμβάνουσιν. FABRIC.

Pepuzam. Male in superioribus editionibus Pepuram. Epiphan. XLVII, 14 : Tipñti di oi tocoûto, xai τόπον τινὰ ἔρημον ἐν τῇ Φρυγία, Πέπουζάν ποτε καλου μένην πόλιν, νῦν δὲ ἡδαφιασμένην· καί φασιν ἐκεῖσε και τιέναι τὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ. Γεραziani, de quibus XLIX, 1. FABRIC.

1

Mysterium Cynicorum. Al. scenicorum : sed putem legendum Cyntillianorum, idque scriptum pro Quintillianorum. Epiphanius XLVII. 14: Evey σucu, w TaÚTNS αἱρέσεως τῆς τῶν Κυϊντιλλιανῶν εἴγουν Πρισκιλλιανῶν καὶ Πεπουζιανῶν καλουμένῃ δεινόν τι καὶ ἀθέμιτον ἔργον φασί γίνεσθαι, παῖδα γὰρ κομιδῇ νήπιον κατὰ ἑορτήν τινα δι' ὅλου τοῦ σώματος κατακεντώντες ῥαφίσι χαλκαῖς, τὸ αἷμα αὐτοῦ προσπορίζονται ἑαυτοῖς εἰς ἐπιτήδευσιν δῆθεν θυσίας. FABRIC.

m Theodotus Byzantinus. Coriarius hic est, diversus a Theodoto Montanista, de quo Asterius Urbanus apud Eusebium v, 16, et a Theodoto Trapezita auctore Melchisedecianorum, de quo infra ad c. 52. De Theodoto Coriario B. Ittigius de hæresiarchis p. 29 se, cui junges Pearsonium parte u Vindic. Ignatii p. 25, et in operibus posthumis p. 147 seq. et que notavi ad S. Hippolytum contra Noetum tom. II, p. 7. FABRIC.

In persecutione. En erubescendam causam ereptæ Christo divinitatis, quo magis videlicet excusabilis videretur facta in persecutione, ab ipso hominis nudi abnegatio. Synodicom Pappi c. 3 de Theodoto Byzantio : Καὶ ἐξαρνησάμενος τὸν Χριστὸν, ἐσχάτως ὑπὸ τῶν πιστῶν ὀνειδιζόμενος, καὶ μὴ φέρων τὴν αἰσχύ νην, εἰπεῖν ἐτόλμησεν ὁ ἀνόσιος, Εγώ Θεὸν οὐκ ἠρνησάμην, ἀλλὰ ἄνθρωπον ψιλόν. FABRIC.

nobis nuntiatur ex sanctis Scripturis apertissime, ut et sint tres Personæ viventes in perpetuum, et aquales in omni majestate, et potentia: Filius tamen et Spiritus sanctus de Patre sint proprie.

homo erat, ut omnes homines Christus. Hoc autem A sa, et omnipotens, atque sempiterna ubique, * quæ dicebat, ut denegationis opprobrium ab hominibus non amplius pateretur; cogitans, quod si qui ei diceret, quare negasti Christum, Deum ac Dominum? diceret, quod hominem negavi, non Deum. Isti utuntura capitulis Scripturarum, qua: de Christo veJuti de homine edocent: quæ autem de Deo dicunt, ea vero non accipiunt. Legentes et nullo modo intelligentes, impietatisque paganæ, et cæcitatis Judaicæ consortes se potius, quam Christianæ salutis participes demonstrantes.

1

LII. DE MELCHISEDECH.

Post istos alii recedentes ab his dixerunt similia, addunt etiam Melchisedech sacerdotem Virtutem Dei magnam esse, et 5 nomina quædam diversa hominum asserunt a fide catholica dissonantes.

LIII. NOETIANI.

Alii autem Noetiani insensati cujusdam nomine Noeti, qui dicebat Patrem omnipotentem ipsum esse Christum, et ipsum natum, et ipsum passum, et ipsum mortuum fuisse in corpore hic etiam dicebat

phetam.

LI. HÆRESIS DE PATRIS ET FILII SUBSTANTIA. Sunt alii dicentes bμɛtayyoμov, id est, Filium intrare in Patrem, et ut vas in vase inesse; ignorantes quod asserant, cum Salvator non dixerit Filium in Patrem intrare, sed æqualitatis causam in B se Mosen esse, et fratrem suum Eliam prodivinitate et potentia docuerit, non introitum aut continentiam, aut illi æstimant, impartitam. Et separant se a catholica Ecclesia, propter illos suos pseudoprophetas insaniunt, id sentientes, et non intelligentes, quod qualise immensus est Pater, talis est et Filius, talis est et Spiritus sanctus, æqualis in omnibus, ita ut sit immobilis Trinitas, immen.

3

LIV. SABELLIUS.

Sabellius post istum i de Libya discipulus ejus, similitudinem sui doctoris itidem secutus est et errorem, unde et Sabelliani postea sunt appellati, qui et Patripassiani, et Praxiani a Praxea, el Hermogeniani ab m Hermogene, qui fuerunt

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.
• ubique nobis

quæ autem ut de Deo... ea vero non 'dicentes metangesmon, id est • ut illi insaniunt assentientes

sacerdotem dicentes virtutem..... dissonantes.
in Africa, et ita

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

a Capitulis Scripturarum. Specimen habes in Theodoti hujus eclogis ad calcem Clementis Alex. FABRIC. b METayloμov. Ita scripsi pro vocabulo nihili uɛ- C távioμov. Apud Augustinum et auctorem Prædestinati c. 58 memorantur hæretici Metangismonite dicti a vocabulo άyyɛtov, quo vas denotatur, quod ita docerent Filium es-e in Patre ul vas minus intra vas majus. Confer Nicetam lib. 1 Thesauri c. 3 et 4, et lib. , c. 59, et lib. 11, cap. 82. FABRIC.

Introitum aut continentiam. Qua intra Patrem tamquam majorem contineatur. FABRIC.

d Út illi æstimant.......... id sentientes. Recte Corb. cod., Ut illi insaniunt.... id sentientes; cetera nescio quomodo huc irrepserint ex hæresi Cataphrygum, ubi totidem verbis omnino leguntur supra cap 49. Certe nullus hic locus pseudo-prophetis ibi recte memoratis propter Montanum et Priscillam; reliqua autem superflua et tona, quod minime Fabricio observatum. GALEARD.

e Immensus Pater, talis est et Filius, talis est et Spiritus sanctus. lisdem fere verbis in Symbolo quod vocamus Athanasianum: Immensus Pater, immensus Filius, immensus Spiritus sanctus. FABRIC.

Alii. Præsenti capite Theodotum Trapezitam videtur tangere Philaster, auctorem Melchisedecianorum, ut recte Latioius annotavit. Hic Melchisedechum Virtutem Dei Christo superiorem esse docuit, quod de Christo sit dictum eum esse sacerdotem in æternum secundum ordinem Melchisedech; et Christus agat pro hominibus, deprecator et advocatus ipsorum factus. Melchisedech faciat pro cœlestibus Angelis atque Virtutibus. Vide appendicem ad Tertullianum de Præscript. cap. ult., Ep phanium et Damascenum hæresi 55, Augustinum et auctorem Prædestinati c. 34, Theodoretum lib. I de Hæreticis fab. c. 6. Etiam nostrum infra c. 143. FABR C.

× Nomina quædam diversa hominum. Ex Epiphanio Lv, 2, ubi traditur Melchisedecianos nomina parentum Melch sedeci jactas e, patris Heracle, matris Astaroth, vel Asteria. FABRIC.

D

[ocr errors]

in

Insensati cujusdam nomine Noeli. Ita legendus et interpungendus iste locus, nam in editis male erat : Alii autem Noetiani insensati, cujusdam nomine Noetiani. Manifestum porro est alludi ad vontou nomen, nam insensatus est avóntos. Sic pro Cerdone dictus axipdwv, pro Eunomio Anomius, pro Sibylla ä¤μììx, pro Macario paxápios, pro Eudoxio Adoxius, pro Eusebio Asebius, pro Eutyche Atyches, pro Eutacto Alacius, et similia. Noeti hæresin, quæ circa A. C. 245 prodi ab eo cœpit, bene confutavit S. Hippolytus, cujus scriptum Græce et Latine habes tomo posteriore operum sancti Martyris nuper a me vulgatorum. FABRIC.

i Eliam prophetam. Immo Aaronem. S. Hippolytus p. 6, de Noeto: Outos deyev éαvtòv eivaci Moüσῆν, καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ̓Ααρών. Eadem_ex Hippo lyto Epiphanius et Damascenus hæresi 57. FABRIC.

De Libya.Libycum hæreticum vocat Basilius ep. 65, et apud Nicephorum vi, 25, tum Nicetas Byz. pro concilio Chalcedonensi p. 675. Hæresis Sabellii erupit circa A. C. 257, de qua desideramus D. Iltigii Tou Mazapírov diaṛribam quam promisit in heptade diss. p. 432. Interim evolvere licebit Rev. Christiani Wormii historiam Sabellianismi editam A. 1696. in 8°. Videsis etiam Epiphanium et Damascenum here-i 62, Augustinum et auctorem Predestinati c. 41, Victorem Vitensem lib. II, c. 6, Euthymi panopliam titulo x, tom. XX Bbl. Patrum edit. Lugd. p. 61. et notas Benedictinorum ad S. Ambrosium tom. II, p. 445, Petavii dogmata Theol. de SS. Trinitate p. 33 seq. FABRIC.

Putripassiani. Quod Patrem sub oxμate Filii passum esse docerent. Confer Petavium lib. i de Încarnat. c. 5, Pearsonium ad Symbolum Apo-tol. p. 281, 566, Elmenhorstium ad Gennadium de dogmatibus Eccl. pag. 103, Beveregium ad Synodcum pag. 92. FABRIC.

1 Praxen. Comra hunc exstat præclarus Tertulliani liber. FABRIC.

m Hermogene. Ex Philastrio llermogenem in Sabellii contubernio referunt Augustinus et auctor

LV. SELEUCI ET HERMIÆ HÆRESIS DE
DEO CORPOREO.

Seleuci et

f

Africa, qui et ita sentientes abjecti sunt ab Ecclesia A exspoliasse carnem, et posuisse in solem æstimant, catholica. quia dixit Propheta, cum nesciant quid dixerit : In sole posuit tabernaculum suum. Paradisum3 visibilem affirmant ex Platone, et isti vanitatibus servientes et animas hominum i de igne et spiritu esse æstimantes, isto baptismo non utuntur, propter verbum hoc, quod dixit Joannes Baptista: i Ipse vos baptizabit in Spiritu et igne (Marc. 1, 8). Isti angelos dicunt creatores esse animarum nostrarum, non Christum Salvatorem. Mundum autem istum infernum esse asserunt, et Resurrectionem in filiorum procreatione hanc esse prædicant, quæ fit in humano genere quotidie, non illam immortalitatis futuram atque gloriosam annuntiant exspectantes. LVI. PROCLIANITE.

Quæ est hæc vanitas a Galatarum, Hermiæ hæreticorum? qui cum volunt Deum esse corporeum, bylen etiam, id est, materiam mundi coæternam esse cum Deo asserunt, et materiam quidem elementorum, quæ est sine anima, irrationabilis scilicet, quæ facta est a Deo Patre per Filium ex nihilo, ut possit esse quæ ante non erat, e non ita accipiunt. Spiritum autem hominis, id est, animam non factam a Deo per Filium, sed & de terra esse aiunt: malum autem aliquando a Deo, aliquando esse a materia asserunt. Salvatorem autem in carne negant sedere ad dexteram Patris, sed COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

e

9

d

[blocks in formation]

1

Alii sunt discipuli horum, qui 1 Proclianite ap

'visibilem negant a Platone, et isti
Prodianitæ vocantur et Hermeonita

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

Prædestinati c. 41. Sed Tertullianus qui singulari opere errorem Hermogenis de materiæ æternitate confutavit, de llermogenis Patripassianismo ne pù. FABRIC.

a Galatarum. Infra c. 56, in locis Galatiæ commorri affirmat Her ioritas et Proclianitas. Apud Nazianzenum Orat. 14, p. 221, ǹ гuλutāv űvoix ad similes hereticos respicit, verbis simul repetitis ex Epistolæ Pauli ad Galatas 1, 1, ubi eos ab Apostolo regionis suæ proprietate pulsari observat Hieronymus, nam et Callimachus poeta Galatis stultitiam exprobrat hymno in Delum vers. 184, atque appora gulov appellat. FABRIC.

b Seleuci et Hermia. Confer quæ de Seleucianis et Hermanis Augustinus et Prædestinati auctor c. 59. Qui autem Hermias Philastrio et Augustino, idem Tertulliano, qui singularem illi librum opposuit, Hermogenes. FABRIC.

Non ita accipiunt. Non ita accipiunt ut Ecclesia accipit catholica, quod a Deo Patre per Filium condita sit materia ex nihilo, atque oùz ÖVTWY jussa esse, qur ante non erat, et anime ab eodem Deo factæ sint per Filium; sed illam quidem materiam, animæ rationabilis expertem, matrem elementorum, Deam faciunt Deo coæternam. Animas vero rationabiles non a Deo condi, sed de materia per angelos creatores prodire. Hæc Philaster suo more, paulo obscurius. FABRIC.

& De terra esse aiunt. Hoc est, ut jam demonstravi, de materia prodire. Ideoque Hermogenes apud Theodoritum lib. 1 de Hæreticis fabulis c. 19, docuit etiam diabolum et dæmonas refundendos iterum in materiam, τὸν δὲ διάβολον καὶ τοὺς δαίμονας εἰς τὴν ὕλην ἀναχεθήσεται. FABRIC.

e Malum aliquando a Deo. Mirus hic illorum hæreticorum stupor, et alienus ab aliis plerisque omnibus, qui duo coæterna Principia statuerunt, ut mali causam in Deo bono etiam quærerent, nʊn in sola materia FABRIC.

Exspoliasse carnem. Id est, exuisse se carne, atque iam in sole tamquam futuro tabernaculo suo deposuisse. Seleuciani atque Hermiani docebant Christi corpus non ascendisse ultra solem, sed ibi exntum a Christo, in eoque ab ipso depositum fuisse, ut recte e Philastrio Augustinus et Predestinati auctor c. 59: Negant Salvatorem in carne sedere ad dextram Patris, sed ea se exuisse perhibent, eamque in sole posuisse. Probe notavit Pearsonius p. 482, ad Symbolum, geminum commentum arrisisse Mani

chæis, de quibus Nazianzenus epist. 1, ad Cledo. nium : Ποῦ γὰρ τὸ σῶμα νῦν, εἰ μὴ μετὰ τοῦ προσλα βόντος ; οὐ γὰρ δὴ κατὰ τοὺς τῶν Μανιχαίων λήρους τῷ ἡλίῳ ἐναποτέθηται, ἵνα τιμηθῇ διὰ τῆς ἀτιμίας. Augustinus xx, 2. contra Faustum docet, ex Manichæorum sententia, Patrem in Luce inaccessa, Filium in Luce solis et lun, et Spiritum sanctum in omni aeris ambitu sedem suam fixisse. Et Christum ipsum esse solem tract. 34. in Joannem : Manichæi solem istum carneis oculis visibilem, expositum et publicum non tantum hominibus, sed etiam pecoribus ad videndum, Christum Dominum esse putarunt, Catena Patrum in Psal. xvii : Οὐ γὰρ προσεκτέον τοῖς τῶν αἱρετικῶν φληνάφοις οι φασιν Μετά τὴν ἀνάστασιν ὁ Σωτὴρ ἐν τῇ ἡλιακή σφαίρα ἀπέθετο ὁ ἐφόρησε σῶμα, φυλάττεσθαι μέχρι ThS SEUTÉρus Taрovcias. Theodoritus lib. 1 let. fab. c. 19 de Hermogene: Outos TOŨ Kupiov Tò σwμa ἐν τῷ ἡλίῳ εἶπεν ἀποτεθῆναι. In excerptis Theodoti C pag. 808 : Ἐν τῷ ἡλίῳ ἔθετο τὸ σκήνωμα αὐτοῦ. Ἔνιοι μὲν οὖν φασι τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου ἐν τῷ ἡλίῳ αὐτὸν ἀποτίθεσθαι, ὡς Ερμογένης. Huic quoque Is. Vossius c. 5. de Sibyllinis Oraculis putat pertinere illud Sibyllinum:

D

1

Καὶ τότ' ἀπ' ἡιλίοιο Θεὸς πέμψει Βασιλήα

ὅς πᾶσαν γαῖαν παύσει πολέμοιο κακοῖο. FABRIC.

Dixit Propheta. Psal. XVIII (XIX), 6 (4), cujus loci hunc sensum esse putat Justinus quæst. 63 ad Orthodox : Τοὺς οὐρανοὺς ἔθετο σκήνωμα ἡλίου.

་་

Ex Platone. In Phædone p. 401. FABRIC.

i De igne et spiritu. Auctor Prædestinati c. 59: nec animam Deo tribuunt creatori,sed creatores esse animarum angelos volunt de igni et de spiritu. FABRIC.

i Ipse vos... Ex hoc loco autem Philastrii non posse probari quod ignis etiam baptismo usi Seleuciani atque Hermiani fuerint, recte mihi videtur annotasse Joan. Gotfridus Olearius in diss. de baptismo Spiritus sancti, et ignis quam præside R. D. Joan. Schimidio habuit Lipsie 1706, § 14. FABRIC.

k Isti angelos dicunt creatores esse animarum nostrarum. Seleuci et Hermie heresis, quod angeli creatores sint animarum nostrarum, de qua jejune admodum Fabricius supra not. c, latius expenditur apud Desiderium Heraldum. Animadv. ad Arnob. lib. 1, p. 89. Confer Fevardentium not. ad Irenæum lib. c. 2. GALEARD.

1 Proclianita. Male in superioribus edit., Prodianitæ. Vile Augustinum et auctorem Prædestinati c. 60, qui a Proclino quodam dictos affirmat. Adeoque diversi li a Montanistis xarà Proclum, de qui

« PoprzedniaDalej »