Dominis sanctis, et apostolica sede dignissimis in A pronæ mentis studio cogitans etiam de aliarum proChristo patribus, omnibus episcopis Radegundis peccatrix. Congruæ provisionis tunc roboraliter ad effectum tendit exordium, cum generalibus patribus, medicis, ac pastoribus, ovilis sibi commissi causa auribus traditur, eorumque sensibus commendatur, quorum participatio de charitate consilium, de potestate suffragium,de oratione ministrare poterit interventum. Et quoniam olim vinclis laicalibus absoluta, divina providente et inspirante clementia, ad religionis normam visa sum voluntarie duce Christo translata; ac a Soror sancti Cæsarii: aut certe junior altera, si degit legas. Duæ siquidem ejusdem nominis et muneris Cæsariæ fuerunt. Una sancti Cæsarii germana, quam Cæsarius frater condito a se monasterio abbatissam præfecit, eique regulam, sub qua cum suis viveret, instituit. Posterior altera, quæ priori, su fectibus, ut annuente domino mea desideria efficerentur reliquis profutura, instituente atque remunerante præcellentissimo domno rege Clotario, monasterium puellarum Pictava urbe constitui, conditumque, quantum mihi munificentia regalis est largita, facta donatione dotavi. Insuper congregationi per me Christo præstante collectæ regulam, sub qua sancta Cæsaria deguita, etc. Reliqua videsis tom. præced. col. 522, ubi hæc epistola a Gregorio Turonensi refertur. perstite adhuc Cæsario defunctæ, in abbatissæ munere successit, ut auctor est Cyprianus in Vita sancti Cæsarii, quam Cæsariæ hujus rogatu composuit. Ab hac eadem Radegundis regulam Cæsarii, quam monasterio suo traderet, expetit. JAC. SIRM. DECRETUM EPISCOPORUM, QUOD SUSCEPTA BEATÆ RADEGUNDIS EPISTOLA CONSCRIPSERUNT. Dominæ beatissimæ, et in Christo ecclesiæ filiæ B mensæ divinitatis provisura remedia, etc. Reliqua videsis Greg. Turon. lib. 1x, cap. 39, col. 516 tom. præced. ANNO DOMINI DLXXIII-DLXXVII. BENEDICTUS PAPA I. NOTITIA EX LIBRO PONTIFICALI. Benedictus natione Romanus ex patre Bonifacio, Ceodem] tempore gens Langobardorum invasit to sedit annos tam Italiam, simulque et fames nimia, ut etiam multitudo castrorum se traderet Langobardis, ut tempe NOTÆ SEVERINI BINII. Cum Romana sedes ob tumultus bellicos vacasset menses decem et tres dies, Benedictus, quem Græci Bonosum nominant, creatus est pontifex die 16 Maii, anno Christi Redemptoris 573. Hujus tempore Langobardi maxima ex parte idolorum cultores. Ecclesiam dira persecutione vexarunt, loca sacra effossis sanctorum martyrum sepulcris profanarunt, ædificia in suburbiis Romæ diruerunt, sanctum Cerbonium episcopum cum suis clericis in exsilium fugarunt octoginta rusticos,quorum quadraginta immolatitias carnes comedere, alii caput capra adorare recusabant, supplicio mortis affecerunt. Hac persecutione ea miracula contigerunt quæ in libris dialogorum recensentur apud eumdem Gregorium de sancto Cerbonio episcopo, Santulo, aliisque presbyteris. Justinus imperator Anastasium Antiochenum, ob quædam crimina illi objecta depositum, relegavit. Qua re cum magnam apud Deum offensam merito incurrisset, omnia illi deinceps in pejus ruere cœperunt. Persæ PATROL. LXXII. magna strage exercitum ejus prostraverunt. Cujus rei nuntium dum ad ipsum imperatorem perlatum esset, mente abalienatus fuit, dilucidis interdum intervallis ad modicum duntaxat temporis spatium resipiscens. Ab hoc malo corporis liberatus est quando ad conciliandum sibi divinum numen templum exstruxit Dei genitrici Mariæ, quæ ei tantum sanctitatis præstitit, ut dilucido intervallo potius, cunctis recte dispositis, statum reipublicæ in tuto collocaret. (Ex miscell. Hist.) b Annis quatuor, mense uno et viginti octo diebus sedem pontificiam tenuit. Obiit enim anno Redemptoris nostri 577, pridie Kalendas Augusti. c Quo tempore Langobardi in Italiam venerint, supra dixi in notis ad Vitam Joannis. Hæc Anastasii fortasse intelligenda sunt de eorumdem grassatione illa, quam sanctus Gregorius inter sævas Ecclesiæ persecutiones anumerať. (a) Eadem habet Cod. ms. Hardysil. LABB. rare posset inopiam famis. Quod dum cognovisset A basilica beati Petri apostoli secretario, pridie KalenJustinus [Cod. Luc., Justinianus] piissimus imperator, quia Roma periclitaretur fame et mortalitate [In Cod. Luc. deest et mortalitate], misit in Ægyptum, et oneravit naves frumento, et transmisit Romam. Et sic misertus est Deus Italiæ. In istis laboribus et afflictionibus positus [Cod. Luc., his diebus] sanctissimus Benedictus papa mortuus est. Qui sepultus est in das Augusti [In Cod. Luc. deest pridie Kalendas Augusti]. Hic fecit ordinationem unam per mensem decembrem, presbyteros quindecim, diaconos tres, episcopos per diversa loca numero viginti unum. Et cessavit episcopatus menses tres, dies decem [Cod. Luc. addit sub die 30 mensis Julii]. JOANNI DOMINICI MANSI. IN FRAGMENTUM EPISTOLÆ BENEDICTI CENSURA. Longiusculum fragmentum epistolæ Benedicti papæ ex Gratiani palea ad can. 18, c. 27, q. 2, hic exhibeo ab omnibus quidem ceu apocryphum rejectum, sed dubito an merito. Quanquam enim suspicionis suæ titulus ipse, ut in Editis legitur, mereri potest, ambiguum est tamen num sincerus Gratiani Codex eumdem præferat qui in Editis apparet. Gratianus enim editus epistolam hanc latam præfert Patriarchæ Gradensi, qui sane patriarcha Benedicti I ætate audiri nondum cœperat. Verum in meo decreti Codice, quod sæculo ipso Gratiani, vel initio succedentis, scriptum non inani conjectura suspicor, ita lego: Benedictus servus servorum Dei N. salutem. In margine vero alia, ut suspicor, sed æque antiqua manu additum est : Graduensi patriarchæ, et Dominico ejus suffraganeo. Lectio ista præcipuum argumentum adversus sinceritatem hujus epistolæ enervat. Verum adhuc perseverat suspicio, in eo quod Benedictus servum servorum Dei sese appellat, quem sane titulum cœpisse aiunt, a sancto Gregorio. At cum testis ejus institutionis a sancto Gregorio cœptæ Joannes diaconus afferatur scriptor multo recentior ætate sancti Gregorii, unica ejus auctoritas tanti æstimanda non est, ut validum ex ea argumentum contra illam deducatur. Utcunque res habeat sese, cum ex Gratiano minime constet cuinam Benedicto tribuenda epistola sit, alterius fortasse Benedicti scriptum erat sincerum. Variantes quæ in ansulis adscriptæ sunt, Romanis decreti correctoribus debentur. BENEDICTI PAPÆ I FRAGMENTUM EPISTOLÆ AD GRANDENSEM PATRIARCHAM. PALEA. Benedictus Servus servorum Dei Grandensi patriarchæ salutem, etc. Buxori suæ, et erunt duo in carne una (Gen. 11). Quibus verbis innotuit non aliter virum et mulierem posse fieri unam carnem,nisi carnali copula sibi cohæreant. Qui ergo nequaquam mistus est extraneæ mulieri fœdere nuptiali, quo pacto per nuda sponsionis verba possunt una caro fieri, nullatenus valemus intueri. Propinquitas enim sanguinis verbis dicitur, non verbis efficitur, sed [Cod. Luc., non verbis efficitur, sed] neque osculum parit propinquitatem, quod [Al.,quia] nullam facit sanguinis commixtionem. Quoniam vero ita prorsus sese habet res Joannis istius, ut velit secundam filiam illis nuptiis copulare, cui primam jam decreverat desponsare, censura apostolici magistratus mandamus hoc absque ullius criminis vitio posse fieri, si utriusque partis sederit voluntati. Nam cur prohibeatur, quod prohibendum [Al., prohibitum] nunquam sancta Scriptura declarat ? Sed neque mundanæ leges, connumeratis personis quæ inter se nuptias non b contrahunt, de hujusmodi aliquid dicunt. Ne ergo abnegetis quod negandum nulla ratione docetis [Al., monstratis]. Lex divinæ constitutionis apostolicam cathedram [Al., sedem] totius posuit orbis terrarum magistram [Cod. Luc., magistratum], ut quidquid ubique locorum dubitatur, ab ea ratio ejusdem requiratur. Affatus est autem nos suis litteris ejusdem cathedræ sessorem, ac percunctatus est quidam vestras [Al., vir] nomine Joannes, pro connubio filiæ suæ superstitis: cujus soror defuncta cuidam juveni, Stephano nomine, simplicibus verbis fuerat desponsata, et antequam ad nuptias perveniret, morte præventa: utrum scilicet cum eodem juvene possit matrimonum celebrari superstitis filiæ, nec ne. Namque testatus hujus rei rationem apud vos haberi ambiguam.Quam C Deo docente reddimus his verbis certissimam. Protoplastus ille, radix et origo nostro [Cod. Luc., nostra] detractam sibi costam in mulierem videns formatam, prophetico spiritu inter alia protulit: Propter hoc relinquet homo patrem et matrem, et adhærebit a De hoc titulo ut est in Codice Lucensi, superius dixi. Deest vero in eodem Codice vox palea. MANSI. b In Cod. Luc. deest non, et sequitur, contrahunt de re hujusmodi. Idem. BENEDICTI PAPÆ I a EPISTOLA AD DAVID EPISCOPUM. Probat ex sacris litteris, summam Trinitatem unitatem esse. Reverendissimo fratri episcopo David, Benedictus A Deus Israel, qui sedes super cherubim (Isa. xxxvII)? salutem in Domino. Si unitas non est, quare : qui sedes, dixit, et non qui sedetis, et adjunxit (Labb., abstruxit]? Si Trinitas non est, quare in Regnorum libro dicitur, Domine Deus omnipotens, Deus Israel, sermones tui fideles sunt (II Reg. vii, III Reg. vin)? Si unitas non est, quare tui, dicitur, et non, vestri, potius intimetur? Si Trinitas non est, cur in psalmo LVIII cantatur: Domine Deus virtutum, Deus Israel, intende ad visitandas omnes gentes? Si unitas non est, quare intende posuit, et non, intendite, ut prædicatus est, intimavit? Si Trinitas non est, quare in Apocalypsi tertio dixit: Sanctus, sanctus, sanctus, Dominus Deus omnipotens, qui est, et qui erat (Apoc. Iv)? Si unitas non est, quare non, qui sunt, pluraliter, sed, qui erat, designavit? Si Trinitas non est, quare in Deuteronomio dictum est: Dominus Deus tuus, Deus misericors est, et audiet vocem tuam (Deuter. Iv)? Si unitas non est, quare audiet posuit, et non audient, intimavit? Si Trinitas non est, quare in Jesu Nave dicitur libro: Dominus Deus deorum est (Josue ; Deut. x)? Si unitas non est, quare est, dixit, et non, sunt, more locutionis induxit? Si Trinitas non est, quare Elias orando (III Reg. xvIII), Domine, domine, domine Deus Israel, ostende quia tu es Deus meus, dixit? Si unitas non est, quare, ostende, et non ostendite, posuit? Si Trinitas non est, cur Mardochæus orando (Esther. XIII), Domine, domine Deus omnipotens, omnia in potestate tua sunt, dixit? Si unitas non est, quare in tua posuit, et non in vestra, signavit? Si Trinitas non est, cur etiam Respondere litteris vestris plenius cogitavi; sed cum hoc meditarer, tantus me dolor tetigit, ut magis flere quam aliquid dicere, delectatus sim. Sed ne funditus remaneret, pauca vobis rescribere curavi, ad potiora vos tempora congrue invitans. Quod autem litteræ tuæ testes sunt, quosdam intra provinciam Bæticam esse, qui dicerent, neminem veraciter posse probare, Trinitatem unitatem fieri, cum neque tres unum, neque unum in tribus posset quemquam proprie approbare quas ob causas, dilectissime fili, consulta tibi apostolicæ sedis misimus, ut aut his eos ad rectam fidem converti facias, aut ab ecclesia antequam pestis hæc latius divulgetur, repellas. His (frater) Scripturarum testimoniis (Ithacius adv. Va-B rimadum, c. 1) unitatem Trinitatis agnosce, et desine Arianorum pravitatem sequi, ut ab eadem possis peccatorum indulgentiam promereri, Isaia propheta dicente: Vide Dominum sabaoth sedentem super thronum excelsum, et seraphim stabant in circuitu ejus sex alæ uni, et sex alæ alteri. Duabus velabant faciem ejus, duabus autem velabant pedes ejus, et duabus volabant. Et clamabant ad alterutrum, dicentes: Sanctus, sanctus, sanctus; Dominus Deus sabaoth (Isa. vi). Si Trinitas non est, quare tertio, sanctus, dixerunt? Et si unitas non est, quare sub trina repetitione unum Deum ac Dominum intimarunt? Si Trinitas non est, cur in Geneseos dicitur: Dixit Deus, fecit Deus, et benedixit Deus (Genes. 1)? Si vero unitas non est, quare tertio dixit, Deus, et non deos plura-Judith orando dixit: Domine Deus omnium virtutum, liter commendavit? Et si Trinitas non est, quare in Exodo dictum est tertio: Domine, domine, domine, miserator et misericors (Exod. XXXIV)? Si unitas non est, quare dum tertio diceret, Domine, postea miserator singulariter dixit, et non miseratores, ut plures ostenderet, intimavit? Si Trinitas non est, cur Abraham ad ilicem Mambre sedens, tribusque occurrens, uni domine, dixit (Genes. XVIII); et non (ut viderat) tribus salutationis obsequium reddidit? Si unitas non est, quare cum Mos. (Exod. 11), Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob, tertio diceret, unitatem ostendens, Hoc mihi nomen est, dixit; et non, Hæc sunt nostra nomina, designavit? Si Trinitas non est, quare David tertio dixit: Benedicat nos Deus, Deus noster, benedicat nos Deus (Psalm. xcvi)? Si unitas non est, quare cum, Deus tertio nominasset, benedicat, et non, benedicant, adjunxit ? Si Trinitas non est, cur Isaias denuo dixit: Domine Deus sabaoth, C respice in orationem meam (Judith. 1x)? Si unitas non est, quare, respice, posuit, et non, respicite, designavit? Si Trinitas non est, quare in Jeremia dicitur, Dominus Deus vester Deus verax est (Jerem. x)? Si unitas non est, quare, verax est, dixit, et non, veraces, potius intimavit? Si Trinitas non est, quare in Apocalypsi scriptum est: Dominus Deus et spiritus prophetarum misit angelum suum, ostendere servis suis quæ oportet fieri cito (Apoc. 1)? Si unitas non est, quare cum Patrem et Filium et Spiritum nominasse, misit Dominus, dixit, et non, miserunt, sub prætextu trium personarum et nominum introduxit? Si Trinitas non est, quare in Deuteronomio dicitur: Dominus Deus vester hic est, Deus (Deut. x)? Si unitas non est, quare, Hic est, dixit, et non, hi sunt, plurali numero designavit? Si Trinitas non est, quare in eodem dicitur libro Dominus Deus tuus, Deus magnus et potens est (Ibid.)? Si unitas non est, quare, magnus et po a • Falsa et commentitia ab eodem Mercatore farrago. LABB. niorum in hypocrisi loquentium mendacium, et cauteriatam habentium suam conscientiam, prohibentium nubere, abstinere a cibis quos Deus creavit ad percipiendum cum gratiarum actione, fidelibus, et his qui cognoverunt veritatem, quia omnis creatura Dei bona est, et nihil rejiciendum, quod cum gratiarum actione percipitur. Sanctificatur enim per verbum Dei et orationem. Hæc proponens fratribus, bonus eris minister Christi Jesu, enutritus verbo fidei et bonæ doctrinæ, quam assecutus es. Ineptas autem et inanes fabulas devita, et exerce teipsum ad pietatem. Nam corporalis exercitatio ad modicum utilis est. Pietas autem ad omnia utilis est, promissionem habens vitæ quæ nunc est, et futuræ. Fidelis sermo et omni acceptione di tens, et non pluraliter nominatur? Si Trinitas non est, A fide, attendentes spiritibus erroris et doctrinis dæmocur Tobias filium suum cum in Rages civitatem cum Raphaele angelo mitteret, benedicens eos, ita dixisse docetur Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob, ipse impleat benedictionem suam in vobis (Tob. vi)? Si unitas non est, quare, ipse impleat, dixit, et non ipsi impleant,intimavit? Postremo, si Trinitas non est, quare Dominus discipulos suos in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti universas gentes misit baptizare (Matth. xxvIII)? Si unitas non est, quare in nomine, dixit, et non, in nominibus, præcipiendo perdocuit? Si Trinitas non est, quare apostolus Paulus ait: Ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia (Rom. x1)? Si unitas non est, quare, ex ipso, posuit, et non, ex ipsis, astruxit? Si enim certo certius volueris unitatem Trinitatis agnoscere, a sæpe dicto B gnus. In hoc enim laboramus et maledicimur, quia a doctore gentium apostolo poteris universa condiscere, et sequi catholicam fidem, et Arianorum pravitatem respuere Gratia Domini nostri Jesu Christi, inquit, et charitas Dei, et communicatio sancti Spiritus. Ipsa est Patris, et Filii, et Spiritus sancti (II Cor. XII). Quomodo autem in Trinitate unum sunt? quia nalura atque ab invicem separari non possunt. Cæterum, frater charissime, quæ tua continebant scripta, ex subjectis sententiis maxime omnia poteris colligere b. Necesse est, frater charissime, adesse divinum, ubi humanum cessat auxilium. Et ut juxta apostolum Paulum dicamus, licet verba replicemus, quæ ipse Timotheo scribit dicens: Ecclesia Dei vivi, columna et firmamentum est veritatis. Et manifeste magnum est pietatis sacramentum, quod manifestatum est in carne, justificatum est in spiritu, apparuit angelis, prædicatum est in gentibus, creditum est in mundo, assumptum est in gloria. Spiritus autem manifeste dicit, quia in novissimis temporibus discedent quidam a a Hactenus verba Ithacii. LABB. b Hincm. dial. de statu ecclesiæ citat ex Philone maximo legatorum a Judæis Caio imp. directorum. speramus in Deum vivum, qui est salvator omnium hominum, maximeque fidelium. Præcipe hæc et doce. Nemo adolescentiam tuam contemnat, sed exemplum esto fidelium in verbo, in conversatione, in charitate, in fide, in castitate. Dum venio, attende lectioni, exhortationi, doctrinæ. Noli negligere gratiam quæ in te est, quæ data est tibi per prophetiam cum impositione manuum presbyterii. Hæc meditare, in his esto, ut profectus tuus manifestus sit omnibus. Attende tibi et doctrinæ, insta in illis. Hoc enim faciens, et teipsum salvum facies, et eos qui te audiunt (I Tim. 11). Fame enim nimis affligitur populus Romanus, qua clade atque aliis anxietatibus vexatus longam epistolam minime scribere valui. Tempore congruo C denuoi (si necesse fuerit) mitte, et ea quæ desideraveris, sume. Deus te incolumen custodiat, frater charissime. Amen. Data IV Nonas Aprilis, Justino [Labb., Justiniano] et Libio viris clarissimis consulibus c. c Mendax consulum adnotatio. LABB. LABB. ANNO DOMINI DLXXXIV. LICINIANUS, CARTHAGINENSIS EPISCOPUS. NOTITIA EX CAVE. Licinianus Carthaginis Spartariæ in Hispania epis-D quosdam qui credebant epistolas de cœlo cecidisse. copus, claruit anno 584. Exstant epistolæ aliquot hactenus ineditæ: nempe 1o epistola ad sanctum Gregorium papam; 2o ad Epiphanium diaconum suo et Severi episcopi, ut videtur Malacitani nomine, in qua ostenditur angelos esse totius corporis expertes; 3° ad Vincentium Ebusitanæ insulæ episcopum, contra Descriptæ sunt hæ epistolæ ex Codice ms. Toletano, quas prelo paravit cardinalis d'Aguirre, uti in notitia sua ipse nos docet, pag. 100. Et fidem quidem suam hac in parte liberavit eminentissimus cardinalis, editis his tribus epistolis Conc. Hisp. tom. II, pag. 427. Scripsit Licinianus et alia quædam, teste Isi domaximi in Chronico circa illa fingendi licentia, non pauca notavit clarissimus Antonius Bibl. Hisp. Vet. lib. iv, cap. 2, p. 211, etc. Epistolam ad Gregorium papam de libro Regularum eruit, ediditque Dacherius Spicileg. tom II, pag. 368. doro Hispalensi de Script. Eccles. cap. 29, pag. 89, A stinctum ab æmulis. De Liciniani opusculis et Pseuet in iis præcipue epistolam de Sacramento baptismatis, ad Eutropium abbatem, postea Valentiæ episcopum, qui ab eo petierat, quare baptizatis infantibus chrismatis unctio tribueretur? sed hæc epistola periisse videtur. Subdit Isidorus, Licinianum Constantinopoli occubuisse, veneno, ut ferunt, ex LICINIANI, CARTHAGINENSIS EPISCOPI, EPISTOLA PRIMA, AD SANCTUM GREGORIUM PAPAM. (De libro Regularum.) Domino beatissimo Gregorio papæ Licinianus epi- B vita sine [Ms. Tolet. sive in] potentia, quoniam omnia scopus. Librum Regularum a Sanctitate tua editum, et ad nos divina gratia opitulante perlatum, tanto libentius legimus, quanto in eo spiritales regulas inesse cognoscimus. Quis non libentius legat, ubi jugi meditatione medicinam animæ suæ inveniat, ubi contemptis hujus sæculi rebus caducis.in sua mutabilitate variantibus, ad æternæ vitæ stationem oculos mentis aperiat? Liber hic tuus omnium est aula virtutum. Illic prudentia inter bonum et malum discretionem limitis figit: justitia unicuique sua tribuit, dum Deo animam, corpusque animæ subdit. Illic fortitudo etiam in adversis et in prosperis reperitur semper æqualis, quæ nec in contrariis frangitur, nec in prosperis exaltatur. Illic temperantia furorem libidinis frangit, discreteque voluptatibus modum imponit. Illic cuncta quæ ad vitæ æternæ participium pertinent comprehendis: et non solum pastoribus regulam vivendi describis, sed etiam his qui regiminis officium nullum habent, vivendi regulam tribuis. Habent enim pastores in quadripartita tua distributione quales ad hoc officium veniant ; quales vitam gerant cum venerint ; qualiter vel qualia doceant ; et ne in tanto sacerdotali culmine extollantur, quid agant. Attestantur huic eximiæ doctrinæ sancti antiqui Patres doctores, defensoresque Ecclesiæ, Hilarius, Ambrosius, Augustinus, Gregorius Nazianzenus: hi omnes testimonium tibi præbent, sicut apostolis præ C buerunt prophetæ. Hilarius sanctus dicit, exponens D verba Apostoli doctoris gentium. Ita etenim quæ propriæ disciplinæ et morum sunt, ad sacerdotii meritum utilia esse significat, si etiam hæc quæ ad docendæ ac tenendæ fidei scientiam necessaria sunt, inter reliqua non deerunt: quia non statim boni atque utilis sacerdotis est, aut tantummodo scienter [Ms. Tolet. innocenter] agere, aut tantummodo scienter prædicare; cum et innocens tantum sui sufficiat si [Ms. Tolet.] sibi proficiat nisi, doctus sit, et doctus nisi doctrina vivendo. Attestatur huic [Ms. Tolet., Si doctrinam vivendo non adjuvet, omnino sibi nihil prosit. Attestatur huic, etc.] libro tuo sanctus Ambrosius in illis libris quos fecit de Officiis. Attestatur sanctus Augustinus dicens: « In actione non amandus est honor in hac vana sub sole. Sed opus ipsum, quod per eumdem honorem vel potentiam fit, si recte atque utiliter fit, id est, ut valeat ad eam salutem subditorum quæ secundum Deum est. » Propter quod ait Apostolus: Qui episcopatum desiderat, opus bonum desiderat. Exponere voluit quid sit episcopus, quia nomen est operis, non honoris : Græcum est enim, et inde ductum vocabulum, quod ille qui præficitur, eis quibus præficitur superintendit, curam scilicet eorum gerens episcopus [Ms. Tolet., episcopatus episcopi] quippe intentio est. Ergo episcopum, si velimus Latine, superintendere [Ms. Tolet., superintendentem] possum dicere. Ut intelligat non se esse episcopum, qui præesse dixerit [Ms. Tolet., dilexerit], non prodesse. Ita enim ab studio cognoscendæ veritatis nemo prohibetur, quod ad laudabile pertinet otium: locus vero superior, sine quo regi populus non potest, etsi ita teneatur atque administretur ut decet, tamen indecenter appetitur. Quamobrem otium sanctum quærit charitas percipiendæ ac tuendæ vacandum est veritati [Ms. Tolet., veritatis negotium justum suscipit necessitas charitatis]. Si autem imponitur, suscipienda est propter charitatis necessitatem. Sed nec sic omnimodo veritatis [Ms. Tolet., veritati] delectatio deserenda est, ne sutrahatur illa suavitas, et opprimatur ista necessitas. Attestatur Gregorius sanctus, cujus stylum sequeris, cujus exemplo delitescere cupiebas, ut pondus sacerdotii declinares, quod quale sit in toto libro tuo liquide declaratur; tamen portas quod metuebas. Pondus enim tuum sursum fertur, non deorsum: non quod te ad ima premat, sed quod ad astra sustollat; dum per Dei gratiam, et obedientiæ meritum, operisque boni efficientiam, fit suave quod per imbecillitatem humanam videbatur habere gravedinem. Dicis enim ea quæ consonant apostolis et apostolicis viris pulcher enim pulchra dixisti, et in his pulchrum te esse ostendisti. Nolo ergo te similare indecoro pictori pulchra pingenti; quia spiritalis doctrina a spiritali mente proficiscitur. Plus plerisque æstimatur pictor homo quam inanimata pictura : sed hoc non assentationi aut adulationi reputes, sed veritati; quia nec me decet [Ms. Tolet., oportet] mentiri, nec te decet falsum laudare [Ms. Tolet., falso |