(a), menses undecim, dies viginti sex. Hic ampliavit A [Cod. Luc., aut certe et civitatem] Romanam, aut [Cod. Luc., amavit] et restauravit cœmeteria sancto- certe gentibus deserviemus. Quo audito, Narses rum martyrum. Hic constituit ut oblationes et amu- dixit: Si mala feci Romanis; male inveniam. Tunc læ, vel luminaria in eadem cœmeteria per omnes egressus Narses de Roma, venit in Campaniam, et dominicas de Lateranis ministrarentur. Hic perfecit scripsit genti Langobardorum ut venirent, et ecclesiam sanctorum Philippi et Jacobi, et dedicavit possiderent Italiam. Ut cognovit Joannes papa, quia suggestionem suam ad imperatorem contra Narsetem misissent, festinus venit Neapolim, coepitque eum Joannes papa rogare, ut reverteretur Romam. Tunc Narses dixit ei: Dic, santissime papa, quid mali feci Romanis? Vadam ad pedes ejus qui me misit, ut cognoscat omnis Italia, quomodo totis viribus laboravi pro ea.

pore Joannes papa et ipse mortuus est, et sepultus A tim eum nullus ex septuaginta discipulis, quorum in basilica beati Petri apostoli, m Idus Julias [In Cod. Luc. id. Jul. deest. Hic fecit ordinationes duas per mensem Decembrium, presbyteros triginta octo In Cod. Luc., triginta novem] diacones tredecim episcopos per diversa loca numero sexaginta unum. Et cessavit episcopatus menses, dies tres [In Cod. Luc., menses decem, dies tres sub die 13 mensis Jul.]

EPISTOLA (a) JOANNIS PAPÆ III

AD EPISCOPOS GERMANLE ET GALLIE.

I. Primum chorepiscopos quosdam temerarios olim jam damnatos arguit, quod nimium sibi sumerent auctoritatis in impositione manuum.

II. Deinde monstrat Clementem I post beatum Petrum sedem apostolicam rexisse, idque tradente sibi ipso B

Petro

III. Tertio tradit quanta cura atque sollicitudo illi
subeunda sit, qui gregem Christi pascat.
Joannes episcopus universis per Germania et
Galliæ provincias constitutis, in Domino salutem.

Optaveram siquidem, charissimi, pro nostri charitate collegii, omnes Domini sacerdotes in una devotione persistere, nec quemquam prohibita gratia aut favore sacerdotum sectari, aut a via recta discedere. Et quanquam credamus, Dilectionem vestram ad omne opus bonum esse paratam [devotam], ut tamen efficacior fiat congruum nobis visum est, litteris sedis apostolicæ (ut antecessorum quoque nostrorum vestigia imitemur vos monere, præcepta divina et apostolicæ sedis instituta viriliter peragere, et prohibita non tangere, sed cavere; nec cuiquam liceat unquam doctrinam Patrum deserere, et sacerdotali honore gaudere.

speciem in ecclesia gerunt, legatur donum Spiritus sancti per manus impositionem tradidisse. Quod autem solis apostolis, eorumque successoribus proprii sit officii tradere Spiritum sanctum, liber Actuum apostolorum (Act. vin) docet. In concilio vero Casareensi ita de chorepiscopis habetur scriptum (Neocas. concil., can. 13): Chorepiscopi quoque ad exemplum et formam septuaginta videntur esse : ut comministri autem, propter studium quod erga pauperes exhibent, honorentur. Si enim meliores sanctioresque sanctis apostolis [vos] esse putatis, facite quæ illi non fecerunt, et superextollite vos illis. Si vero ejusdem ordinis estis, et æquiparare vos vultis illis, nolite ea agere, quæ illi non egerunt: sed imitamini, prout melius potestis, exempla et vestigia eorum. Illi autem, præcipiente Domino, illisque denuntiante, ut illi et successores eorum tantummodo per manus impositionem traderent Spiritum sanctum, nulli unquam ex septuaginta tradere Spiritum sanctum per manus impositionem permiserunt, eis (quorum typum, ut prædictum est, chorepiscopi, antequam prohibiti essent, gerebant in ecclesia) scientes illicitum fore, dantes successoribus eorum exemplum, ne unquam talia præsumerent. Unde in Actibus apostolorum scriptum est (Act. vii): Cum audissent apostoli qui erant Hierosolymis, quia recepit Samaria verbum Dei, miserunt ad eos Petrum et Joannem. Qui cum venissent, oraverunt pro ipsis, ut acciperent Spiritum sanctum. Nec dum enim in quemquam illorum venerat, C sed baptizati tantum erant in nomine domini Jesu. Tunc imponebant manus super illos, et accipiebant Spiritum sanctum. Non ergo (ut jam dictum est) aliquem ex septuaginta, licet pauci essent apostoli, ad hoc opus perficiendum direxerunt, sed Petrum et Joannem apostolos per manus impositionem tradere Spiritum sanctum miserunt: quorum vicem episcopi in ecclesia gerunt, et non chorepiscopi (Nicol. I, in epist. ad Rudolphum Bitur. arch.), qui septuaginta discipulorum formam ante prohibitionem eorum gerebant. Quod illi non fecerunt, vos facere nolite, ne dissimiles eis, et indigni eorum successione et ministerio esse videamini: quia (ut ait Dominus in Evangelio) qui non est mecum, adversum me est : et qui non colligit mecum, dispergit (Luc. x1, 23).

I. Perlatum est ad sedem apostolicam emersisse et denuo reviviscere prohibitum et funditus exstirpatum tam a sancto Damaso, quam a sancto Leone, viris apostolicis, atque ab universis synodali auctoritate episcopis, reprehensibilem atque oppido inolitum usum, eo quod quidam chorepiscopi (qui et a prædictorum antecessorum sanctorum apostolicorum patribus et viris apostolicis, et ab ipsis, sive a nobis sunt prohibiti, sicut eorum hactenus testantur decreta) ultra modum suum progredientes (Conc. Parisiense v1. lib. 1 c. 27), donum sancti Spiritus per D impositionem manuum tradant, et alia, quæ, solum pontificibus debentur, contra fas peragant: præser

II. Si autem Petrus princeps apostolorum adjutores sibi ascivit Linum et Cletum, non tamen po

(a) Adulterinam omnes docti censent, nec ipse Baronio præeunte ausus est refragari Binius. LABB. NOTA SEVERINI BINII.

Hanc epistolam ab aliquo impostore sub nomine Joannis papæ Ill post obitum illius suppositam fuisse, multis argumentis ostendi potest. Primo, quod sub consulatu 16 Justini v Kalendas Augusti, anno 7 Justini, et 572 Christi scripta fuisse reperiatur, quo tempore Joannes papa jam in vivis esse desierat. Secundo, quod nota consulari insignita sit, qua his temporibus epistolæ pontificia consignari desierant. Tertio, quod in ea scribatur Linum et Clerum fuisse tantum chorepiscopos; quo tamen omnis pene antiquitas scriptorum optimorum, ut in notis

ad Vitas eorumdem pontificum diximus, pro veris pontificibus agnovit. Taceo quod nomen chorepiscoporum, de quorum munere integra epistola scripta est, in Gallia et Germania plane abolitum fuerit. Hoc unum duntaxat sanctissimi pontificis scriptum commentitium, germanis ejusdem epistolis deperditis, exstare, vehementer est dolendum (Vide Baronium anno 572, num. 3).

*Ab inficeto plagiaro qui sub Isidori larva delitescit, mercesque suas imperitis obtrudit et obcæcatis scriptoribus. LABB.

testatem pontificii, aut ligandi, aut solvendi eis nor- A difficile fuerit aut propter instantem necessitatem,

mam tradidit, sed successori suo sancto Clementi, qui sedem apostolicam post eum, et potestatem pontificalem, tradente sibi beato Petro, tenere promeruit. Linus vero et Cletus ministrabant exteriora, princeps autem apostolorum Petrus verbo et orationi insistebat: quæ non incongrue ad traditionem Spiritus sancti per manus impositionem pertinent. Unde et in Actibus apostolorum scriptum habetur (Act. vi): Non est æquum, nos relinquere verbum Dei, et ministrare mensis. Quapropter septuaginta electi sunt discipuli, qui exteriora peragerent, ipsi vero apostoli verbo et orationi insisterent; inde et in Evangelio secundum Lucam scriptum est ita: Post hæc autem designavit Dominus et alios septuaginta duos, et misit illos binos ante faciem suam in omnem civi- B tatem et locum, quo erat ipse venturus. Et dicebat illis : Messis quidem multa, operarii autem pauci. Rogate ergo dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. Ite. Ecce ego mitto vos sicut agnos inter lupos. Nolite portare sacculum, neque peram, neque calceamenta ; et neminem per viam salutaveritis. In quamcunque domum intraveritis, primum dicite: Pax huic domui. Et si ibi fuerit filius pacis, requiescet super illum pax vestra; sin autem, ad vos revertetur. In eadem autem domo manete, edentes et bibentes quæ apud illos sunt. Dignus est enim operarius mercede sua. Nolite transire de domo in domum. Et in quamcunque civitatem intraveritis, et susceperint vos, manducate quæ apponuntur vobis, et curate infirmos qui in illa sunt, et dicite illis: Appropinquabit in vos regnum Dei. In quamcunque autem civitatem intraveritis, et non receperint vos, exeuntes in plateas ejus, dicite : Etiam pulverem qui adhæsit nobis de civitate vestra, extergimus in vos. Tamen hoc scitote, quia appropinquabit regnum Dei. Dico vobis, quia Sodomis in illa die remissius erit quam illi civitati (Luc. x). Et in Matthæo evangelista est : Ecce ego mitto vos sicut oves in medio luporum. Estote ergo prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbæ. Cavete autem ab hominibus. Tradent enim vos in conciliis, et in synagogis suis flagellabunt vos ; et ad reges et præsides ducemini propter me, in testimonium illis et gentibus. Cum autem tradent vos, nolite cogitare quomodo aut quid loquamini. Dabitur enim vobis in illa hora quid loquamini. Non enim vos estis qui loqui- D mini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis. Tradet autem frater fratrem in mortem, et pater filium, et insurgent filii in parentes, et morte eos afficient. Et eritis odio omnibus propter nomen meum. Qui autem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. x). Linum namque et Cletum nihil legitur unquam ex pontificali ministerio egisse potestative: sed quantum eis a beato Petro præcipiebatur, tantum solummodo agebant. Nam et in canone legitur Nicæno (Nicæni concilii can. 4): Episcopum namque convenit maxime quidem ab omnibus qui sunt in provincia episcopis ordinari. Si autem hoc

aut propter itineris longitudinem, a tribus tamen omnimodis in idipsum convenientibus, et absentibus quoque pari modo decernentibus, et per scripta. consentientibus, tunc ordinatio celebratur. Firmitas autem eorum quæ gerentur per unamquamque provinciam, metropolitano tribuatur episcopo. Omnia quoque maxima concilia affirmant, eum non esse episcopum, qui minus quam a tribus episcopis, auctoritate etiam metropolitani, fuerit factus episcopus. Ideoque illos quos chorepiscopos vocatis, quia ab uno (ut audivimus) fiunt episcopo, episcopos non esse, nec aliquid de pontificali privilegio agere debere, perspicuum est. Quoniam si nomen non habent, quomodo officium possunt habere [facere] ? Si ergo episcopi non sunt, et presbyteri (quorum vicem gerunt, quia ad exemplum et formam septuaginta olim fiebant) esse despiciunt, quid erunt? Profecto quod ratione caret, aut nihil aut parum prorsus est. Si quis de his amplius, et quod fieri non debeant, voluerit scire, legat prædictorum apostolicorum (Damasi scilicet et Leonis) decreta, et ibi reperiet. De quibus aliqua et hic inserere,dignum duximus.

III. Si Domini desideramus esse discipuli (a), ipsius imitemur vestigia, ut de nobis dicatur: Ego sum pastor bonus, et agnosco oves meas, et voco eas nominatim, et cognoscunt me meæ, et reliqua (Joan. x). Et iterum, monente dominicæ vocis imperio, quo beatissimus apostolus Petrus trina repetione mysticæ sanctionis imbuitur (Joan. ult.), ut Christi oves, C qui Christum amat, diligenter et cum magna cura pascat, quoniam ipsius sanctæ sedis (cui per abundantiam divinæ gratiæ præsumus) ipsius amore et reverentia coarctamur, ut tantæ superstitionis, quæ nullius (ut sæpe dictum est) fulcitur auctoritate, periculum (quantum possumus) declinemus, ne beati magistri nostri Petri summi apostoli dilectio, qua se amatorem Dei esse testatus est, vana inveniatur in nobis quoniam omnis negligenter pascens toties commendatum sibi dominicum gregem, convincitur summum non amare pastorem, nec ejus velle se discipulum fieri, cujus exempla negligit imitari. Nam gratia prorsus major acquiritur, si de commissis ovibus lucrum offerat domino sollicitudo pastoris. Nam et beatum Jacob, qui pro uxoribus diu servierat, dixisse meminimus (Genes. xxx1): Viginti annis fui tecum: oves tuæ et capræ steriles non fuerunt : arietes gregis tui non comedi, nec captum a bestia ostendi tibi: ego damnum omne reddebam, et quiquid furto perierat, a me exigebas. Die noctuque æstu urebar et gelu, fugiebat somnus ab oculis meis. Si igitur sic laborat et vigilat, qui pascit oves Laban, quanto labore, quantisque vigiliis debet intendere, qui pascit oves Dei? Sed in his omnibus ipse nos instruat, qui pro suis dedit ovibus animam, et adjuvet nos, ut de his qui nobis commissi sunt, fructum multiplicem [multiplicet], ac mensuram supereffluentem ad æterna

(a) Damasi papæ epistola 5, imo impostoris Mercatoris ineptus cento. LABB,

de tali re querela cessabit: quia contumeliæ studio fit [appetitur], quiquid interdictum toties usurpatur. Omnia hæc decretalia, et cunctorum decessorum nostrum constituta, quæ de ecclesiasticis ordinibus et canonum promulgata sunt disciplinis, ita vobis et omnibus episcopis, ac cunctis generaliter sacerdotibus custodiri debere mandamus, ut si quis in illa commiserit, veniam sibi deinceps noverit denegari: quoniam occurreret veritas, si falsitas displiceret. Et merito nos, qui summa ecclesiæ tenere debemus gubernacula, causa respicit; si silentio faveamus errori (a). Data XIV Kalendas Augusti, Justino [Justiniano] sexto et Narsete viris clarissimis consulibus (b).

EPISTOLA JOANNIS PAPÆ III,

AD EDALDUM VIENNE ANTISTITEM.

OBSERVATIO LABBEI.

gaudia reportare concedat: tantusque vos beati A non eis favere, decertaveritis; et ita in postmodum. Petri apostolorum principis amor accendat, ut in ovili ipsius, cui omnes creaturæ sunt traditæ, omnes taliter errantes, et illicita atque prohibita præsumentes, sanctis vestris studiis summo redintegrare cum desiderio festinetis, qualiter animæ pretioso Christi sanguine redemptæ, eorum non depereant deceptione. Restat etiam, quod per ostium hi nequaquam subintrarunt, quia non habebant ostium per quod ingrederentur: quia (ut dictum est) si nec episcopi sunt, et plusquam presbyteri esse ambiunt, per quod ostium intrabunt! cum hi tantum duo ordines in ecclesia legantur, nec amplius ad pastorale officium aliquod patet ostium, per quod pastor intret. Audite, fratres, non me, sed ipsam Veritatem dicentem (Joan. x): Qui non intrat per ostium in ovile B ovium, sed ascendit aliunde, ille fur est et latro, et reliqua. Cum etiam egregius prædicator dicat: Fundamentum aliud nemo potest ponere præter in quod positum est: (I Cor. m): prædicta duo fundamenta in Ecclesia tantummodo posita inveniantur, quidquid amplius in his positum invenitur, stare nullatenus poterit. Et ideo cum omnibus suis fundamentis, actionibus atque radicibus ut evellatur, necesse est, ita ut amplius nec pullulare, nec germinare valeat. Non ergo generet, et non faciat vobis, fratres, toties repetita locutio fastidium : quia summa necessitas est sæpius prohiberi quod toties illicite usurpatur: et quoniam veritas sæpius exagitata, magis splendescit in lucem; et quod toties repetendo admonetur, minus usurpatur. Super his enim multa jam ab antecessoribus nostris dicta sunt; a quibus ipsi, sicut nunc a nobis, ita olim ab ipsis damnati et prohibiti sunt. Ideo sæpius repetentes, omnes monemus, ut vitentur hujusmodi, el a talibus se abstineant, qui noluerint una cum eis a sacerdotali ministerio, ut rebelles, fieri alieni. Quod demum probare poterimus, si tales exstirpare, et la Hactenus ex laciniis Isidori sub persona Damasi delitescentis. LABB.

C

Joannes a Bosco monachus ord. Coelestinorum, editor Bibliothecæ Floriacensis cœnobii O. B., vulgavit perbrevem Joannis III papæ epistolam ad Edaldam Vienna antistitem, quæ sic habet :

Joannes episcopus Edaldo Viennensi, archiepiscopo.

De officiis missarum, de quibus in litteris vestris requisistis, sciat Charitas vestra quia varie apud diversas Ecclesias fiant; aliter enim Alexandrina Ecclesia, aliter Hierosolymitana, aliter Ephesina, aliter Romana facit: cujus morem et instituta debet servare Ecclesia tua, quæ fundamentum sancti habitus ab illa sumpsit. Venerabilis pallii usum per sanctum presbyterum vestrum Felicem tibi destinavimus nolentes te privari antiquo beati Petri munere: simul mittentes de capillis sancti Pauli, ut esset Ecclesiæ vestræ illus intercessione solatium, per cujus discipulum suscepit primum religionis honorem. Et alia manu: Benedictio apostolorum vos ab imbre malignorum defendat.

(b) Falsa consulum nota. LABB.

ANNO DOMINI DLXXII.

S. MARTINUS DUMIENSIS

EPISCOPUS BRACARENSIS.
(Galland. Biblioth. tom. XII.)

NOTITIA DE SANCTO MARTINO

EPISCOPO BRACARENSI.

I. Inter eos viros eruditos qui sancti Martini Bra- D ciensem a provincia Hispanica in qua degit, Dumiencarensis episcopi gesta litteris tradidere, cl. Mabillonius eminere nobis videtur; ex quò proinde cæteris summatim pro instituti nostri ratione nonnulla hic describenda censuimus. Et primum quidem inquit(a): « Martinum alii Pannonium a Patria, alii Gallia) Mabill. Act. SS. Ord. Ben. sæc. I. 244.

sem et Bracarensem alii a sedibus quibus episcopus præfuit, cognominarunt. » Ex his porro viri docti verbis nobis succurrit, quod in Baronio nostro Tamayus notavit (b); ipsum nempe res Hispanicas obiter tractantem, de unico Martino tres conflasse, (b) Tamay. Martyr. Hisp. tom. II, pag. 306.

Galliciensem scilicet, Bracarensem et Dumiensem (a). A struxisse. » Hujusmodi autem monasterium ex conVerum si censor iste Hispanus ea novisset quæ magnus Annalium ecclesiasticorum parens de suis illis notationibus in Tabulas ecclesiasticas præmonitum lectorem voluit, fortasse paulo mitius cum viro maximo egisset. Sic igitur ille (b) : « Quod autem in nostris notis ad Romanum Martyrologium negatum est, Lucium esse passum sub Volusiano, ex Annalibus errorem corrige: sicque semper, cum videris discrepare ab iisdem notis Annales, eas ex his emenda. Nunquam hactenus concessum doleo, ut easdem singulas recognoscerem. » Hac igitur generali regula adhibita, quam ipsemet Notationum auctor præscripsit, se ipsum jam dudum emendasse, neque Tamayo Zidεvτ opus habuisse intelligimus. Agnovit enim fuisse unum eumdemque Martinum Dumiensem et Bracarensem, ut ex Annalibus compertum habemus (c); qui nimirum primum fuerit monasterii Dumiensis episcopus, deinde tanquam metropolitanus concilio Bracarensi n præsederit. Quod si alicubi etiam Galliciensem episcopum post Gregorium Turonensem (d) appellat, existimandus propterea eum sic nominasse, quod Bracara qua in urbe sedebat, Gallæciæ metropolis ordine censebatur.

B

C

II. Verum his missis, ut ad ea propius accedamus quæ sunt reliqua de præsule nostro enarranda, e Pannonia digressus ille, in Orientem tum religionis tum litterarum discendarum gratia profectus est; unde postea redux in Gallæciam pervenit, ut ex Gregorio Turonensi (e) et Isidorio Hispalensi (f) erudimur; quorum prior disertius hæc habet: « Martinus Galliciensis episcopus Pannoniæ ortus fuit, et exinde ad visitanda loca sancta in Orientem properans, in tantum se litteris imbuit, ut nulli secundum suis temporibus haberetur. Exinde Galliciam venit, ubi cum beati Martini reliquiæ portarentur, episcopus ordinatur. >> Posterior vero : « Martinus, inquit, Dumiensis monasterii sanctissimus pontifex, ex Orientis partibus navigans, in Gallæciam venit. » Porro ut sancti antistitis Hispalensis verba, quibus tum hic, tum in Chronico Suevorum sub finem (g), Martinum Dumiensis monasterii pontificem et episcopum vocat, rite percipiantur, animadvertendum præsulem nostrum de quo loquimur, ædificasse in Dumio, nobili Tarraconensis Hispaniæ oppido, vix uno milliari a D Bracara distante, illustre coenobium instituti Benedictini, ut concilium Toletanum x, anno 636 celebratum, perhibet hisce verbis (h): « Delatum est ad nos in conventu sancti concilii.... testamentum gloriosæ memoriæ sancti Martini ecclesiæ Bracarensis episcopi, qui et Dumiense monasterium visus est con

(a) Baron. Notat. in Martyr. Rom. ad diem XI Kal. Jul.

cilii Lucencis I decreto in sedem episcopalem erectum comperimus (1) eique familia regia, sive ut in aliis exemplaribus, familia servorum sex attributa. Quæ tamen posterior lectio sic reformanda videtur cum Harduino, ut legatur Familia Suevorum pro servorum vulgata. Testatur siquidem Isidorus (j), Martinum cum in Gallæciam pervenisset, «< conversis ab Ariana impietate ad fidem catholicam Suevorum populis cum Theodemiro eorum rege, «< regulam fidei et sanciæ religionis constituisse, ecclesias confirmasse, monasteria condidisse, etc. » Quapropter Dumiensis cœnobii ab eo constructi primus abbas et episcopus effectus, sibi assignatæ Familiæ regia sive Familiæ Suerorum regimen sumpsisse dicendus videtur. Verum alio sensu synodi Lucensis verba, Familia servorum sex, interpretatur Garsias Loaysa (k), sic inquiens: «Attribuitur ei tantum Familia regia, hoc est, regimen sanctorum monachorum; nam ipsi sunt ex regia familia; et alibi dicitur Familia servorum, qui Christo regi summo dicati, studium omne in cultu religionis et pietatis collocant. » Cur porro non edisseruit interpres numerum illum sex in synodi contextu additum verbis iis, Familia servorum? Existimarim equidem pro sex (VI) rescribendum undecim(XI) ut intelligatur Christi : qua quidem restitutione admissa, proba videri queat Garsiæ sententia, ut synodi locus accipiatur de Familia servorum Christi.

III. Utcunque autem res se habeat, Martinus episcopali charactere insignitus, antequam sedem Bracarensem obtinuisset, concilio Bracarensi 1 subscripserat (1), quod male in editis ordine u inscribitur; adeoque, ut recte arguit Mabillonius (m) « si acta synodi Lucensis 1 conferantur cum synodo Bracarensi 1 anno 3 regis Theodemiri sive Christi 363 habita, cui Martinus jam episcopus Dumiensis subscripsit; facile intelligemus concilium Bracarense 1 posterius esse Lucensi itidem 1, in quo Martino abbati Dumiensi episcopalis dignitas et ditio concessa est. » Deinceps vero metropolita Bracarensi Lucretio decedenti suffectus perhibetur antistes noster Dumiensis: quo autem anno, haud satis liquet. Ilanc certe novam dignitatem dudum consecutus fuisse existimandus anno 572, quo præfuit concilio Bracarensin quod perperam in editione Labbeana dicitur (n). Denique post plurima virtutum insignia quibus Dei Ecclesiam illustravit in cœlos migravit. Ejus obitum Gregorius Turonensis anno 5 Childeberti II consignat (o); adeoque supremum diem clauserit beatissimus præsul anno 580, in quem juxta communiorem sententiam

(h) Concil. tom. VII, pag. 482, c, editionis primæ Ven. Labb.

(i) Concil. tom. VII, pag. 557, a.
(j) Isid., loc. cit.

(k) Concil. tom. VI, pag 570, e.
(7) Ibid., pag. 523, c.

(m) Mabill., pag. 216, § 11.

(n) Greg. Tur. lib. v capp. 34 et 38.

(0) Concil. t. vi, p. 575 et 581, d.