KSIĘGA ÓSMA.

Wojna z Portą Ottomańską.

ROZDZIAŁ I.

Prawa Polski do Wołoszczyzny. Ksżę Korecki i Wiszniowiecki, dalej Kozacy wpadaniem do tej krainy zemstę Turków ściągają. Poniżająca ugoda Żółkiewskiego z Turkami pod Buszą, piękny czyn księcia Zbarawskiego. Kozacy lądem i morzem napadają na państwa tureckie i wiele miast burzą. Nieczynność Żółkiewskiego pod Oryninem. Usprawiedliwiająca się mowa Żółkiewskiego w senacie

ROZDZIAŁ II.

Zgwałcenie praw przez ces. Ferdynanda Ilgo wznieca wojnę w państwach rakuskich. Ferdynand o posiłki prosi Zygmunta. Betlem Gabor zawojowawszy Węgry, już Wiedeń oblega, gdy Zygmunt 8,000 Lisowczyków Ferdynandowi na pomoc posyła. Rogowski wódz ich znosi Węgrów, i Betlema Gabor do zawieszenia broni przynagla; dalsze Lisowczyków dokazywania w państwach rakuskich. Betlem Gabor, posłowie moskiewscy, Tomża, podniecają Portę do wojny przeciw Polsce. Prak tyki Gracyana, ten siebie i Woloszczyznę poddaje królowi polskiemu. Zygmunt rozkazuje Żółkiew skiemu wkraczać na Wołoszczyznę. List hetmana tego do króla; przechodzi Dniestr.

ROZDZIAŁ III.

Zawód Gracyana w obiecanych Polakom posilkach. Krwawe z Turkami utarczki. Wśród nocy tiwoga w obozie, Kalinowski i Gracyan opuszcza

Str.

109

125

ją wojsko i przez Prut do Polski wracają; wielu innych idzie za nimi i ginie w wodach lub od nieprzyjaciela. Koniecpolski wraca niektórych. Mwa hetmana. Polacy otoczywszy się taborem, cofają nazad..

138

ROZDZIAŁ IV.

Odwrót hetmana Żółkiewskiego z pod Cecory; popłoch w wojsku, rozproszenie onego i śmierć hetmana.

151

ROZDZIAŁ V.

Trwoga w kraju po odebraniu wiadomości o klęsce cecorskiej. Tatarzy plondrują aż pod Gródek, zatrzymuje ich S. Lubomirski, mrozy do cofnięcia się naglą. Sejm, przygotowania do wojny. Targnienie się na życie króla. Opieszałość w przy gotowaniach i zbieraniu się naszych. Turcy i Moskale buntują dyzunitów. Wojska stają nad Dniestrem i rzekę tę przechodzą. Niesforność żołnierstwa i kara. Konasewicz sachajdaczny Kozaków przybywa. Mężna obrona 130 Kozaków. Konasewicz okrzykniony hetmanem kozackim..

ROZDZIAŁ VI.

Pałki polskie wchodzą do obozu, wkrótce okazują się i Muzułmanów tłumy; opisanie ich. Mowa Chodkiewicza do wojska. Zapalezywa bitwa, gdzie odegnani Turey. Rada w obozie i różne zdania względem dalszego prowadzenia wojny. Królewicz Władysław przybywa do obozu, złożony chorobą. Powtórny niepomyślny szturm Turków. Osman ogląda Kamieniec. Dalsze bitwy z korzyścią Polaków, którzy aż do obozu tureckiego wpadają. Podejście przez Turków bramy jednej obozu; Chodkiewicz acz chory porywa się i w 700 koni mnó

Bhi. pols. Dzieje pasowania Zygmunta II.

66

158

stwo odpędza. Nocny Polaków szturm do obozu przerwany ciężką ulewą. Zuchwalstwo ciurów naszych. Głód i choroba w obozie. Kozacy przykrzą sobie służbę na miejscu. Karakäs Basza Budy chce szczęścia poprawić; zbity życie traci. Chodkiewicz liski zgona chce wybadać myśli rycerstwa. Nowa pomyślna wycieczka Kozaków. Zmiana wezyra ujatwia traktowanie o pokój. Śmierć i pochwała

Chodkiewicza ..

Str.

176

ROZDZIAŁ VII.

Wojsko królewskie nie chce iść pod władzę hetmana pol. kor. Królewicz własnym przykładem załatwia to. Osman dowiedziawszy się o śmierci Chodkiewicza, nowy szturm nakazuje, odparty z ciężką stratą. Znękany nakoniec tylą stratami, przysyła glejty dla posłów naszych. Opisanie obozu tureckiego. Umowy o pokój, śmiała odpowiedź Żórawińskiego; pokój podpisany ..

202

KSIĘGA DZIEWIĄTA.

Wojna szwedzka.

ROZDZIAŁ I.

Usiłowania Gustawa Adolfa zawarcia z Zygmuntem trwałego pokoju; radzą to panowie radni pol-cy, lecz Zyg.ount całkiem Jezuitom i namowom cudzoziemców oddany, na niepewne tylko rozejmy przystaje. Korzysta Gustaw z wojny tureckiej i bez wypowiedzenia wojny wpada do Inflant. Sciśniona Ryga poddaje się, toż i Dyament. Gustaw wkracza do Kurlandyi. Podpisany rozejm do 1624 roku. 214

ROZDZIAŁ II.

Zygmunt jak gdyby dla rozrywki płynie do Gdańska, Gustaw z flotą swoją staje przed portem, rokowanie z tem miastem. Sejm r. 1625. Mowa marszałka sejmowego, uskarżającego się na rozwiązłość zaciąganych żołnierzy przez Rakuszanów. Rozdanie wakansów. Mowa Krzysztofa księcia Radziwiła. Uchwały sejmu tego..

ROZDZIAŁ III.

Sejm schodzi na niczem. Gustaw Adolf ofiaruje powrócić Inflanty, Estonią, byle trwałym pokojem berło szwedzkie przeznaczonem mu było. Zygmunt zwleka i słabe czyni przygotowania. Gustaw z silnem wojskiem przybywa do Inflant. Sapieha m. w. l, porazon, straty w Inflanciech. Gustaw wchodzi na Zmudź, bierze Birzę, niewierność księcia pruskiego w obronie Pitawy, bierze ją Gustaw, do Prus polskich wkracza i całe prawie zabiera. Sejm 1626 r., uchwalone pobory. Koniecpolski zdobywa miasto Putzig na Szwedach, 8,000 Niemców idących Gustawowi w posiłkach otacza i bierze. Książę pruski przystępuje do Gustawa. Niepomyślny szturm do Gdańska, Gustaw raniony w nim. Pełnomocnicy holenderscy napróżno chcą Zygmunta do pokoju nakłonić. Szwedzi uderzają niespodzianie na Koniecpolskiego. Gustaw pewtórnie ranny. Już pokój miał stanąć, gdy Zygmunt awiedziony błachemi obietnicami posiłków z Hiszpanii, zrywa umowy..

S

225

236

ROZDZIAŁ IV.

Skargi na sejmie na prowadzenie wojny od Inflant, i na dowozy nieprzyjacielowi, których się Litwa dopuszczała. Poseł hiszpański odmawia obiecanych posiłków. Flota polska pod Gdańskiem

znosi flotę szwedzką. Napróżne znowu negocyacye i skargi na sejmach. Kon ecpolski dla słabych sił nad rzeką Ossa okupuje się. Gustaw przez wine dowódzcy Brodnicy, miasto to bierze. Biegłość Koniecpolskiego w prowadzeniu tej wojny. Przegrana naszych pod Gorsznem. Szwedzi od Torunia odparci. Przybywają nakoniec posiłki rakuskie i pod Grudziądzem stają. Zwycięstwo naszych pod Sztumen. Opieszałość i niewiara wodza rakuskiego, niekorzystnem zwycięstwo to czyni. Wyniszczenie kraju i morowa zaraza skłaniają królów do nowych umów o pokój.

ROZDZIAŁ V.

Rokowanie o pokój za pośrednictwem Francyi i Anglii, podpisany rozejm na lat 6. Sprawy z Tatarami i rozbicie ich przez Chmieleckiego. Nowe poburzenia Kozaków uśmierzone przez Koniecpolskiego. Wojsko ukraińskie związek czyni i marszałka obiera. Zygmuat zaspakaja żołnierza, Rakuszanom 500,000 czerw. zł. placi. Sejm 1631 r.

ROZDZIAŁ VI.

Śmierć królowej, zmieniona postać i smutek na dworze Zygmunta. Sejm, opatrzenie rodu królewskiego, spory o zapewnienie następstwa, Opisanie słabości i śmierci Zygmunta III. Charakter pana tego..

Str.

255

270

289