rum, vel etiam de propria cognatione, aut quam cognatus habuit, nullus conjugio præsumat sibi copulare. Si quis vero hoc nefario conjugio convenerit, et in eo permanserit, sciat se auctoritate apostolica anathematis vinculo innodatum,et nullus sacerdos ei tribuat communionem; et si inclinatus divisusque fuerit ab illicita copula, pœnitentiæ submittatur, ut sacerdos loci consideravit.

eorum valeant promoveri. Quod scelus, quia om- A brinam, novercam, neptem, fratris uxorem, nunis sacra Scriptura contradicit, quia sanctum et venerandum Nicænum concilium vetat ne sacerdotes cum feminis habitare præsumant, multo magis ne copulari vel sociari mulieribus debeant, juxta sacros canones modis omnibus prohibemus. In Neocæsariensi namque concilio ita habetur (Can. 1): « Presbyter, si uxorem acceperit, ab ordine deponatur. Et qui in tali scelere fuerint reperti, nostra apostolica auctoritate ab omni priventur honore. » Filii vero eorum immunes ab eorum peccato sunt, dicente propheta: Filius non portabit iniquitatem patris (Ezech. xvII), et in sacro baptismate omnia dimittuntur peccata.

Dehine perquisivit si a chorepiscopo ecclesiæ de

De vastatoribus autem ecclesiarum unde inquisivit, nihil aliud scribimus, nisi quod Paulus apostolus ad Timotheum scribens ait: Argue, increpa obsecra cum omni imperio (II Tim. iv).

His vero omnibus prælibatis, fraternitatem vestram monemus, per hanc nostram apostolicam

beant consecrari, aut presbyteri ordinari, vel con- ß jussionem, ut huic Gerardo archiepiscopo, cui visignatio chrismatis et manus impositio fieri. Quæ omnia a chorepiscopis ne fiant interdicimus juxta canonum decreta. In concilio Antiocheno, capite decimo, sic habetur : « Qui in vicis et possessionibus chorepiscopi nominantur, quamvis manus impositionem episcoporum perceperint, tamen sanctæ synodo placuit ut modum proprium recognoscant, et gubernent subjectas sibi ecclesias, ordinent etiam lectores et subdiaconos atque exorcistas quibus promotiones istæ sufficiant, nec presbyterum, nec diaconum audeant ordinare. Si quis autem transgredi statuta tentaverit, depositus, quo utebatur honore privetur.

cem nostram in cunctis finibus vestris commisimus, in omnibus quæ ad ecclesiasticum ordinem pertinent, obedientes et adjutores sitis, quatenus in una concordia persistentes, ut ecclesiastica jura et christianitatis religio in vestris partibus, quæ paganorum incursione et malorum Christianorum persecutione corrupta et depravata esse videntur, Domino largiente, et beato Petro apostolorum principe cooperante, ac rectitudinis normam leant reformari, et vos in futuro examine securi possitis audire vocem Domini, dicentis: Euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam intra in gaudium Domini tui (Matth. xxv).

va

Præter hæc Eberardo duci Bavariorum nostra auctoritate injungimus ut præfato Gerardo archiepiscopo in omnibus auxilium præstet, ut suæ Ecclesiæ status et rectitudo ac proprius vigor ad integrum culmen et priscum decorem suo juvamine valeat pervenire, si Dei indulgentia, et sancti Petri etiam, suorum delictorum a nobis vult accipere remissionem.

ANNO DOMINI DCCCCXLII.

STEPHANUS PAPA VIII, al. IX.

NOTITIA HISTORICA.

(Apud Cocquelines, Bullarum, Privileg. Rom. pont. ampl. Collect.)

Stephanus octavus, aliis nonus, quem natione Germanum fuisse plurique omnes scribunt, Leoni VII statim subrogatus, ordinatur mense Julio anno 939 (exstant enim in quarto Vignolii catologo hæc : Hujus tempore, scilicet anno Dominicæ incarnationis 939, obscuratus est sol ab hora secunda usque ad horam tertiam mense Julii, die 19, indictione x11). Sedit itaque in pontificatu annos II, menses iv, dies xv. Quare Stephanum obiisse dicendum est die 2 vel 3 mensis Decembris, anno 942. Corpus ejus in basilica principis apostolorum tumulatum est.

STEPHANI PAPÆ VIII

EPISTOLÆ ET PRIVILEGIA.

I.

STEPHANI VIII PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO TOLLENSI. ·

(Anno 939). Monasterium Tollense in diœcesi Placentina sub protectione sedis apostolicæ recipitur et soli abbati subjectum omnino declaratur. [Cocquelines, Bullar. pont. Rom. ampl. Collect.].

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, ARIBERTO reverendo abbati Tollensis cœnobii, quod beatus Tobias construxisse videtur in honorem Domini Salvatoris, et B. Petri apostolorum principi, quoad per te..... tuisque in perpetuum successoribus, salutem et apostolicam benedictionem.

A toris et totius Ecclesiæ, Dominum deprecari non cessetis. Si vero, quod non optamus, monachi in ipso monasterio constituti, tepidi in Dei amore, aut prævaricatores vestræ regula conspicienţur existere, a te tuisque successoribus instituimus corrigendos. Si autem tu tuique successores in alicujus malæ opinionis piaculo deprehensi fueritis, apud sedem apostolicam, sub cujus ditione cœnobium vestrum consistit, decernimus audiendos atque legaliter corrigendos. Quod si fortasse quisquam hoc nostræ auctoritatis præceptum, legum, vel antiquorum nostrorum præsulum decreta minuere vel immutare præsumpserit, omnimodo frustretur; primum quidem sui ordinis gradu privetur, atque anathematis ultione multetur, partem cum Juda traditore in fine extremi examinis habeat, et per auctoritatem quam B. Petrus in cœlo et in terra ligandi atque solvendi meruit, potestate sit et participatione corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi, et a nostro consortio, nisi resipuerit..... quatenus et statuta hæc perpetua possint definitione manere, et temeratores præsentis decreti de sua temeritate penis multiplicibus subjacere.

Quamvis piorum Patrum exemplo doceamur, ut omnibus ecclesiis per totum orbem terrarum diffusis, Christi amore, qui eas nostri officii subesse B voluit ministerio, prodesse debeamus, tamen hæc nos ad subveniendum cogit necessitas, quod quædam nostra monasteria in honorem Domini Salvatoris, vel B. Petri apostoli consistentia, quorumdam negligentia principum in sæcularium hominum dominium injuste olim delapsa sunt, et a quibusdam episcopis contra præcedentium nostrorum præsulum decreta, leges et jura, ipsorum omnimodo jure violata, quapropter, sicuti nobis expostulas, Ariberte venerabilis abba, per hoc apostolicæ auctoritatis privilegium tam supra præfatum Tollense coenobium, quam omnes res ad ipsum undique pertinentes, ut justum est, omnium marchionum, comitum, seu sæcularium hominum, episcoporumque potestate remota, sub tuo, dum advixeris, et postmodum successorum tuorum vel monachorum jure perenniter deinceps consistere decernimus, ut nihil omnino de his quæ a nostris prædecessoribus, vel Italici regni regibus concessum est, ullo modo qualibet occasione, vel alicujus scriptionis titulo in rebus vel in ipsius loci libertate omnino imrainuatur; interdicentes pro sanctæ Romanæ Ecclesiæ auctoritate episcopis, scilicet Ticinensis, Placentina, Parmensis, atque Regiensis Ecclesiarum, in quarum diœcesi monasterium vel res ipsæ videntur consistere, aliisque omnibus tam vicinis quam procul constitutis, ut nullatenus aliquid, quasi proprio jure inde præsumat accipere, neque baptismales Ecclesias vel decimas earum, quas ante tenuistis, sibi vindicare.

Ecclesiarum consecrationes, aut quidquid ad sacra ministeria pertinet, a quocunque episcopo, quem tu vel successores tui postulare volueritis.... pro incolumitate nostra ac excellentissimi impera

C

D

Scriptum per manus Petri archiscriniarii sanctæ Romanæ Ecclesiæ in mense Octobris, indictione decima tertia.

II.

STEPHANI VIII PRIVILEGIUM PRO PARTHENONE S. MARIÆ
BUXERIENSI.

(Anno 941).

Monasterii Buxeriensis, a Gauslino, abbate Tullensi, conditi, privilegia et possessiones confirmat. [Apud D. Calmet, Histoire de Lorraine, Preuves col. 350].

STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectissimæ filiæ ROTHILDE abbatissæ ex monasterio sanctæ Dei genitricis Mariæ, quod est situm in episcopio Leuchorum, in monte qui est super villam quæ dicitur Buxerias.

Quia omnipotens Deus peculiariter decrevit coadunare et adunare et ordinare Ecclesiam suam per gloriosissimos apostolorum principes Petrum et Paulum,oportet ut omnes posteri eorum quibus eadem sollicitudo imposita est, ubicunque opportunitas exigit, munimentum apostolicæ auctoritatis impendamus, quod nos licet indigni tanto officio, tamen solliciti de omnium fidelium salute,pro viribus implere desideramus, quatenus cum ad rationem reddendam venerimus, judicem securi videamus.

Cognoscentes igitur per venerabilem abbatem Ar- A datum est in locis aliis, vel dandum est quolibet

chembaldum, cum quanto studio dulcissimus fra-
ter noster Gauzlinus Leuchorum episcopus, Eccle-
siam suam in omni ordine religionis fundare et
exaltare laborat, maternis visceribus gratulamur,
et ut prospere proficiat, Domini clementiam exo-
ramus. Unde sicut ipse postulavit, libentissime ex
auctoritate sancti Petri apostoli et nostra decrevi-
mus corroborandum quidquid ipse post se de suis
monasteriis observandum censuit.Quapropter com-
mittimus tibi, filia Rothildis, tuisque successoribus,
puellarum locum, quem ipse præfatus charissi-
mus frater noster episcopus totum construxit,
cum officinis congruentibus, in proclivio montis
super villa quæ dicitur Buxerias, dicatum in ho-
nore sanctæ Dei genitricis Mariæ, et eleemosynam в
omnium Christianorum, ad tuendum et regendum
et gubernandum secundum regulam sancti Bene-
dicti, et institutiones sanctorum Patrum, quatenus
religiose conversando lucrum animarum Deo ibi
acquiratis, et debitas horas die noctuque persol-
vatis. Ut autem hoc hilari mente perficiatis, conce-
dimus vobis cum consensu omnium fidelium
sanctæ Romanæ sedis, quidquid idem episcopus
dedit, id est, ecclesiam S. Martini cum omni inte-
gritate, et quidquid in ipsa villa sanctus Stephanus
habere noscitur. Ecclesiam quoque de Sasiriaco
cum omnibus appenditiis, et alodium Hersendis.
Concedimus quoque vobis eclesiam quam Be-
rhardus primicerius in Giruni villa in comitatu
Bedensi super fluvium Mosam, prædicto contulit
loco, et quidquid ad ea pertinet, et vineam quam-
dam quam idem dedit in monte Barrisno, in co-
mitatu Tullensi; quidquid etiam ab ipso episcopo

C

modo ab aliis eidem loco, absque ulla contradi-
ctione perenniter possideatis. Obsecramus denique
gloriosam pietatem prædicti pontificis, ut quia
nescit quod futurum est post eum, ne refrigeretur
a miseratione illius loci. Contestamur etiam per
ineffabilem charitatem omnes....... comites, abba-
tes, et omnes patriæ illius cives, tam præsentes
quam futuros, ut eumdem locum pro Dei amore
sustineant, et suis donationibus augeant et hanc
nostram institutionem semper illibatam custo-
diant; cunctos vero de qualicunque ordine vel
gradu qualiscunque persona sit qui contra hoc
apostolicæ institutionis privilegium venire tenta-
verit, aut monasterium oppresserit per præsen-
tiam suam, vel res earum læserit, aut quiescere
non permiserit, usque in diem judicii excommu-
nicamus; et quicunque adjutores extiterint, hos,
quantum apostolica potestas indulserit, absolutos
esse decernimus. Per singulos autem annos pon-
tifici Leuchorum in missa Purificationis sanctæ
Mariæ cereus duarum librarum persolvatur. Ut
autem interim inviolabiliter custodiantur quæ in
hoc privilegio scripta sunt, sigillo nostro subter-
firmare jussimus. Bene valete.

Scriptum per manum Stephani scriniarii sanctæ
Romanæ Ecclesiæ, in mense Decembri, indictione
quinta decima. Datum per manum Nicolai primi-
cerii apostolicæ sedis in nomine Domini nostri
Jesu Christi, anno Deo propitio pontificatus Domi-
ni nostri Stephani summi pontificis, et universalis
papæ in sacratissima sede beati Petri apostolorum
primi in mense Decembri, indictione quinta
decima.

INDEX

AD LIBROS REGINONIS DE ECCLESIASTICIS DISCIPLINIS

A

Hujus voluminis col. 185-483.

Revocatur Lector ad numeros crassiori charactere textui intermistos.

Abbates in episcoporum pote-
state consistant, 396 et seq. Ab-
batum institutio et depositio in
potestate principum, 524.

Abbatia quæ per se electionem
habet, 410.

Abbatissa de monasterio non
egrediatur nisi cum consensu epi-
scopi aut regia jussione, 274.

Abbatis-Villæ vetus consuetu-
do circa matrimonia, 586, 657.
Absens nemo judicetur, 326.
Absida, 134, 570.
Absolutæ ordinationes vetitæ,
176 et seq.

Absolutio peccatoris, 137, 148.
Absolutionum olim varia genera,
571. Veteres formulæ, 654.

Accusare qui possint, 443. Ac-

adulterium 300 et s'q. Adultero-
rum pœnitentiæ, 248 et seqq. 142.
Adulteria incesta, 311. Adulteria
prohibita, 468. Adulteria vidua-
rum, 434 et seqq. 394.

Adulterii, incestus, et fornica-
tionis crimina, 207 et seq. Adul-
terium facit vidua quæ post ca-
stitatis professionem nubit, 404.
Adulterium in utroque sexu Chri-
stiana religio pari ratione con-
demnat, 264. Adulterium qui ac-
cusare possint, 266 et seqq.

Advenæ qui a Normannis vel a
Britannis aufugerunt, 370 et seq.
Africani canones
exstant, 595.

omnes

non

Agano episcopus Augustodu-
nensis, 575, 641.

Agape non facienda in ecclesia,
52. Agape pauperum, 370.