81. At si vel in ea perfectione, et excellentia co!locas, quam numero 46, et subsequentibus exposui, vel expresse in dominio supra cæteras creaturas, procul dubio ab Angelis ea arcenda est, ideoque imago Dei, de qua agimus.

Sane Theodoretus (quæst. xx in Gen.) in eo totus est, ut eam imaginem ab Angelis arceat, et in solo homine statuat. Ad quem quidem finem cum alias rationes afferat, tum hanc sane, quod Angelus in creaturas reliquas nullam exercet potestatem, quam tamen maximam exercet homo. Sed ipsa Theodoreti verba referre præstat, ex quibus scilicet ca, quæ diximus, lector per se percipiat, ‹ Quidam ad imaginem Dei hominem creatum esse arbitrantur secundum potentiam animæ invisibilem, non intelligentes, quod et

uberrimis amplissimisque gratiæ donis ditati sint: A et ea de causa Filii Dei appellati (4) ? Ad imaginem Dei pariter factos dices, si imaginem in spiritu, illiusque potentiis, ac sublimibus qualitatibus pones. Nam hæc procul dubio non modo in Angelis sunt, verum etiam in his excellunt, et præstant. Hac, ut arbitror, de causa non modo Angelum ad imaginem Dei factum, verum etiam excellentiori quadam ratione ad eamdem imaginem factum docet Gregorius Magnus, cujus verba referre hic placet (lib. xxxn Moral. cup. 18). Scilicet ad diabolum referens quod Ezechiel de rege Tyrio ait: Tu signaculum similitudinis Dei, hæc subjicit: De sigillo quippe anuli talis similitudo imaginaliter exprimitur, qualis in sigillo eodem essentialiter babetur. Et licet homo ad Dei similitudinem creatus sit, Angelo tamen quasi majus aliquod tribuens, B Angelus invisibilis est, sicut et Dæmon.... Quod si non eum ad similitudinem Dei coudituin, sed ipsum signaculum Dei similitudinis dici, ut quo subtilior est natura, eo in illo similitudo Dei plenius credatur expressa.

(a) Fastum est autem, cum quadam die venissent filii Dei, et starent coram Domino. Jøb. 11, 4. Cum jubilarent astra matutina, et me laudarent omnes filii Dei. Job. xxxvii, 7. Ad hæc, Paulus hæc scribit, 1 Cor. viii, 5: Nam etsi sunt, qui dicantur filii Dei, sive in cœlo, sive in terra: quo quidem in loco Angelos innuere videtur. Qui enim sunt filii Dei in cœlo,

solus homo ex omnibus creaturis imago Dei est, peculiarem quamdam rationem hujusce denominationis oportet esse, elc. ›

Atque hic II dissertationi finis sit.

si Angeli non sunt? Tamen quia Jobi loca aliter a nonuullis vertuntur, et Pauli locus accipi secus potest, mirum non est, si Chrysostomus pilam neget, filios Dei Angelos aliquando appellari. Homines quidem, inquit ille, filii Dei dicti sunt, Angeli autem nunquam. Homil. xxn in Genes. n. 2, pag. 195 Tomi iv editionis Montfaucon.

JOANNIS CHRYSOSTOMI TROMBELLI

IN SEQUENTEM SERMONEM PRÆFATIO.

Reliquis humanitatis ac benevolentia officiis, C clamante scilicet locutionc ipsa, ab ea quam Hilaquibus RR. PP. DD. Joannes Gualbertus Beccari, ct Philippus a Turre, Cassinensis Congregationis amplissimi Præsules, me apud cos Florentiæ degentein cumularunt, hoc etiam addi voluere, ut, cum scirent me inedita Patrum scripta perquirere, ut ea pervulgarem, Seruionem in Codice complectente S. Hilarii Pictaviensis Opera eidem Hilario tributum, in celeberrima sui Monasterii Bibliotheca inventum, ad me mitterent diligentissime exscriptum manu doctissimi Patris D. Petri Aloysii Galletti Philosophia Lectoris, et de veteri litteratura, cui summo studio etiam incumbit, præclare meriti. Novi statim, Hilario Pietaviensi adscribi Sermonem hunc minime posse, re(a) Inter æstivales Bede sermones (pag. 169 To- D mi vit editionis Coloniensis anni 1612) eum invenies. At dubitatur a multis, num omnes, qui in hac editione Bede tribuuntur Sermones, a Beda compositi sint; corum enim nonnulli alium videntur habuisse auctorem.

(b) In iis, quos consului, vetustis libris jam evulgatis (Vide paginam 718 Tomi u Mariene de antiquis Ecclesiæ Ritibus, editionis Antuerpiensis, seu potius Mediolanensis anni 1736); in iis quoque, quos apud nos servamus, sæculi xi et xu codicibus ea Evangelii portio, que in dedicatione Ecclesiæ legebatur, et adhuc legitur, desumpta est ex Capite XIX Luca: Ingressus Jesus perambulabat Jericho. Sed in Galliis videtur per ca tempora fuisse lecta portio de

rius Pictaviensis persequitur, valde remota. At cuinam adscriberem, ignorabam. Porro dum Concionatoriam Combefisii Bibliothecam ad eum finem revolvo, ut perquiram num is Sermo evulgatus sit, an non, comperio evulgatum eum esse quidem, et Beda adscriptum (a), sed additis immutatisque nonnullis periodis; vel scilicet ut sermo accommodaretur loco illi Evangelii, qui eidem Sermoni in ea editione præponitur (b), vel ut uberius analogia, quæ Judaicum inter templum et Christianam Ecclesiam interest, explicetur: qua quidem re ejusdem Sermonis puritati ac venustati nonnihil detrahi videtur (c). Euni itaque, ut habet Florentinus, quem diximus, sumpta ex Matth. vn, 17: Omnis arbor bona, etc., et huic lectioni sese etiam accommodat Beda, si is est cjus sermonis auctor, quem sccando loco apponimus. Alind etiam Evangelium fuisse nonnunquam in dedicatione lectuin, indicat Beda in Homilia in dedicatione Ecclesiæ. In illo tempore facta suut Excœnia in Hierusalem, ei hyems erat, etc., pag. 174 Tomi vu Operum Bede qua in re prorsus congruit antiquissimum Lectionarium Gallicanum Mabillonit. Vide lib. 1 de Liturgia Gallicana, pag. 168.

(c) In sermone jam edito hæc præ cæteris habentur Columne slant ante ostium Templi; quia adventum Redemptoris nostri, qui ait: Ego sum ostium, per me si quis introierit, salvabitur, præcesserunt doctores egregii, de quibus dicit Apostolus : Jacobus,

dem conjecture ac suspicioni mer ipsa Hilarii Arelatensis scriptio lutjuser Sermonis scriptioni haud absimilis plurimum favet. At cuicumque tandem sermo hie uibustur, laudabilis est utique, el procul dubio vetustus, ideoque is, qui antiquain formam ac candore, pristinum repere mereretur.

Codex, evulgandum consui. At quoniam Pietaviensi A rum loca allegare consuevisse (c). Atque huic quiHilario abjudice, si Hilario alter, tribuere vis ( quod per me quidem licet), Arelitensi itario tribue quem certo novimus et sacra templa crexisse (4), ideoque dedtrasse, et sermones ad populum recitasse non paucos (b), ex vulgata quoque interpretatione, qua sane utitur hujusce Sermonis auctor, Scripturaet Gephus, et Jounnes, qui ridebantur columnæ essa qui eidem adventi ejus testimonium perhiberent An vero adventum Domini precesserunt, et cam oh causam scolumne stantes anie ostium templis fuerunt Jacobus, et Cephas, et Joannes, qui Christum non prænuntiarunt, sed illus fuere discipuli? Profecto columnas eos propierea vocal Paulus, quod stabiles, columnarum instar, in fide essent, et veluti præcipua christian Religions fulcimtina.

(u) In cap. 8 Vitæ S. Hilarii Arelatensis hac habentur In mediatore jugiter permanere.. instituerc monasteria, ædificare tempia, confirmare Monachos institutione sua.

(b) Cap. 11 ejusdem Vita hac leguntur: «Si peritornin turba defuisset, simplici sermone rusticorum corda nutriebat: at ubi instructos super venisse vadisset, sermone ac vultu pariter in quadam gratia insolita excitabatur, se ipso celsior apparebat, ut ejusdem prolati auctore temporis, qui suis scriptis merito claruerunt, Silvius, Eusebius, Domnolus admiratione succensi, in hæc verba proruperint· Non doct: inam, non eloquentiam, sed nescio quid super homines consecutum.... Et licet gratia ejus ex his operibus, quæ eadem dicendi imperit concepit, genuit. orn vit, protulit, possit absque hesitatione dignosci; vita seilicet antistitis I norati, homiliæ in totius aunt festivitatibus expeditæ, etc. Hac fortasse conjectura, et eo ctiam quod idem stylus, ac phrasis appareat, atque ca quæ in vita S Honorati ab Hilario Arelatensi conscripta eminet, Combefisius alique permoti non modicam partem eorum sermonum, qui Eusebio Einisseno ant Eucherio tribui consuevere, Hilario Arelatensi tribuuni Vide Combefisii biblioth. Con ciona in Resur Domini.

(c) Sane in us sermonibus, quos in resurrectionis Dominica solemnitate recitasse titlarium Combelisius censet, Eusebio Emisseno utique adscriptis, Vulgata Scripturæ interprctatio plerumque eminet. Sed et in

Vita S. Honorati, quæ procul dubio ab Hilario Are latensi compos ta est, ad hunc modum Scripturæ loca allegantur, n. 5.› ‹Ne laudes hominem in vita sua, et iterum : Ante mortem ne laudes quempiam, n. 8. Ordinate in me charitatem, n. 10. In multa patientia, in vigiliis, in jejuniis, in castitate, in scientia, in verbo veritatis, in virtute Dei, n. 14. Euge serve bone, et fidelis, intra in gaudium Domini tui, n. 15. Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem. ≈ Ecce dedi vobis potestatem calcandi supra serpentes et scorpiones, n. 20 Vende omnia tua, et da pauperibus, et veni, B et sequere me, n. 26. Ommibus omnia factus, n. 37. Qui timent te, videbunt me, et lætabuntur. = Quid erim habes quod non accepisti? aut si accepisti, quid gloriaris, quasi non acceperis? : Porro hæc in Vulgata sic se habent. Ante mortem ne laudes hominem quempiam Eccles. x1, 50). Ordinavit in me charitatem (Cantic, ju, 4). In multa patientia, in tribulatione, in necessitatibus, in angustiis.., in vigiliis, in jejuniis, in castitate, in scientia, in longanimitate, in suavitate, in Spiritu Sancto, in charitate non ficta, in verbo veritatis, in virtute Dei (11 Cor. vi, 4, 5, 6). Euge serve bone et fidelis, intra in gaudium Domini tui (Matth. xxv, 21). Super aspidem et basiliseum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem (Ps. xc. 13). Ecce dedi vobis potestatem calcandi supra serpentes et scorpiones ( Luc. x, 19). Vende quod habes, et da pauperibus......., et veni, sequere me (Matth. x1x, 24 ). Qui timent te, videbunt me, et lætabuntor ( Ps. cxvin, 74 ). Quid enim Chbes quod non accepisti? si autem accepisti, quid gloriaris, quasi non acceperis? » (I Cor. iv, 7. ) Qua quidem locorum collatione plane assequeris, aut ipsissimam, quam nunc sequimur, ab Hilario Arelatensi misse allegatam, aut certe tam affinem Vulgate interpretationem, ut pro Vulgata haberi possit.

SERMO B. HILARII

DE DEDICATIONE ECCLESIÆ CUMPTUS (a) PICTAVIS
IN ECCLESIA IPSIUS IBIDEM CONSECRATA

Quia propitia Deitate, Fratres Charissimi, solem- D sonet. Hi sunt enim fructus bone arboris, hic bon: ma dedicationis Ecclesiæ celebramus, debemus congracre solemnitati, quam colimus, ut sicut ornatis studiosius ejusdem Ecclesiæ parietibus, pluribus accens:s luminibas, ampliato numero lectionum, addita Psalmorum melodes, læus noctem vigiliis ex more transegimus; ita eitam penetralia cordium nostrorum semper necessarus bonorum operum decoremus orbatibus Semper in nobis flamina divinæ pictatis et fraternæ caritatis auge-cat; semper in Sangtuario pectoris nostri cœlestium memoria præceptorum: et angelicae bud tionis dulcedo saucta re

cordis thesaurus, hæc fundamenta sapientis Architecti, quæ nobis hodierna Sancti Evangelii lectio commendat, nos non formam solummodo, sed virtutem potius habere pietatis : quod etiam my-tica_veteris instrumenti historia diligenter insinuat, cum vel Moyses tabernaculum, vel templum Domino Salomon in Sanctæ Ecclesie typum condidit, utraque enim domus firmiter fundata esse referiur: Tabernaculum quidem, quod compactos de tabulis habe bat parietes super bases argenteas, templum autem super lapides quadros in fundamento suppositos. Li

(a) Nullius significations est vox cumptus, quam habet codex. Fortasse legendum est compositus.

pectant. Et bene longitudo LX cubitorum est. Senario etenim numero bonorum operum solet perfectio designari, quia etiam Deus sex diebus mundi ornamentum fecit et sex sunt hujus sæculi ætates, in quibus sancia Ecclesia pro æterna requie piis actibus instat. Bene xx sunt cubiti latitudinis, quia geminum est præceptum charitatis, quoniam Ecclesia in tribulatione dilatatur, cum perfectus quisque etiam conditorem ex toto corde, tota anima, tota virtute, et proximum tanquam se ipsum diligere debet. Bene xxx in altitudine sunt cubiti, quia omnis Electorum spes ad visionem sanctæ Trinitatis, quantum valet, se exercendo et purificando properat. Notandum sane est, quod xxx cubi altitudinis non usque ad supremni templi fastigium, sed usque ad laquearia templi pertinebant, deinde ad laquearia medii tabernaculi alii xxx cubiti altitudinis assurgebant. Porro terrenum cœnaculum, quod supererat, LX habebat in latitudinem, ac sic omnis altitudo domus in cxx cubitis erat extenta. Prior igitur domus xxx cubitis in altitudine surgit, quia præsens Ecclesia ad videndam speciem Sanctæ Trinitatis tota intentione suspenditur.- Superior domus xxx æque cubitis se in altum attollit, quia solute corporibus animæ perfectorum usque ad diem universalis Judicii ejusdem beatæ et individuæ Trinitatis præsenti visione fruuntur. Suprema domus bis tricenis alta est cubitis, quia resuscitati a mortuis omnes electi contemplatione ejusdem sui conditoris, qui in tribus personis unus est Deus, aterna spiritus simul, et carnis immortalitate gaudebunt. Factus est medius paries in templo de tabulis cedrinis xx cubitorum altitudinis, qui divideret oraculum in Sanctum Sanctorum, a priore parte templi habebat xx cubitos longitudinis, et xx cubitos latitudinis, et xx cubitos altitudinis. Porro ipsum templum præ foribus oraculi xv cubitorum erat, quo erant mensæ, et candelabrum de auro. Sed et altare aureum prope ostium Oraculi, quatenus incenso in eo thymiamate vapor fumi ascendens operiret oraculum, ubi erat arca Testamenti, super qua erant Cherubim gloriæ obumbrantia Propitiatorium. Prior ergo domus prioris Ecclesiæ statum interior vita: cœlestis ingressum designat. Unde recte priori mensæ et candelabra sunt facta, quia nimirum in hac

gna quoque erant impotribina, e qunus et Taberna- A per charitatem operanti, cœlestis vite præmia exculum omne factum, et Templum intus ornatum, ac desuper tectum fuigebat. Aurum etiam de thesauro bono opium proferebant, de quo parietes intus el foris vestiti, Templi non tantum parietes, verum etiam laquearia, trabes, ostia, postes, et pavimenta erant cooperta. Sed et vasa, vel utensilia domus utriusque coneta pene aurum, neque hæc, nisi de auro purissimo, fieri licebat. Fructus etiam arborum. qui in domo Domioi offerebantur, purissimi et exquisiti esse jubebantur. Hoc est, Vitis, Olivæ, Thuris, Myrrhae, vel Stactis, et cæterarum hujusmodi quæ videlicet cuncta spiritaliter intellecta veram nostræ Fidei et operationis sinceritatem denuntiant. Domus namque utraque, ut diximus. Universalis Ecclesiæ figuram præmonstrat. Neque incongruum B quis arbitretur, quod duæ sunt domus Domini in mysterio facte, cum unam Christi domum esse Ecclesiam nullus fidelis ambigat. Due etenim sunt condite domus ob significationem utriusque populi in eamdem Fidem venturi, Judæi scilicet atque gentilis. Unde Sene Tabernaculum sola plebs Judæa condidit in cremo. Templi autem structuram Proselyti, et advence de Gentibus quotquot in populo tune inveniri poterant, devola fide compleverunt. Sed et Rex potentissimus, Tyri conductus a Salomone conimodatis artificibus, et lignis gratantissime juvit, quia nimirum ante incarnationem Dominicam notus erat tantum in Judæa Deus. At postquam ille in ea, qua natus, et passus est, carne resuscitatus a mortuis, et exaltatus est super cœlos Deus, super omnem C continuo terram nominis ejus gloria refulsit, orbisque universus ad ædificationem domus illius accur rit, et accepit ab eo promissionem donorum cœlestium. Narrat ergo Scriptura, quia præcepit Rex Salomon, ut tollerent lapides grandes in fundamentis Templi, et quadrarent eos. Lapides autem grandes pretiosi, qui in fundamento locati totum onus Templi sibi superpositum portant, eximios sanctæ Ecclesi: Doctores insinuant, grandes nimirum excellentia meritorum, pretiosos claritate signorum, qui ab ipso Domino verbum audientes totam crescentis Ecclesiæ fabricam sua prædicatione genuerunt. Quos videlicet lapides Rex quadra re præcepit, ut magistros Ecclesia compositos moribus, et immobiles animo esse debere signaret. Sicat vero quadratum, quocumque vertitur, stabit, ita nimi- D vita lumine sanctorum Scriptumarum, et Sacramenrum vita perfectorum quæ ad veritatis lineam sollicite directa est, nullis tentationum impulsibus a sua novit stabilitate dejici. Erat autem Templum Dei marmore pario, quod est, lapide albo extructum, ut candorem Ecclesiastieæ castitatis exprimeret, de quo in amoris Cantico Dominus ait: Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filias. Habebat idem LX cubitos in longitudinem, xxx cubitos in latitudinem, xxxx cubitos in altitudinem. Longitindo ergo Templi fidem sanctæ Ecclesiæ designat, per quam longanimiter inter opera sua bona pravorum adversa tollat : latitudo charitatem, qua ipsa intus per viscera pietatis spatiatur: altitudo spem, qua propter bona opera, quæ

in

torum cœlestium refectione opus habemus : In futuro autem talibus non egebimus subsidiis, ubi juxta Psalmustæ vocem quicumque apparuerint cum justitia, satiabuntur manifesta gloria Domini. In hac ergo vita corda justorum, quasi altare incensi aureum, splendida fulgent per munditiam sanctitatis. Aromatibus sunt referta desideriorum spiritualium, incendio flagrant amoris continui, et quasi cœlestis introilus posita suavissimum sue orationis vaporem inter sancta sanctorum superna emittunt, ubi Christus est in dextera Det sedens quem apertissime arca Testamenti, quae erat intra velum, designat, in qua Urna rat aurea habens Munna, er Virga Aaron, que han

duerat, et Tabulæ testamenti Ipsa namque Arca na- A redemptionis munere electos suos in a lerna tabernaturam humanitatis ejus; Urna mann:c plenitudinem divinitatis: Virga Aaron potentiam sacerdotii ejus inviolabilem; Tabule testamenti designant, quia ipse est qui legem condidit, quique etiam benedictionem his, qui legem faciunt, dabit. Bene autem Templum præ foribus Oraculi xv erat cubitorum longitudinis, quoniam adhuc in hac vita jejuniis et continentia castigari oportet, ut ad internæ dulcedinis satietatem pervenire videamur; nam hoc numero castigationem vitæ præsentis signari intelligit omnis, qui quadragenarium Moysi, vel Helix, vel ipsius Domini jejunium recte intelligere vult. Bene ipsum Oraculum, in quo Arca, quæ per Cherubin glori:e tegebatur, xx cubitos longitudinis, latitudinis, altitudinis habebat, qui numerus perfectionem, ut diximus, B geminæ dilectionis insinuat, quia quidquid in hac peregrinatione pro Deo geritur, totum hoc in illa mansione patriæ perennis, ubi magnificentia ejus continua bonorum spirituum laudatione sustollitur, in sola dilectionis amplitudine perficitur. Hæc nos, charissimi, in præsentis festi nostri gaudium de factura templi pauca ex pluribus fraternitati vestræ exposuisse libuit, quatenus et miranda terrestris domus fabrica delectaret audientes, et hæc eadem spiritua liter intellecta mentes nostras ardentius ad amorem supernæ habitationis erigeret. Sed etiam hac modo exposita dedicatione, ac festivitate subsecuta, ita Scriptura conclusit (III Reg. vi, 66): Et dimisit Salomon populos, qui benedicentes Regi profecti sunt in tabernacula sua, lætantes, et alacri corde super omnibus bonis quæ fecerat Dominus David puero suo, et Israel populo suo Dimittet enim Dominus peracto

C

cula ketantes; non cos utique ulterius a sua præsentia removebit, sed a discrimine judicii, quod in aere faciendum, docente Apostolo, novimus (1 Thess. IV, 16), in habitationem Patriæ cœlestis immittens, ut pro suis quisque meritis promissam regni cœlestis sedem percipiant. Bene autem dicitur, quod benedicentes Reyi profecti sunt in tabernacula sua, quia hæc est nimirum sola occupatio quietissima ac fidelissima civium supernorum, hymnos gratiarum suo dicerc conditori: hinc enim scriptum est ( Ps. LXXXIII, 5): Beati qui habitant in domo tua, in sæculum sæculi laudabunt te lætantes in tempore, et alacri corde super omnibus bonis, quæ fecerat Dominus David servo suo, et Israel populo suo. Lelantes quippe justi super bonis, quae a Domino accipiunt, taberyacula introeunt cœlestium mansionum, quia quamvis graves hujus sæculi, quamvis longi fuerint labores, breve nimirum et leve quidquid æterna beatitudine finitur. Unde oportet, Carissimi, ut in ædificatione Domus Dei unusquisque nostrum exhortando, obsecrando, increpando, ipse piis actibus dusudando, quantum valet, insistat, ne si quempiam Rex cœlestis nunc desidere in opere sui templi couspexerit, hunc in tempore futuræ dedicationis, magnæ suæ solemnitatis reddat exortem. Sataganus mutuo charitatis auxilio, ut omnes vos alacri corde, et indesessos in operibus, quæ ipse præcepit, inveniens, omnes ad præmia, quæ promisit, perpetue suæ visionis introducat Jesus Christus Dominus noster, qui vivit et regnat cum.Patre Deus in unitate Spiritus Sancti per cuncta sæcula sæculorum. Amen.

MONITUM EDITORIS.

In editione Veronensi eo loci interseritur opusculum cui titulus: Metrum in Genesim, ad Leonem papam. Quod quidem carmen, cum ad Hilarium nos

trum non pertinere nemo eruditorum inficias eat, ad Opera sancti papæ cui nuncupatur relegandum duxi

mus.

LIBER DE PATRIS ET FILII UNITATE,

ET ALIQUOT LOCORUM SACRE SCRIPTURÆ INTERPRETATIO.

Qui hunc librum anno 1535 typis Frobenianis edi curaverunt, vix illum e prelo subduxerant, cum compererunt illum non novum Hilarii opus, sed rhapsodiam esse studiosi cujuspiam, tum e secundo libro de Trinitale, tum maxime ex nono consarcinatam, cui aliunde adtexta est appendix de variis Christi cognominibus. Hæc porro appendix descripta est ex cap. 6 libri de fide orthodoxa, apud Ambrosium et apud Gregorium Naz. vulgati, quem Gregorii Bætici esse plurimi arbitrantur. Ex eodem adtamento conficitur sermo in appendice Augustini nunc 115.

Deus qui ubique est (Ex lib. 1 Hilarii de Trinit., num. 6), et ubique totus est, ita regimen intelligen

D

tiæ excedit, extra quem nihil est, cui semper sit, ut hoc modo se velit in veritate sacramenti intelligi. Hoc imperspicabilis naturæ est nomen in Patre, quod Deus invisibilis, ineffabilis, infinitus, ad quem et eloquendum sermo sileat, et investigandum sensus hebetetur, et complectendum intelligentia coarctetur. Deficit ergo (Ex num. 7) in nuncupatione confessio, et quidquid illi sermonum aptabitur, Deum ut est, quantusque est, non loquetur. Perfecta scientia est, sic Deum scire, ut licet non ignorabilem, tamen inenarrabilem scias. Credendus est, intelligendus, adorandus est, et iis officiis eloquendus.

Est autem filias progenies ingen (Ex num. 3),

unus ex uno, verus a vero, vivus a vivo, perfectus a A manu sua operit, pugno omnem mundum claudit, perfecto, virtutis virtus, sapientiæ sapientia, gloria gloriæ, imago invisibilis Dei, forma patris ingeniti : habet igitur nativitatis hujus utique secretum (Ex num. 9). Et si quis forte intelligentiæ suæ imputaverit, generationis hujus sacramentum non posse consequi, cum tamen et Pater sit absolute intellectus, et Filius nec major eo, nec minor; siue dolore a me audiet, Ignoro, ego nescio, non requiro. Consolabor me tamen : Archangeli nesciunt, Angeli non audie. runt, Propheta non sensit, Apostolus interrogavit, Filius ipse non edidit. Cesset dolor querelarum. Non te, quisquis es qui hæc quæris, revoco in excelsum, non in amplitudinem tendo, non deduco in profundum.

Hæc de natura divinitatis attigimus (Ex num. 11 B in omnibus. Et per hæc vocabula divinarum dispen

C