el quomodo sit Deus, ct cujusmodi sil Pater. Sed ut A appellarunt, inducebant, quæ res creatas præcedetale aliqnid sciscitari impium est, et eorum proprium, qui ignorant Deum, ita neque fas est in Filii percontanda generatione canidem audaciam sumere. › Quin et Prudentias (in Apotheosi) non Poeta, sed Theologi personam agens Arianos ineffabilis generationis audacissimos investigatores versibus his castigat:

rent, ideoque cœlos, solem, et stellas, quorum omnium motu, ac conversione teinpora dimetimur. Atque in illis putatitiis, commentitiis, imaginariis, prioribus temporibus Verbum Patris gemtum, ideoque veram, licet cæteris præstantiorem et anteriorem, Creaturam describebant. Horum omnium errorem merito redarguerunt Catholici, quorum argumentationes Theologi habent. Tu, si vis, cos consule (b). Hilarii libellum explananti satis est, dogma hoc aliis Hilarii locis confirmare. Have itaque ait ille (c): Nec non in eo se eleganter doctrinæ prophetice, sed et Evangelicæ atque apostolica posse existimant contraire, ut Filii nativitatem intra tempora prædicent. Cum enim vitiose a nobis asserant dici. Filium semper fuisse, necesse est, excludendo quod semper fuerit, nativitatem ejus confiteantur ex tempore. Si enim non semper fuit, erit tempus quo non fuit. Et si est tempus quo non fuit, erit ante cum tempus: quia qui non semper est, esse cœpit ex tempore. Qui autem care! tempore, non potest eo carere quod semper est. Respnere se autem id, quoil semper Flius fuerit, ob eam causam affirmant, se per id quod semper fuit, sine nativitate esse credatur : tamquam per id quod semper fuisse dicitur, innascibilis prædicetur. Et paucis interpositis: Confitetur Patrem ælernum, et ab origine liberum: Conitetur et Filii originem ab æterno, non ipsum ab initio, sed ab ininitiabili: non per se ipsum, sed ab eo qui a nemine semper est, natum ab æterno, pativitutem videlicet ex patorna eternitate sumentem. » Alia porro Hilarii loca si consulere Lecter velit ea adeat, quæ ad calcem p gine noto (d).

D

peratores scuptam (a), in qua hec estant: Isti Arium A Semper gignit Pater, et semper nascitur Filius. Adde potius sequi, quam sempiternum Deum Dei Filium..... voluerunt fateri.

B

60. Propter homines (quod propter nos, etc.) fuisse conditum Mundum, haud obscure docet alibi etiam Hilarios, veluti cum hæc ait (In ps. LXV, n. 6, pag. 197 tom. 1) : « Quis enim non trepidet ad majestatem ejus, qui sæcula insutuerit, mundum condiderit, tempora revolubili vicissitudine, cursuque dimensus sit, cœlum astris oraverit, terram fructibus repleverit, mare obicibus concluserit, hominem, ut his aut uteretur, aut dominaretur, elegeril. › Eadea inculcat in commentariis in alios psaimos, quæ Domnino legas opto (1). Nam id ipsum indicet locus ille psalmi vin: Omnia subjecisti sub pedibus ejus, elc., judicaverit Lector. Fuse porro hoc de argumento, peculiari dissertatione disseram,

61. Idest: tametsi nondum condiderat, disposuerat tamen, et intra se ordinaverat. Vide num. 59.

Necessario dicendum est, Patrem semper esse Patren, etc.

(e) Ipse (Deus) est elenim caput, ct principium universorum, et in ipso universa sunt condita, licet postea de thesauris in se conditis, secundum arbitrium potestatis æternæ, singula quæque protulerit. Hilari in psal. xci, num. 4.

(1) Tractat. in ps. LXII, n. 9; tractatu in ps. CXXXIV, . 14; sed præsertim tractat. in ps. cxvm, littera x, 1 et 2, pag. 354 tomi I.

libri in ejusdem tituii, id est de Trinitate (f).

65. Urget adhuc ililarius probationem quam antea proposuerat, ostendeus primio, merito absconsam, seu ineffabilem dici nativitatem Christi corporalem, cum cam obumbrationem appellet Scriptura ipsa; tum eo posito, id ipsum inferens, quod nuper dixerat, absconsam scilicet, sou ineffabilem a fortiori dicendam esse æternani Verbi generationem. De ea porro obumbratione disserentem lege, si cupis, Hilarium (Lib. n de Trinita. u. 26, Sed ne forte, etc.).

66. Recole quæ dixi ». 54 et 55.

67. Recole dicta n. 31, 33 et 54. In codice pro concessos habetur concussus, manifesto utique errore, quem propterea emendandum duxi.

62. Legendum utique puto simul, cum in nostro ▲ id exsequitur n. 12 libri 1 de Trinitate (e), el n. 19 codice legatur semel (semel omniu facere); id quippe exposcit oppositio hinc simultanea, illine per plures dies distribute resum omnium creationis, quai um prior minus placet Hilario, qui po-teriorem ampleclitur, idest, distributam in dies sex, quamquam in Ecclesiastici libro de creatione agente legimus simul (a). Quanam vero ratione concilietur iocus iste cum Genesi, tibi declarabunt Sacrarum ScripturaTum interpretes, et Theologi. Quo quidem consti. fato, hanc esse arbitror loci hujus interpretationem. Non ex impotentia Dei provenit, quod non unico momento universa disposita sint, sed ideo per dierum sex intervallum disposita universa sunt, ut veluti per gradus, et juxta honoris uniuscujusque discrimen, et ordinem cuncta obsequerentur Deo condenti disponentique. Quod si prolixiorem hujusce loci interpretationem optas, eam tibi Ambrosii verba prabebunt, quæ quidem eo librentius allego, quod verisinillimim putem, Ambrosium, cum hac protulit, ad priorum Patrum monita respexisse. En itaque quæ dixi Ambrosti verba (b) : « Namque mundus ipse distincte legitur factus, cum esset ante incomposita pars ejus: quia terra erat invisibilis, et incomposita. Nempe lux primum facta est, et vocavit Deus lucem, et separavit Deus in er lucem, et tenebras, et vocatæ sunt tenebra Nox. Et per ordinent singula quæ facta sint, legimus, cœlum, terra, ligna fructifera, animalia diversa. Distributa autem sunt leviora superioribus, ut aer, et ignis; graviora inferioribus, hoc est terra, et aqua. Útique simul omnia fieri jubere potuit Deus; sed distinctionem servare maluit, quam nos itt omnibus imitaremur negotiis, et maxime in vicissitudinibus gratiarum. Notant autem interpretes, emersisse veluti gradatim ex materia illa prima creaturas. adeo ut minus præstantes initio emerserint, tum præstantiores, quarum seriem clauderet præstantior omnibus homo.

63. Paulo obscurior videtur esse locus iste, quem obscurissimum facies, si legas, uti in codice legitur, C et nulla. Sed legendum utique arbitror, el nuda, id csi, sine ornatu, et specie. Puto autem hunc habere sensum: Ideo voluisse Deum, ut ordinata, et gradatim disposita universa pro suo gradu, et honore obsequerentur Deo educenti per dies singulos, creaturas, ne priora illa informia elementa despicerentur (c). Quis enim ea non despiceret illisque non præponeret res jam venustas, suaque specie, et forma ditatas? Duni autem hæc propono, vereor ne aliquid in hac periodo desit, quod aptins junga: priora illa verba : passiva, et nuda (seu, si vis, nulla) cum subsequentibus inter se antiquiora. Probabilis ne sit mea suspicio, an non, Lector dijudicet.

64. Addita voce magis, nonnihil emendavi deficientem codicis nostri lectionem: legitur cuim in eodem, quanto illa, quæ nulli, etc. Quis enim non videt, vocem magis exposci ab argumentatione, qua Hilarius utitur? quæ quidem argumentatio illius generis est, quod a minori ad majus, seu a fortiori Scholastici appellant. Porro si ad argumentationem hanc confirmandam Pătrum, et Scholasticorum testimonia afferre studebo, infinitus propemodum ero. Sane Scholastici illi, qui Angelis ipsis abditum prorsus, atque incomprehensibile Incarnationis mysterium fuisse contendunt, Patribus præsertim nituntur. Mibi satis est Leonem allegare, et Hilarium, quorum prior sæpe id inculcat, atque iis præsertim in locis, ad paginæ calcem noto (d). Åler vero copiosius que

(a) Cap. xvm, 1. Qui vivit in æternum, creavit omnia simul.

(b) De Cain et Abel lib. n, cap. 6, n. 22.

(c) In principio creavit Deus cœlum et terram : terra autém erat inanis, et vacua (legunt alii, incomposita): el tenebræ erant super faciem abyssi. Gen. 3, 1, etc.

68. Uberiorem explicationem dignitatis atque excellentiæ divini Verbi Hilarius aggreditur, simulque fidei sua confessionem satis amplam atque accuratam exponit Quis porro dubitet, num Hilarius, dum hes titulos Christ attribuit, illi præsertim attribua!, quatenus Deus est? Sed multi tamen eidem Christo conveniunt, quatenus etiam homo est, seu, ut melius, et verius dicam, quatenus Deus homo est, propter eam quam Theologi appellant communicationem idiomaium. Consuevit autem Hilarius eadem dogmata srpius inculcare et recolere; quod fatebitur qui quis libros de Trinitate ab eo editos perlegerit. Cujus quidem consuetudinis rationem ip-e affert his verbis (Dz Synod. n. 62): non enim infinitus, et immensus Deus brevibus humani sermonis eloquiis vel intelligi potuit, vel ostendi : fallit enim plerumque et audienies, et docentes brevitas sermonis. At nos reliqua ejus dicta illustremus.

69. Vox hæc initio tam referri potest ad æternam Filii generationem, de qua satis diximus n. 56, quam ad reliquos titulos, quos eidem filio attribuit. Qua porro significatione Dei filium nominet, et ca additione vocis, initio, explicat, et alibi apertissime tradit. Non est itaque, inquiens (Lib. v de Trinit., n. 5, pag. 107, tom. 11), Dei filius Deus falsus, nec Deus adoptivus, nec Deus nuncupatus, sed Deus verus.....Deus enim est, per quem facia sunt omnia. › Atque hoc loco (ut obiter dicam) non solum Ariani, verum etiam ii revincuntur (Nec Deus adoptivus), qui ut adoptivum Filium Christum facerent, Hilarii auctoritate abutebantur: nam si Deus est, quomodo adoptari poterit?

70. Antequam progredior, noverit Lector, titulos hosce, atque affines alios, qui a veteribus Theologis Unigenito Dei tribuuntur, in duplici veluti differentia esse alios enim ideo Orthodox eidem unigenito Dei tribuebant, quia Ariani eos illi tribuere recusabant, uni Patri tribuentes; alios vero ideo tribuebant, quia cum cos Ariani ipsi, aut certe Semiariani eidem unigenito tribuerent, magnoque apparatu, et præconiis extollerent, verebantur Orthodoxi ne, si Deos eidem Unigento mime tribuerent, viderentur minus præclare de eo loqui, quam loquerentur Ariani. Po ro cum hie Verbum sapientiam veram Itilarius nominat, Sapientiam intelligit divinam et causæ expertem : nam hac ipsa significatione Arius unum Deum (Patrem nempe) solum sine initio, 80lum verum agnoscebat; Hilarius vero, quem modo allegavimus (n. 69), Deum verum unigenitum Dei appellat. Hinc quamvis in Concilio Aquileiensi fassus fuisset Palladius, unigenitum Dei esse sapien

(d) Sermon. Ix de Nativit. n. 1, excedit quidem, etc. Et Serm. x ejusdem tituli, seu de Nativit. n. 1: Sed quia Domini, Salvatorisque nostri, etc. Et n. 4 ejusdem sermonis : Nativitas autem Domini, etc.

(e) Pag. 9 tomi u. Hanc itaque divini Sacramenti 'doctrinam, etc.

(f) Pag. 60 ejusdem tomi . Quæris quomodo', etc.

creaturæ, qui semper fuit in principio apud Deum........ Mediator Dei, et hominun, prædestinatus fidei nostre, et dux vitæ. Ad hanc porro professionem, si respexisse Hilarium dicas, id saue dices, quod probabile visum est nonnullis. Et sane Hilarins hanc fidei professionem in eo tantum reprehendit (n. 31), quod minus forte expresse videtur de indifferenti similitudine Patris, et Filii locuta esse, maxime com de Patre, et Filio, et Spiritu sancto ita senserit siguilicatam in nominibus propriam uniuscujusque noiminatorum substantiam, et ordinem, et gloriam, ut sint quidem per substantiam tria, per consonantiam

vero unum. ›

num (a), » quia tamen divinam, et causa: expertem, A incommutabilem imaginem, primum editum totius ideoque in ea, de qua agimus, significatione veram sapientiam prædicare recusabat, uni Patri eum titulum tribuens, Ambrosius hæc de Palladio enuntiare non dubitavit : «Etiam sapientem, quantum video, Filium Dei Palladius negare conatus est. Sed nec cos reprehenderim, qui hæc ab Hilario ideo tradi dicerent, ut eorum refelleret impietatem, immo potius insaniam, qui Filium Dei non sapientiam ipsam, sed sapientiæ opus esse dicebant. Ac sancti Doctoris verba hic referre operæ pretium reor, quatenus eam, quam nunc illustramus, sententiam mure confirmant (Commen. in Matth. cap. xi, n. 9, pag. 724). ‹ Plures Chim eludere dictum Apostolicum (I Cor. i. 24), quo alt Christum Dei sapientiam, et Dei virtutem, his nodis solent: quod in eo ex virgine creando efficax Dei sapientia, et virtus extiterit, et in nativitate ejus divine prudentie, et potestatis opus intelligatur; sitque in eo efficientia potius, quam natura sapientiæ. Quorum ne quid tale intelligi posset, ipsum se sapientiam nuncupavit; cam in se, non que ejus sunt, ostendens. Est enita sapientiæ opus fides, spes, charitas, pudicitia, jejunium, continentia, humilitas, kumanitas sed hxc nature opera slut, non ipsa natura; et non in his, quae fiunt, consistit res ipsa quæ faciat. Nam ut hanc amentiam refellat, hee tradat Hilarius (In ps. LXVI, n. 29, pag. 235): Sed enim Dei virtus, Deique sapientia est Dominus Jesus Christus, viderint alii.

71. Vide num. 19 et 20.

B

72. Spiritus nomine, Deum ab Hilario intelligi Judum not stum est. Vide, obsecro, praefationem (b) in Tomum 1 S. Hilaria edentibus Monachis S. Mauri. Notissimus est Hilarii locuɔ, quem hic referre operæ pretium reor (Liv. 1x de Trinitat. u 14): «Qui cum se evacuaverit, ut manens spiritus (id est Deus) Christus, idem Christus homo esset, › Neque mirum est, si nomine spiritus Dens intelligatur; etcnim per antonomasiaa Spiritus Deus est; præstantissimus scilicet et spiritus solus est Dens, si spiritus no C mine per se perfertissime cuncia comprehendentem intelligas; qua quidemn siguificatione nonnulli veterum visi sunt vocem hanc spiritus accepisse (c). Utcumque sil, præter eos, quns allegat clarissimus editor Operum S. Hilarii (in præfationc tomi 1, n. 58 et sequent.), eu focus perspieuns Tertulliani, quo quidem coustel, spiritus nomine Deum a veteribus Patribus denotari. live scilicet modo librum de Oratione exorditur: Dei spiritus, et Dei sermo... htrinque Jesus Christus. Aha porro Tertniliani loea afferre si cupis, ca tibi indicabis Clariss. Muratorius (d).

Reliquos titilos fere omnes, qui deinceps rcocnsentur: via, lux, élc., expresses habes in ea notissima fidei professione, i que exposita est iu Synodo habita per Encionias Antlocheca Ecclesia consummatæ. Exposuerunt qui adfuerunt Episcopi nonaginta septem, cum in suspicionem venisset unus ex Episcopis, quod prava seutiret. En que Episcopi ii protulerim (e): Credimus..... in unuma Denim Pa

trem.... el in unum Dominum Jesum Christum, Fi. lium ipsius unigenitum, Deum per quem omnia, qui generatus est ex Patre, Deum de Deo, totum ex toto, unum ex uno, perfectum de perfecto, Regem de Rege, Dominum de Domino, verbam, sapientiam, viam, lumen vcrum, viam veram, resurrectionem, Pastorem, januam, inconvertibilem, et immutabijem, divinitatis, essentiæque, et virtutis, et gloriæ

(a) Palladius dixit: Sapientia est, pag. 793 tom. i, Ambros edit. PP. S. Mauri.

(b) N. 57 et seq., numero præsertim 62 et 63. Addé, si vis, ea quæ n. 8 libri xu de Trinit, leguntur, Sed quia nobis epiritus de spiritu nativitutem prædicabat, elc.

(c) In ea significatione videntur accipere, qui Deum solum incorporeum esse mouent corporcos reliquos

Minus abundat titulis ea fidei professio, quam secundum Orientis Synodum appellat Hilarius (de Syn. n. 33 et 34), tamen in ea quoque hæc de unigenito Dei enuntiantur: qui est Verbum, et sapientia, et virtus, et vita, et lömen verum, ›

Verum ut ad Hilarium revertar, non in ea tantum, quam illustramus, epistola hrc docet, verum etiani in locis aliis. In Psalmum sexagesimum tertium hæc cloquitur (Num. 10, pag 181 tom. 1): ‹ Jam si fidemi hæreticus destruel, Dei Filium semper fuisse cognoscet, nullo a Patre intervallo temporis separatum; ipsum esse verbom, virtutem, sapientiam Dei : hunc mundi opificem fuisse, bune et hominis condi

torem.

Plua complectitur in tractatu in Psalmum cxvin (Lt. ix, numero pariter 9, pag. 334). E enim hæc ait: Locutus est Deus per Moysen legem, locutus est per Prophetas: sed hæc lex Dei est, non etiam lex oris Dei: Os autem Dei est ille, qui et virtus Dei est, qui et sapientia Dei est, qui et brachium Dei est, qui et imago Dei est, Deus scilicet, el Dominus noster Jesus Christus.

Id ipsum docet Busilius Magnus, cujus verba libenter afferrem, nisi multa essent, præsertim com horum ipsorum titulorum rationem etiam afferat. Sed Lector facile ea, quæ dico, verba consulere per se poterit capite 8, altas n. 17 et 19. libri de Spiritu Sancto ad Amphilochinm. Scilicet: Ob multiplicem in nos beneficentiam, etc. Et : « Omnia autem facit contaetu virtulis, ac voluntate bonitatis operans : paseit, illuminat, alli, deducit, medetur, erigit, etc. »

Alios si cupis, qui Christo co venientes títulos recenscant, facile in vetusiorum Scriptorum libris invenies. Duos hic duntaxat indico, quum alter Scriptor ille est, cui tribuendus est sermo olim 190 de tempore, qui une rejectus in appendicem, 113 in eadem est, cujus verba annotatione 20 (Pag, 60) rėmli. Alter Ausonius est sic Christum deprecans (In Precat. matutin.).

Christe apud æternum placabilis assere Patrem,
Salvator, Deus, ac Doidinus, meus, gloria, Verbum,
Filius, et vero vezu, de lumine Iminen,
Aterio cum Patre mauens, in sæcula regnans.

Quis vero ea de re miretur, cum hos ipsos titulos Dvel Scripturæ manifesto tribuant Curi-to, vel certe cos Christo tribuere facile possis, si ad ea respicias, que Scripture de Christo enuntiant? Quædam in calce epistola ipsius annotavi, ne id, quod aio, lemere dixisse videar. F teor quidem, fortitudinem Domini Christum expressissime minime dici; misi forte eumdem esse putes, qui Angeli spécie interdum apparuit, seque Gabrielem appellavit, aut, si vis,

omnes, Angelos quoque ipsos, et animas nostras. Quod, ne muitos afferam, tradunt auctor Ecclesiasticorum dogmatum, qui Gennadius esse creditur, cap. 11, 12 et 13, et alii, quos allegat le Quien ad caput 3 lib. u Damasceni de Fide.

(d) Anuot. I in lib. hunc Tertulliani t. u Anecdot. (e) Apud Hilarium de Synodis n. 28 ct 29, p. 478 toni II.

indicat, quæ alii imaginaria appellarunt, ipse vero Hilarius tempora appellat, quæ opinione complecti mur (Lib. x de Trinit., n. 27, pag. 42), immo expressins (Ibid. et n. 28) tempora æterna (a)? Alienum judicium esto. Hic porro advertamus oportet, suspicari nos posse, cum hæc ait Hilarius: ‹ Non enim fs est ex en Den operatum credere, ex quo mundus genituræ sue idem nativitatis initium sumpsit, in ea fuisse opinione, que Angelorum creationem præcessisse docet visibilium atque aspecta bilium barum rerum creationem. Quæ quidem opinio cum multorum veterum Theologorum, ac Patrum fuerit, ac præsertim Græcorum (6), Hilarii procu! dubio fuit etenim hæc scriptis prodidit (Contra Auxent, n. 6): Aut regenerati omnes non vere Dei fili sunt, aut Angeli omnes, per Christum utique confiti, non ante omnia tempora, et ante omnia ombino sæcula sunt creati? ›

in Gabriele locutus est. Sed si brachium Domini, seu A care, quidnam sint sæcula invisibilia. An ea sæcula Dei dicitur, an fortitudo non dicetor? Patres sane bae, nisi fallor, de causa brachium Dei, seu Domini Christum appellare minime dubitant. Quid? quod Virtus vox synonyma videtur esse voci fortitudo. Titulum porro hunc sæpissime Patres tribuunt Christo. Unum hic Rufinum indico bæc tradentem (In Symboli expositione, pag. 73 edit. Vullarsii) : « Qire est autem virtus Altissimi, nisi ipse Christus, qui est Dei virtus, et Dei sapieusia? › Alia Patrum loca si cupis, ea titi præbebit Clariss. editor Operum S. Hijarii (Præfat. in tomum 1, 8. 61 et seq.). Cum porro ca loca iudicavi, in quibus Christus dicitur vinum, duo notavi, nempe Matthæi ix, 17, el Joan. xv, i iu quorun primo hæc occurrunt: neque mittunt vinum norum in uires veteres. Nimirum vini allegoria, ac vocabulo lex Evangelica, ideoque ejus auctor Christus intellcctus est a veteribus. In altero vero: Ego sum vitis vera. Vitís autem vini parens, ut ita lōquar, est. Ceterum fateor, respicere potuisse adhuc Hilarium ad ea Proverbiorum cap. ix luca (vers. 2) : sapientia.... miscuil vinum.... (vers. 5) Venite, comedite panens meum, et bibite vinum, quod miscuí vobis. Etenim his verbis sacrosanctum altaris Sacramentum, in quo scilicet sub specie panis et vini Christus ipse extat, prænuntiari, probatissimi interpretes docent respicere potuisse pariter ad locum illum Matthæi (xxvi, 29): Dico autem vobis, non bibam amodo de hoc genimine vivis. Etenim gemmen vitis, cujus hie mentio fit, est ipsissimus Christus sub vini specie latens.

74. Respicit ad celebratissimum Pauli monitum (Act. xvn, 28): In ipso vivimus, movemur, et sumus. Fortasse etiam ad ea respicit loca, in quibus vita nostra, al fona citæ, fons aque satientis in vitam æternam dicitur Christus.

B

75. Id est; ea, qua de Christo diximus, ideoque co- ipsos, quos recensuimus, titulos, ex Scriptura- C rum lectione assequetur.

76. Hunc inesse verbis his sensum puto. Si igitur revelante Scriptura confitemur, Dei Filium nobis esse cognitum, seimus etiam Deum Patrem per enmdem filium condidisse sæcula tum visibilia, tum învisibilia: neque enim las est putare Deum tum copisse operari, cum mundus conditus est, aut cessasse postquam est conditus : etenim eam non desiísse testatur Dominus ipse, cum ail : Pater meus usque modo oneratur, etc. Si sa culorum visibilium et invisibilium vocabulo ereaturas visibiles et invisibiles intelligit, id ipsum hic docet, quod antea docnerat. Vide numerum, seu annotationem 18. Sane cas ereauuras intelligere his vocabulis potuit: per synecdochen scilicet, qua contentum continentis vocabulo denoiatur.

At si saeula ipsa intelligit, paulo obscurior tum fit locus iste. El visibilia quidem sæcula novimus, ea scilicet, quæ per solis, stellarumque, ac cœiorum conversiones dimetunur. At difficile est expli- D

(a) At vero cum in Dei rebes, id est in Dei nativitale nihil non ante tempus elernum sit... intelligi non potest cœpisse post aliquid, qui esse sit anle tempora æterna confitendus. Si ergo nasci aliquid ante tempora æterna neque in naturis humanis est, neque in intelligentia; et tamen in hoe professionibus de se Dei creditur : quomodo id, quod sine sensu intelligentir æterne natum semper, id est ante tempora æterna esse, apostolica Edes cum locuta sit, id rursus non fuisse, antequami nascitur, per sensum humanæ intelligentia nostri temporis infidelitas eloquitur? cum quod ante tempus natum est, semper est natum : quia id quod est ante lernum tempus hoc semper est. › Hilar, loco citato, id est n. 27 et 28, lib. xit de Trinital

77. Si ad illud genus operationum, quas Theologi ad intra appellant, hæc Hilarii verba referas, facile explicabis perslant enim immutabiles eœ actiones, quæ æternæ fuerunt, et in æternum sunt duraturæ : quam ob causam, ut jam Augustinus monuit (c), tempora cuncia comprehendunt. Si vero ad genus illud actionum, quas extrinsecas, seu ad extra dici mus; si ante mundum aspectabilem condidit Angelos (quod sane censuit Hilarius), Deum credimus operatum fuisse, antequam mundus genituræ suæ sumpserit initium: Nec operari cessat, cum infundendas in humana corpora animas in momenta singula creet, et cuncta conservet, et administret. Vide loca, que noto in calce pagine (d). Quænam vero sit requies æterni Patris, docet Hilarius n. 8 commentariorum in ps. xci (Pag. 269 tom. 1, Quia ergo opera Dei, etc.). Ut vocès íllas, nihil illi semper acciderit, sed semper sit, plane intelligas, recole quæ num. 59 diximus. Quod si voces has, semper sit, ita accipiðs, ut doceat Hilarius. attributum hoc Esse esse pro. prium Dei, ideoque Paris; eo sensu profecto accipies, quem ala Hilarii dicta valde probabilem reddiderunt. Nimirum aliquando hæc scripsit (Lib. XII de Trinit. n. 23 et 24, png, 421 tɛm. 11) : « Quod si semper Patri proprium est quod semper est Paier; necesse est scumper Filio proprium esse quod semper est Filius. Et quomodo in sermonem posirum, atque inteiligentiam cadet, ut non fuerit, antequam nasceretur, cui proprinn est semper esse good natus est. Formam itaque atque imaginem invisibilis Dei unigenitus in se Deus contineus, in omuibus his. quæ propria Deo Patri sunt, per pienitudinem veræ in se divinitatis æquatur. Nam, ut superioribus libris docuimus, per virtutem, et venerationem, sicut Pater et honorandus, et potens est ita et in eo quod Pater semper est, ei quoque in eo quod Filius est, Filio seroper esse commune est. Nam secundum ad Moysen dierum: Misit me ad vos is qui est, Deo pro. prium esse id quod est, non ambigeus sensus est : quia id quod est, non potest intelligi, dicique non esse. Esse enim, et où esse contraria sunt: nequo

(b) Vide Petar. de Ange., lib. 1, cap. 15 Vide etiam nolam appositam verbis illis Novatiani cap. 1 libri de Trinit. • Quamquam etiam superioribus, etc>

(c) Lib. contra serm. Arian. cap. 24, alios n 20, pag. 40 tomi vm edir. PP. S. Mauri. Noc moveat quod futuri temporis verbum est, accipiet quasi nondum haberet, indifferenter quippe dicuntur temporis verba, quamvis sine tempore manere in telligatur æternitas. Nam et accepit quis de Patre processit, et accipit, quia de Patre procedit, el accipiet, quia de Patre procedere nunquam desinet: sicut Deus et est, et luit, et erit, et tamen initium, vel fiuem temporis nec habet, nec habuit, nec habebit. ›

(d) Lib. vi de Trinit., n. 17, et in ps. xc), n. 3, 4. 5 et seq., pag. 266 tomi 1.