Obrazy na stronie
PDF
ePub

et prologus Prati spiritualis, seu novi Paradisi, qui A seu tyrannorum, sive cæsarum, qui non diu imperaParisiis Græce editus est anno 1604 ex Codicibus Vaticanis et viri clarissimi Francisci Olivarii, eum librum continere ait datά te xal áлoр0éyuzтa ósíov καὶ δικαίων καὶ φιλοχρίστων πατέρωντε καὶ ἀδελφῶν : « narrationes ac scite dicta seu apophthegmata, sacrorum, justorum Christique amantium Patrum et fratrum. »

Nonnunquam gesta senum, Joannes Moschus, Prati spiritualis cap. 55: « Dedit mihi librum ad legendum, in quo gesta senum scripta erant. » In Græco est: Bikov yepovτixóv. Ita quoque nominatur apud Dorotheum in Doctrinis.

Dicti quandoque hi libri sunt Пatepinóv seu Пarpizóv. Ita hic post habes prologomeno 12, de Paradiso Joannis Moschi. Et alia quoque Mss. vidi quæ Izptzóv pro titulo habent.

verunt, in obscuro latent. » Et mox: « Sed ejus, qui Vitas aliorum scribere orditur, officium est digna cognitione perscribere. » Lampridius, in Alexand. Severo : « Vitas principum honorum versibus scripsit. » Divus Augustinus, de Civit., libro xxII, cap. 29: « Unde discernimus a non viventibus corpora, nisi corpora simul vitasque videamus? » Sidonius, libro IV, epist. 14: « Quia Christo res humanas vitasque medicaturo, putrium conscientiarum cultro squalens ulcus aperimus. » Accedunt [VII] auctoritates præcedentis conclusionis, ubi et ipse Gregorius Vitas Patrum, quas hic præ manibus habemus, ita vocat, quod eo nomine vulgatissimæ essent.

Quæret secundo religiosior alius, num Patrum Bnomen nimis invidiosum sit, nec ab religiosis et eremitis vel usurpandum promiscue vel admittendum? Hieronymus, libro 1 in epist. ad Galatas, in explanatione commatis hujus, Misit Deus spiritum filii sui in corda nostra clamantem, Abba, Pater (Gal. Iv), creditur improbasse piam monachorum consuetudinem, qui præfectos suos honoris gratia abbates et patres appellant; præter hoc autem, etiam juramenti jus Christianis videtur ademisse. Habet enim eo loci verba hujusmodi: « Cum autem Abba, Pater, Hebræo Syroque sermone dicatur, et Dominus noster in Evangelio præcipiat nullum Patrem vocandum nisi Deum (Matth. xxv), nescio qua licentia in monasteriis vel vocemus hoc nomine alios, vel vocari nos acquiescamus. Et certe ipse præcepit hoc, qui dixerat non esse jurandum. Si non juramus, ne Patrem quidem quempiam nominemus. Si de Patre interpretabimur aliter, et de jurando aliter sentire cogemur. » Hæc ille.

[vi] Quæret hic primo criticus quispiam, quæ inscriptio sit potior, Vitane, an Vitæ ? Non hanc moverem quæstionem, nisi jam olim de ea quæsitum legissem apud Gregorium Turonensem. Ille igitur, præfatione in librum suum de Vita Patrum, qui liber agit de quibusdam sæculi sui sanctis viris : « Quæritur, inquit, a quibusdam, utrum Vita sanctorum an Vita dicere debeamus, Aulus Gellius autem et complures alii Grammaticorum Vitas dicere voluerunt. Nam Plinius auctor, in tertio Artis grammaticæ libro ait : << Vitas antiqui cujuscunque nostrum dixerunt; sed grammatici pluralem non putant habere Vitam. › Unde manifestius est, rectius dici Vitam Patrum quam Vitas, quia cum sit diversitas meritorum vir-C tutumque, una tantum omnes vita corporis alit in mundo. »

:

Pro Gregorio quis adducere possit, quod habet Sosipater Charisius, lib.II Instit. gram., cap. de Interjectione: << Vita Deum immortalium. Cato senex. Ubi Statilius Maximus 'Expovrots, inquit, apaix, ór to Hórot. Cum enim Cato de pluribus loqueretur, Vita potius dixit quam Vitæ. » Sic Flavius Vopiscus in Carino : « Maxime cum vel vivorum principum Vita non sine reprehensione dicatur. » Olim tamen obtinuit tam apud profanos, quam ecclesiasticos scriptores, ut Vitæ dicerentur. Virgil. Iv Georg. :

Quemque sibi teneras nascentem arcessere vitas. Idem vi Æneid., de Minoe:

[ocr errors][merged small][merged small]

Sed respondet Sixtus Senensis, lib. vI Bibliothecæ sanctæ, annotat. 279: « Arbitror, ait, hanc periodum a seditiosulo quopiam monacho in fronte paginæ descriptam, et inde postea ab oscitantibus librariis in contextum translatam. Nec me falli, argumento sunt quæ Hieronymus sententia plane contraria, et ex professo scripsit libro quarto in Matthæum, ubi inquirens quomodo intelligendum sit illud Servatoris mandatum, Nolite vocari magistri, et patrem nolite vocare vobis super terram, etc. (Matth. xxIII, 8, 9), sic ait: « Quæritur quare adversus hoc præceptum, doctorem gentium Apostolus se esse dixerit, aut quomodo vulgato sermone, maxime in Palæstina et Ægypti monasteriis, se invicem Patres vocant? quod sic solvitur Aliud est natura esse patrem vel magistrum, aliud indulgentia; nos si hominem patrem vocamus, honorem ætati deferimus, non auctorem nostræ ostendimus vitæ. Magister quoque dicitur ex consortio veri magistri. Et ne infinita replicem, quomodo unus per naturam Deus, et unus Filius non præjudicat cæteris, ne per adoptionem dii vocentur, et filii ; ita et unus pater et magister non præjudicat aliis, ut abusive appellentur patres et magistri. » Hactenus ex divo Hieronymo Sixtus.

In eamdem quoque sententiam divus Augustinus.

fortasse tribuit Theodoricus. Nunc vero, cum Vitas has secundo [ix] typis submitto, prodiit is liber Duaci apud Balthasarem Bellerum anno 1619.

collatione Carthaginensi tertia, capite 242 : « Hono- A quia Humbertus ipse præfatur, ipsi Humberto eum rificentiæ causa patres appellamus eos qui nos vel tempore vel meritis præcesserunt. Aliud est cum quærimus ad fidem quem habeamus patrem. Nam illud honoris est, ut quotidie senibus dicamus, pater; quotidie etiam quibusdam non nobiscum in una ecclesia, nec in iisdem sacramentis constitutis dicimus, frater. [vii] Sodomitis etiam dixit Lot, frater (Gen. XIX): utique ad leniendum eorum animositatem, non ad cognitam fraternitatem, et quasi unius hæreditate consortium. Tollantur ergo ista. Distinguamus vocabula, quæ hominibus propter honorem debentur, et vocabulum quod propter salutem requiri

mus. »

Sed et alibi sanctus Hieronymus anachoretarum principes patres vocat epist. 22, ad Eustochium : B « Macarius, Pambo, Isidorus, quos patres vocant. »> Cyrillus etiam Alexandrinus epistolam quam misit ad presbyteros et diaconos, quæ habetur in Actis synodi Ephesinæ, parte 1, cap. 2, simul inscripsit, Πατράσι μοναχοῖς, « Patribus monachis. »

Quæret tertio fortasse curiosulus aliquis unde in plerisque libris editis quasi recto casu, vel anτotos seu indeclinabiliter Vitas Patrum inscribatur ? Ita quidem editio Veneta, anno 1508, in fronte pro titulo præfert. Respondeo, videri possit ortum ex primis quibusdam editionibus, in quibus cum nullum libro frontispicium præfigatur, sed initium appellationis ducatur; vel a prologo qui in Norimbergensi, anno 1478, sic habet: Incipit prologus sancti Hieronymi presbyteri in libros Vitas Patrum ; vel a registro, ut in Germanicis incerti loci, anno 1483 et 1485: In antiquorum Patrum Vitas, a beato Hieronymo conscriptas registrum; factum videtur ut posteriores editores, Vitas Patrum, άntóτwę, seu inflexibiliter ceperint. Certe prima omnium editio, nullo certo anno, loco, typographo consignata aliter habet: Incipit præfatio beati Hieronymi presbyteri in primum librum de Vila sanctorum Patrum. Ut non immerito Galenus Westcapellus, catechesi 225 asserat se nescire qua grammatica liber hic inscribatur Vitas Patrum.

Sed non acceptam occasionem ex primis editionibus librum eum vocandi et inscribendi Vitas Patrum, vel inde patet, quod constet antiquam fuisse appellationem Vitas Patrum, etiam ante impressionem. Clarum id est Vitas Fratrum, quarum auctores hinc suum titulum videntur hausisse et adumbrasse. Et quidem diversus a diversis eo titulo liber est insignitus. Humbertus quintus magister generalis ordinis D. Dominici, dicitur Vitas Fratrum sui ordinis composuisse, ut habet frater Theodoricus de Apoldia epistola præfatoria ante Vitam sancti Dominici, 5 Augusti. Nondum vidi eum librum prodiisse eo auctore. Habeo penes me Mss. Vitas Fratrum ordinis D. Dominici, auctore Gerardo de Fracheto Dominicano, qui eum librum scripsit jussu Humberti generalis quinti anno 1260. Citat et eum Antonius Senensis in Bibliotheca scriptorum sui ordinis. Quia igitur auspiciis Humberti eum librum scripsit Gerardus, et

Jordanus quoque de Saxonia ordinis fratrum eremitarum sancti Augustini librum composuit, quem Vitas Fratrum inscripsit, editusque est Romæ anno 1587, curante Augustino Fivizanio, ejusdem ordinis religioso, apostolici palatii sacrista, cum notis M. Antonii Maffæi Salernitani. Josephus Pamphilus episcopus Signinus in Chronico ordinis eremitarum sancti Augustini citat ex Vitis illis initium Spiritualis pulchritudinis, quod initium nunc in editis non comparet. Forte olim eo initio præfatio fuit præfixa, quæ nunc deest.

Accedit etiam vetustos quosdam Mss. titulum præferre Vitas Patrum. Ita liber Vedastinus ante annos supra DCCC scriptus litteris, ut vocant, capitalibus.

Sed qua grammatica, vel qua occasione liber ille ita inscriptus? D. Georgius Colvenerius, M. N. Academiæ Duacenæ cancellarius, existimabat, vetustissimo more ad Græcorum imitationem librum primo dictum et inscriptum, Liber Vitas Patrum, pro Liber Vitæ Patrum, id est, liber qui continet Vitam Patrum; ut Vitas sit genitivus singularis, ut familias in paterfamilias. Deinde Liber omissum esse, simpliciterque dictum Vitas Patrum. Ego vero nescio an quispiam hanc antiquitatis formam in posterioribus sæculis sit admissurus. Certe Joannes Despauterius, lib. II Commentariorum grammaticorum, in C prima declinatione,ait: Liber Vitas Patrum sic non dicitur, sed Vitæ Patrum; legi Vitas Patrum, etc.

Hadrianus Courten noster, Belgiique nostri in grammaticæ palæstra alter Palæmon, existimat imperitiam scriptoris ex his verbis Vita S. Patrum, fecisse Vilas Patrum, probabili in primis facilique conjectura.

Mihi vero occurrebat hujus appellationis originem profluxisse ex veterum citatione, qui ita fere librum hunc citant, licet verbo addito, ut patet hic in prima conclusione, ubi Gelasius ait, « Vitas Patrum cum omni honore suscipimus. » Gennadius : « Petronius scripsisse putatur Vitas Patrum. » Paschasius: « Vitas Patrum jussus in Latinum transferre sermoDnem. » Cassiodorus: « Vitas Patrum proculdubio reperitis. » Sanctus Benedictus : « Legat unus Vitas Patrum. » Gregorius Turonensis : « Vitas Patrum abscedens ab eo direxi. » Hinc igitur, quia toties apud auctores legebant quidam Vitas Patrum, eam appellationem teyyxos libro indidere. Satis autem constat ex Gennadio supra citato, librum hunc olim recte in recto inscriptum Vitæ Patrum. Ita enim ille cap. 14, in Evagrio: « Cujus etiam liber, qui attitulatur Vita Patrum, velut continentissimi et eruditissimi viri mentionem facit. >>

PROLEGOMENON II.

Qui horum librorum auctores.

[x] Hic vero cardo totius rei vertitur. Ut enim monetæ non tantum a pondere, sed et ab effigie suus

21

PROLEGOMENON IV.

22

26

est valor, ita et libri pretium non tantum a mole, A obstaret, etiamsi auctor hæreticus esset, Vitam ab eo sed et ab auctore æstimatur.

descriptam sinceram esse? Facile cuique est apo

Quod si auctor quandoque latet, tunc investigare payev. conabimur interpretem: qui si antiquus, si doctus, si probus, non magnopere de auctore laborabimus. Cur enim quod judiciosus interpres suo dignum stylo calamove judicavit, non vel ipsius fide recipiamus? Quia vero multi hic libri sunt, a diversis auctoribus conscripti, et de quibusdam perplexissima res est, de singulis libris inquiram singulis prolegomenis.

PROLEGOMENON III.
Quis primi libri auctor?

PROLEGOMENON IV.

Quis secundi libri auctor?

De hoc potissimum libro quæstio est. Hic enim ille est quem veteres plerique, dum Vitas Patrum citant, intelligunt. Quod colligere est tum ex divo Hieronymo, epist. ad Ctesiphontem adversus Palagian., ubi ait, Joannem in ipsius libri poni principio, quem hic primum reperies; tum ex Gennadio, de illustr. Eccle. Script., cap. 40, qui asserit librum, aqui attitulatur Vitæ Patrum, velut continentissimi

Dico primi libri auctores varii sunt: quidam certi, et eruditissimi viri (Evagrii) mentionem facere ; » quidam dubii, quidam incerti.

qui libri hujus cap. 27 occurrit.

Tam variæ pugnantesque de auctore hujus libri (nisi velimus a singulis diversos libros scriptos vel interpolatos) sententiæ sunt, ut operæ pretium sit eas in paragraphos partiri, ut singularum momenta appareant, et justa judicii trutina expendi possint. Auspicabor a Græcis.

§ I. Auctorem videri Timotheum episcopum Alexan

drinum.

Certi auctores, suarum singuli Vitarum, sunt: 1. B Divus Hieronymus, auctor Vitarum aliquot, ut Pauli primi eremitæ, Hilarionis anachoretæ, Malchi monachi captivi, Fabiola, Paula Marcellæ Romanarum viduarum. 2. Sanctus Athanasius episcopus Alexandrinus, auctor Vitæ sancti Antonii. 3. Paphnutius, auctor Vitæ sancti Onuphriii eremita 4. Sanctus Ephrem Syrus, auctor Vitæ sancti Abrahæ eremitæ, et Mariæ ejus neptis. 5. Amphilochius Iconiensis [xi] Sozomenus, lib. vi, cap. 29 Hist. Eccl., cum episcopus, auctor Vitæ Divi Basilii Cæsarea Cappa- de Apollone, qui in Thebaide vixerat, egisset, addit : dociæ episcopi. 6. Antonius auctor Vitæ sancti Si- Αλλ' οἷᾳ μὲν ἀγωγῇ ἐχρῆτο, καὶ ἡλίκων ἢν θείων καὶ meonis Stylite. 7. Leontius Neapolis Cypriorum in- παραδόξων πραγμάτων ποιητής, ἱστορεῖ Τιμόθεος ὁ τῶν sulae episcopus, auctor Vitæ sancti Joannis Eleemo- Αλεξανδρείων ἐκκλησίαν ἐπιτροπεύσας εὖ μάλα, αὐτοῦ synarii patriarchæ Alexandrini. 8. Joannes Dama- καὶ πολλῶν ὧν ἐπεμνήσθην, καὶ ἄλλων δοκίμων μοναχῶν scenus auctor Vitæ sanctorum Barlaam et Josaphat. Tobs Blous drežeλ0dóv. « Sed quænam fuerit ejus disci9. Jacobus diaconus Edessenus, auctor Vitæ sanctæ plinæ ratio, et quanta quamque divina fecerit miraC Pelagiæ. 10. Sophronius, patriarcha Jerosolymita-cula, Timotheus Ecclesiæ Alexandrinæ antistes nus, auctor Vitæ sanctæ Mariæ Ægyptiacæ.

[X] Dubius unus est Theophilus, auctor Vitæ Macarii Romani. Nam quod Baronius not. ad Martyrolog. Rom. 2 Januarii ait, Macarii Romani Vitam, quæ est in Vitis Patrum, scriptam per Theophilum, nescio an illi sit tribuenda. Habetur quidem nomen Theophili initio Vitæ Macarii, sed et nomina duorum sociorum adjunguntur, Sergii et Hygini. Et quod narratur, omnium narratur nomine, ut non proclive sit definire quis eorum trium hanc de Macario narrationem in scripta retulerit.

Imo Gratianus, in decreto 27, q. 2, cap. 26, Hieronymi nomine, Macarii e thalamo fugam citat, quod non aliunde quam ex hac Macarii Vita videtur hausisse.

Quod vero Hieronymi nomine citaverit, id errore communi factum, quo Vita Patrum omnes vulgo Hieronymo fuere tributa; cujus erroris occasionem et originem vide infra, prolegom. 4, § 8.

D

accurate narrat : qui non illius modo, sed aliorum etiam complurium, de quibus facta est a me mentio, Vitas litteris persecutus est. » Atqui capite præcedenti mentio facta monachorum Joannis, Or, Amon, Beni, Theonæ, Copri, Helle, Eliæ, Apellis, Isidori, Serapionis, Dioscori et Eulogii, quorum omnium Vitæ in hoc secundo Vitarum Patrum libro habentur.

Equidem, qui Timotheum libri hujus auctorem faceret, nondum legi; visum tamen mihi fuit id quod de eo habet Sozomenus in medium producere, ut doctiorum judicio perpendi possit. Mihi certe omnino vero simile fit plerasque libri hujus Vitas ex Timotheo adumbratas. Apollonis sane Vita, quam Timotheus dicitur e paλa, seu accurate scripsisse, hoc libro, cap. 7, accurate perscriptam habes Apollonii nomine. Exstat quidem eodem modo apud Palladium Lausiac. Hist. cap. 52, sed omnino alter ab altero habet, recentior forte a vetustiore; quan

Incerti auctores sunt reliquarum Vitarum, quæ quam ætate potius suppares sunt. primo libro continentur.

Sed interpellat hic D. Constantinus Cajetanus,qui in Apologia sua pro Joanne Gersen, sanctæ Euphrosynæ Vitæ certum videtur velle assignare auctorem, et quidem hæreticum. Quod equidem unde hauserit nescio, certe nullius nomen prodit auctoris. Qui ubi proditus fuerit, examinabitur ejus conditio. Et quid

§ II. Auctorem videri Palladium Galatam Helenopoleos episcopum.

Galenus Westcapellius, catech. 215, ubi refutat historiolam de Macario, qui dicitur e nuptiis fugisse, Palladium hujus libri auctorem videtur facere. Ait enim : « Ne in illo quidem fictitio libro, qui inscribitur, nescio qua grammatica, Vitas Patrun,,quids

quam deprehendi; ubi Palladius, utrique Macario A præfatione ad lectorem: « Ex opere ipso agnosci familiariter notus, longe alia refert. »

Equidem quod Palladius, vel quisquis libri hujus est auctor, utrique Macario familiariter notus fuerit, in hoc libro, seu Vitis Patrum non dicitur; sed in ipsa Palladii Lausiaca Historia profitetur Palladius, se Macario Alexandrino convixisse.

Sed ut Galenum errore liberem, non de Macario Ægyptio vel Alexandrino (ut Galenus videtur existimasse) narratur ea historiola, sed de Macario Romano, cujus Vitam primo libro hic reperies; habetur quoque ea de Macarii e thalamo fuga narratio in decreto 27, q. 2, cap. 26, Scripsit.

potest quod Alexandrinus, quod Christi succensus amore, inter deserta et antra ferarum pauperiem secutus; quod Bithyniæ (ipso quidem invito ac reclamante) totius populi suffragio in episcopum suffectus. » Vide plura de eo apud Petrum, in Catalogo SS., libro XI, cap. 87.

Baronius, annali 388 Heraclidis Paradisum eumdem facit cum Lausiaca Historia Palladii. Sane eadem utrobique reperias. [xiv] De utroque igitur idem esto judicium, quoad libri hujus auctorem.

Idem ante Baronium senserat Aloysius Lipomanus episcopus Veronensis, tomo III de Vitis sanctorum, Quia tamen et in hoc libro, et in Lausiaca Historia, qui editionem Heraclidis, nonnulla interpolatione eadem fere [XIII] non tantum de utroque Macario, adhibita (de qua vide prolegomeno 14, ubi agitur de sed et de aliis plerisque omnibus habentur, non B interprete libri VIII, cujus auctor est Palladius) Palinanis omnino suspicio est, vel auctorem hujus libri ladii nomine tomo illi III inseruit. Qui porro discua Palladio, vel hunc ab illo, vel utrumque a tertio tiendum sibi operæ pretium arbitratus est, unde quopiam, ordine tantum mutato, quibusdam detra- factum sit ut ementito vero hujus libri auctore (ut ctis vel additis, sua mutuatos. ipse existimat) sub titulo Paradisi Heraclidis in lucem emerserit.

Est quidem nonnulla in narratione diversitas, sed ea perparva. Nam in hoc libro cap. 1, quod de Joanne est, narrat auctor se cum septem fratribus Joannem accessisse; in Lausiaca autem Historia narrat auctor quod solus Joannem convenerit, et post fratribus suis sociis de eo indicaverit, qui deinde ad eum profecti sunt, ex quorum narrat ore quæ præter ea quam ipse viderat de Joanne refert. Prolegomeno 14, in interprete libri VIII.

Equidem in vetustissimo quodam libello manuscripto collegii nostri Brugensis, quo variæ sanctorum C Vitæ continentur, atque inter cæteras Abrahæ eremitæ,præmittitur ei Vitæ præfatio, Benedictus Deus, et cum hoc titulo : Incipit prologus Palladii viri doctissimi de Vitis Ægyptiorum Patrum, quæ quidem præfatio hic huic secundo libro præfigitur. §III.Auctorem videri Heraclidem Bithyniæ episcopum.

Qui hoc diserte assereret, præter Gesnerum inveni neminem. Ita enim ille Bibliothecæ suæ tom. III, tit. VII, p. 1: « Heraclidis historia non alia puto quam de Vitis Patrum. »

Idque primum, inquit, menti occurrit, Parisinum typographum istius commenti parentem exstitisse. Cum enim legisset is per divum Hieronymum in proœmio Dialogorum contra Pelagianos fuisse scriptum, « Palladium, servilis nequitia virum, Origenis hæresim instaurare, » divum quoque Epiphanium in epistola ad Joannem episcopum Jerosolymitanum asserentem, « Palladium Galatam, qui olim sibi fuerat charus, Origenis hæresim prædicare et docere, » veritus est bonus impressor, ne, si librum sub auctoris nomine evulgaret, is statim ab initio, ut ab hæretico homine conscriptus, exploderetur. Cogitavit igitur (meo judicio) stropham illam, ut de Palladio Paradisum faceret, cujus perfacilis inversio videbatur, et tanquam ab alio compositum volumen edidit, quo doctos viros ad ejus emptionem facilius animaret. » Ita quidem Aloysius.

Cujus sane viri doctissimi studium atque industriam obscura quemque pervestigandi uti laudamus, ita hic conjecturæ felicitatem probare non possumus. Vere enim typographus librum eum Heraclidis nomine prænotatum invenit, et titulo Paradisi insignitum. Ita enim Ms. præfert quem inspexi,et jam olim a Vincentio Belvacensi in Speculo historiali, libro XVII, a capite 64, adusque 99, et Petro a Natalibus in Catalogo sanctorum, libro XI, cap. 87, eo nomine tituloque adductus est. Quin et veteribus Paradisus notus fuit. Photius enim Bibliothecæ suæ Codice 198

Trithemius, Catal. Eccl. Script., asserit Heraclidem monachum de Vita et conversatione sanctorum Patrum scripsisse : « Heraclides, inquit, monachus, vir moribus sanctus, et divinarum Scripturarum erudi-D tione insignis, sanctorum Patrum anachoretarum, ac monachorum diligentissimus inquisitor et imitator, qui velut argumentosa apis de singulorum conversatione flores virtutum in alveolum pectoris sui conferens, mel spiritalis dulcedinis procreavit, scripsit libri meminit qui inscriptus est Néov IIapadelatov, id inter alia ad ædificationem legentium opus insigne, de Vita et conversatione sanctorum Patrum in eremo, vel in cœnobiis degentium sub regula, cujus titulus est, Paradisus, librum 1. Claruit temporibus Gratiani imperatoris anno Domini 380. »

Prodiit hic liber Parisiis, ex officina Bellovisiana apud Joannem Parvum, anno Domini 1504, cura Jacobi Fabri Stapulensis, qui hæc de eo habet in

est, Novus Paradisus, quod de Limonario, seu Prato spirituali Joannis Moschi intelligi, declaratur sequenti Codice 199. Unde facile colligere est, si Novus aliquis Paradisus est, et Veterem aliquem fuisse, quem non alium ab hoc nostro fuisse liceat existimare.

Heraclides quoque, monachus quidam tempore Macariorum notus fuit, ut constat ex Nicephoro, lib. Ix, cap. 14. Quin et Synodus ad Quercum habita,

dicemus) deduxit. Quia igitur Evagrius hujus Vitæ,
quæ cæteris Patrum Vitis adjungitur,et forte in non-
nullis Mss. præmittitur, interpres fuit, existimave-
runt Trithemius atque Sixtus, etiam reliquarum Vi-
tarum vel interpretem vel auctorem esse.

apud Photium, Codice 59 de causa Joannis Chrysos- A grius ille Antiochenus (ut ad Vitam sancti Antonii
tomi, Heraclidis cujusdam meminit: ubi post primum
et secundum accusationum a Joanne diacono propo-
sitarum caput [xv] examinatum subditur: «Deinde
ceperunt de Heraclide et Palladio Helenopolis epi-
scopis agere.» Diciturque Heraclides fuisse Orige-
nista, et a Chrysostomo Ephesiorum episcopus ordi-
natus. Iidem conjunguntur articulo secundo in libello
ab Acacio eidem synodo contra Chrysostomum obla-
to. Fusius de eo in Vita sancti Chrysostomi per
Georgium Alexandrinum, qui ait eum in solitudine
degisse solitarium.

Valde suspicor Palladium,ut tertio ex Herveti ver-
sione auctior prodiit, ex variis auctoribus esse con-
cinnatum. Nam si Palladii primam editionem inspi-
cias, vix tertiam eorum partem in ea invenias quæ B
in postrema habentur.Inde prodiit Heraclidis titulo
instructior aliquanto prima illa editione Palladii,mi-
nus tamen locuples quam postrema. Suspicionis meæ
fundus est,duplex præfatio apud Palladium, una He-
raclidis, altera ipsius Palladii; ut facile fieri potuerit
alterum alterius librum suo interseruisse. Sane di-
ctum quod habetur lib. v de Vitis Patrum, libello x,
§ 67,nomine Palladii, idem habetur in epistola He-
raclidis Cappadociæ episcopi ad Lausum præpositum
ipsius Heraclidis nomine, quæ epistola Lausiacæ Hi-
storiæ præmittitur. De varia Palladii editione vide
prolegomeno 14, ubi de interprete libri vin agitur.
Nec mirum hic videri debet, a diversis, mutato
nonnihil ordine, nunc imminuta,nunc auctiora eadem
prodiisse, nam et in aliis hic adjunctis libris idem C
factitatum reperies. Quæ enim libro III et VII habentur
eadem fere omnia libro v et vi reperies; qui tamen li-
bri singuli,ut singularem suum habent interpretem,
ita et singulares auctores habuisse omnino mihi per-
suadeo, quinto et sexto fortasse exceptis, qui uterque
eumdem Græcum auctorem videtur habuisse, ut col-
ligitur ex Photio; atque in hac editione tantum divisi
sunt ob diversos interpretes. Vide Prolegomenon ul-
timum, Animadversione 4.

Labitur porro Sixtus cum Trithemio,cum Evagrios
duos in unum conflant. Distinctus enim est Evagrius
Episcopus Antiochenus ab Evagrio monacho et dis-
cipulo sancti Macarii Ægyptii.

Delrius noster, parte tertia Syntag. Trag. in Octa-
viam Senecæ, actu 4 pag. 552 occasione Vitæ sancti
Antonii ab Evagrio hoc Antiocheno in Latinum tra-
ductæ, in qua locum quemdam restituit, agit porro de
alio hujus opere, nondum, ut existimabat, edito,quod
hic excutiendum. « Evagrius, inquit,diaconus Theo-
dosii senioris tempore vixit, et tres libros de Vita
sanctorum monachorum,quos in Ægypto vidit, con-
scripsit, quos vidi Burdegala in Bibliotheca collegii
societatis Jesu, perantiquis characteribus, in mem-
branis descripto; satis eleganti, licet rudi, stylo. In
quorum libro III se a Narbona in Ægyptum navigasse
scribit, et Bethlehemi divum Hieronymum conve-
nisse. Dignus scriptor, qui lucem aliquando aspiciat,
alius ab illo cujus feruntur a nonnullis Patrum Vitæ.»

Sed facile imponere potuit Delrio titulus Evagrii,
ut existimarit alium hunc librum esse ab editis Pa-
trum Vitis, quæ divum Hieronymum in fronte præ-
ferunt. Quod si membranas eas cum editis libris con-
tulisset,deprehendisset statim non alias iis historias,
sed eas ipsas Patrum Vitas contineri, nec ut librum a
libro,ita auctorem ab auctore distinxisset. Hujus rei
indicium primum cepi ex ipsis Delrii verbis,cum ait:
« In quorum libro III se a Narbona in Ægyptum navi-
gasse scribit,et Bethlehemi divum Hieronymum con-
venisse.» Quæ ipsissima narratio habetur in vulgatis
Patrum Vitis; quæque hic reperies libro Iv, cap. 1 et 2,
desumptaque sunt ex Severo Sulpicio, Dial. 1,cap. 2
et 3. Accedit monitio Possevini nostri in Apparatu
sacro, qui in Ms. illo Burdegalensi haberi ait omnia,

§ IV. Auctorem videri Evagrium episcopum Antio- quemadmodum in editione Vitarum Patrum, quæ divo

chenum.

Trithemius, Catalogo Scrip. Eccles., Evagrium epi-
scopum Antiochenum Vitæ Patrum primum aucto-
rem facit : « Evagrius, inquit, monachus et discipu-
lus sancti Macarii Ægyptii, et postea episcopus An-
tiochenus, vir undecunque doctissimus, et tam sæ-
cularibus quam divinis Scripturis eruditus, Græco et
Latino peritus eloquio, etiam in episcopatu prioris
vitæ austeritatem custodiens,tantæ abstinentiæ fuit,
ut miraculo haberetur. Hic primus Vitam sanctorum
Patrum scriptis commendavit. » Quæ eadem iisdem
pene verbis repetit Sixtus Senensis Bibliothecæ san-
ctæ libro IV.

Quod sane unde hauserint,suspicari non possum,
cum nullus veterum, mea quidem scientia, huic au-
ctori eas Vitas asserat. Fors iis imposuit [XVI] Evagrii
nomen, quod Vitæ sancti Antonii præfigitur, quam e
Græco divi Athanasii fonte, in Romanum solum Eva-

D

Hieronymo tribuuntur, Lugduni apud Jacobum Hu-
gatanum, anno Domini 1515, atque in eamdem sen-
tentiam ad me perscripsit noster Fonto Ducæus Bur-
degalensis, autórtys.

§ V. Auctorem videri Evagrium Ponticum.
Gesnerus, in Bibliotheca sua, et Georgius Wice-
lius, epistola nuncupatoria ante Ilistoriam suam Di-
vorum, et Joannes Molanus, cap. 13, in tractatu de
Martyrologiis, et passim in annotat.adMartyrologium
Usuardi, censuere Evagrinm Ponticum auctorem
[xvII] esseVitarum Patrum. Cujus sententiæ quoque
videtur fuisse Erasmus, cum notat. ad epistolam divi
Hieronymi ad Ctesiphontem, Ruffinum libri hujus in-
terpretem statuit, quem Evagrii pleraque opera inter-
pretatum esse asserit divus Hieronymus.

Quin et Cæsar Baronius, notat. ad Martyrolog.
Rom,, 17 Januarii, ubi de sancto Antonio, post re-

« PoprzedniaDalej »