ὦτα αὐτοῦ, καὶ τὸ σύνηθες αὐτῷ εἰπών· “Ω καλὲ · Θεέ, εἰς οἵους με καιροὺς τετήρηκας, ἵνα τούτων ἀν• έχωμαι πεφεύγοι ἂν καὶ τὸν τόπον ἐν ᾧ καθεζόμενος ἢ ἑστὼς, τῶν τοιούτων ἀκηκόει λόγων. Καὶ ἐκ 5τῶν ἐπιστολῶν δὲ αὐτοῦ ὧν ἐπέστειλεν ἤτοι ταῖς γειτνιώσαις ἐκκλησίαις ἐπιστηρίζων αὐτὰς, ἢ τῶν ἀδελφῶν τισὶ νουθετῶν αὐτοὺς καὶ προτρεπόμενος, δύναται φανερωθῆναι. Edit. Burtoni, p. 359. Vid. notam.

nuo, et obturatis auribus suis dicturum fuisse, prout ipsi moris erat ; Deus bone, quae me in tempora reservasti, ut haec sustinerem!' atque ex loco ipso aufugiturum, in quo seu stans, seu sedens, ejusmodi sermones

audiisset. Sed et ex epistolis illius id liquido comprobari potest, quas ille partim ad vicinas Ecclesias, ut eas confirmaret, partim ad quosdam ex fratribus misit, admonens illos atque exhortans.

ΑΝΝΟΤΑΤIONES

IN

FRAGMENTUM EPISTOLAE S. IRENAEI AD FLORINUM.

P. 35. 1. 5. ΤΑΥΤΑ τὰ δόγματα, Φλωρίνε, &c.] Praemissa 5 haec sunt ab Eusebio; Εξ εναντίας δὲ τῶν ἐπὶ Ρώμης τὸν ὑγιῆ τῆς Ἐκκλησίας θεσμὸν παραχαραττόντων, Εἰρηναῖος διαφό ρους ἐπιστολὰς συντάττει· τὴν μὲν ἐπιγράψας πρὸς Βλάστον περὶ σχίσματος· τὴν δὲ πρὸς Φλωρῖνον, περὶ μοναρχίας, ἢ περὶ τοῦ μὴ εἶναι τὸν Θεὸν ποιητὴν κακῶν· ταύτης γάρ τοι τῆς γνώ- 10 μης οὗτος ἐδόκει προασπίζειν· δι ̓ ὃν αὖθις ὑποσυρόμενον τῇ κατὰ Οὐαλεντῖνον πλάνῃ, καὶ τὸ περὶ Ογδοάδος συντάττεται τῷ Εἰρηναίῳ σπούδασμα· ἐν ᾧ καὶ ἐπισημαίνεται τὴν πρώτην τῶν ἀποστόλων κατειληφέναι ἑαυτὸν διαδοχήν.—Εν ᾗ γε μὴν προειρήκαμεν πρὸς τὸν Φλωρῖνον ὁ Εἰρηναῖος ἐπιστολῇ αὖθις τῆς 15 ἅμα Πολυκάρπῳ συνουσίας αὐτοῦ μνημονεύει, λέγων ΤΑΥΤΑ τὰ δόγματα, Φλωρίνε, &c. Adversus autem illos qui sinceram Ecclesiae legem adulterabant, Irenaeus varias conscripsit epistolas. Alteram ad Blastum quam inscripsit de Schismate; alteram ad Florinum de Monarchia, seu quod Deus 20 non sit conditor malorum. Eam enim opinionem hic defendere videbatur. Qui quum postea in errorem Valentini abreptus fuisset, iterum Irenaeus ejus gratia librum de Octonario composuit. In quo etiam libro primam se Apostolorum successionem contigisse significat. Porro 25 in ea ad Florinum Epistola de qua jam prius dixi, idem Irenaeus se cum Polycarpo familiariter esse versatum prodit his verbis; HAEC vero dogmata, Florine, &c. De Florino et Blasto haec prius scripserat capite

15. Eusebius, Οἵδ ̓ ἐπὶ Ρώμης ἤκμαζον, ὧν ἡγεῖτο Φλωρίνος, πρεσβυτερίου τῆς ἐκκλησίας ἀποπεσών. Βλαστός τε σὺν τούτῳ παραπλησίῳ πτώματι κατεσχημένος· οἳ καὶ πλείους τῆς ἐκκλησίας περιέλκοντες ἐπὶ τὸ σφῶν ὑπῆγαν βούλημα· θάτερος ἰδίως 5 περὶ τὴν ἀληθείαν νεωτερίζειν πειρώμενος. At vero Blastum propter quæstionem de Paschae tempore ortam reum evasisse schismatis potius quam haeresis, ostendit capite ultimo auctor libelli contra Haereticos apud Tertullianum exstantis. Theodoretus quidem in Haeret. Fab. lib. 1. c. 23. eum cum 10 Florino in Valentinianam haeresim declinasse ait; sed de hac re silere videtur Eusebius.

P. 35. 1. 5. TAYTA тà dóyμara &c.] Condiscipuli, [Florini] quem apud Polycarpum viderat noveratque, casum 'dolens Irenaeus, eumque ab errore revocare cupiens, scri154 psit adversus eum epistolam περὶ τῆς Μοναρχίας, ἢ περὶ · τοῦ μὴ εἶναι τὸν Θεὸν ποιητὴν κακῶν, de Monarchia, sive, 'quod Deus non sit conditor malorum. Taúrns yάρ TOL * τῆς γνώμης, addit Eusebius, οὗτος ἐδόκει προασπίζειν, eam ' enim opinionem hic defendere videbatur. Quae quidem 20 sic explicat H. Valesius, quasi Florinus, Marcionis et Cer'donis dogmatibus adhaerens, duo principia invexisset, alte'rum bonorum, alterum malorum actorem. Sed repugnat Irenaeus scribens, Florini dogmata ne quidem haereticos extra Ecclesiam positos proferre unquam ausos fuisse. 25' Gravior igitur quam Cerdonis ac Marcionis erat Florini error; ac proinde in eo positus fuisse videtur, quod non, ⚫ ut illi, duplicem Deum, alterum boni, alterum mali, auc'torem fingeret; sed in unum et eumdem Deum, tanquam in caussam, mala omnia ac peccata refunderet; quod re30' vera nullus hactenus haereticus proferre ausus fuerat. Unde licet pro μovapxía, seu principii unitate contra Mar'cionitas cum Catholicis decertaret, hanc tamen pejus illis violabat, dum malis omnibus contaminabat.

Ire

naeus vero retinendam esse μovapɣlav, nec tamen malo35 rum labe adspergendam esse, tam vere, quam pie contendebat. Quam vero a pestifera Florini doctrina alienus 'exstitisset, quamque nefarium dogma exhorruisset Poly'carpus, quem dudum praeceptorem audierat, ei ob oculos ponit; ut tanti praeceptoris memoria devium in Catho40 licae veritatis viam efficacius reduceret. Philastrius Florianorum quorumdam haereticorum meminit; sed quos Carpocratianorum surculum esse dicit. Gennadius vero Florianum, seu Florinum culpat, quod carnem mali caus'sam esse crediderit. Quae quidem, si uterque Florinum 45 nostrum intellexerit, non omnino cum Eusebio et Irenaco,

6

6

quibus potior fides, consentiunt. Quidquid sit, Flori'nus Irenaei rationibus et argumentis victus, non tamen convictus, ne hinc Deum ipsum auctorem mali faceret, illinc vero a μovaрxía, quam hactenus propugnaverat, deficiens, cum Cerdone et Marcione duplicem Deum indu- 5 'ceret, mediam, ut sibi videbatur, inter utrumque extremum Valentini sententiam amplexus, cum eo insanire maluit, quam cum Catholicis sapere. Quare Irenaeus illius salutis semper sollicitus, eumque e novo illo, in quod prae'ceps se dederat, barathro extrahere studens, scripsit librum 10 TEρì 'Oydoádos, de Ogdoade, vel, ut habet Hieronymus in Catalogo, de Octava, cujus clausulam duntaxat refert Eu'sebius. Haec MASSUETUS S. Irenaei editor, Dissert. II. Artic. iii. num. 58, Dodwellum secutus in Dissert. vi. in Irenaeum.

6

6

15

Ρ. 35. 1. 14. λαμπρῶς πράττοντα ἐν τῇ βασιλικῇ αὐλῇ] Difficile indicatu nomen est imperatoris, quo regnante hoc factum sit, seu Hadrianus fuerit, quum ille, teste Xiphilino, in Dionis Epitome, p. 246, ed. Steph. imperii sui provincias atque urbes frequenter inviseret, sive is, qui Hadriano suc- 20 cessit, Antoninus Pius, ut Massuetus contra Dodwellum probare conatus est, Dissert. sua 11. Artic. i. num. 1. 2. Quum vero notum sit, Imp. Pium ex Italia nunquam exiisse, Massuetus hoc Irenaei loco id tantum vult ostendi, Florinum aulicum quempiam fuisse, qui summa apud im- 25 peratorem gratia valuerit; nec quidquam amplius censet ex eo colligendum. Haud assentior, quum aiat Irenaeus, a se tunc temporis apud Asiam agente visum esse Florinum in imperatoris aula splendide viventem. Porro satis bene convenit cum primo Irenaei tempore, τῇ πρώτῃ ἡλικίᾳ, dum παῖς 30 erat apud Asianos, annus ille Christi 127, quo Hadrianum per Athenas et Asiam Syriam versus iter fecisse, ex Spartiano atque nummis probavit Pagius, Crit. in Annales Baronii, ad annos 127. et 128. vol. p. 125. Est vero opus illud de Haeresibus, ubi de Polycarpo Irenaeus scribit, dv 35 καὶ ἡμεῖς ἑωράκαμεν ἐν τῇ πρώτῃ ἡμῶν ἡλικίᾳ. lib. Ι. cap. 3. 16. Ibi quidem tradit vir sanctus, távv ynpaλéov fuisse Polycarpum, eum qui tot annos post passus est, sed non illo imperatoriae profectionis tempore, ut vult Massuetus, postea vero, quum martyrio coronatus fuerit. Hadrianum dicit 40 Fronto, per Angelum Maium nuper redivivus, orbis terrarum non regendi tantum, sed etiam perambulandi diligen'tem.' De Feriis Alsiensibus, cap. 3. p. 138. ed. Berolin. Ρ. 36. 1. 10. τῶν αὐτοπτῶν τῆς ζωῆς τοῦ λόγου] Irenaeo venit in mentem initii Epistolae primac S. Joannis.

45

Ibid. 1. 19. ἐμφράξας τὰ ὦτα αὐτοῦ] Hic mos erat veterum Christianorum, ut si forte in familiari colloquio impium aliquem sermonem et a fidei catholicae regula dissentientem audiissent, protinus obturatis auribus sese in fugam 5 darent. . . . Porro hunc morem Christiani a Judaeis hauserant. De quibus idem testatur Lucas in cap. vii. Actuum Apostolorum ; κράξαντες δὲ φωνῇ μεγαλῇ, σύνεσχον τὰ ὦτα αὐτῶν, καὶ ὥρμησαν ὁμοθυμαδὸν ἐπ ̓ αὐτόν. Hieronymus in Epistola ad Pammach. adversus errores Joan. Hierosol. 10 p. 235. Item Aug. in Serm. 84. de Festivitate Paschae. VALESIUS ad hoc Fragmentum apud Eusebium.

15

Ρ. 37. 1. 1. τὸ σύνηθες αὐτῷ] Hoc loco αὐτῷ dicta causa recepi olim; et nunc Burtonus e Codicibus suis scriptis vocem Eusebio reposuit, deleto karà ante rò σúvŋles.

Ibid. 1. 5. ταῖς γειτνιώσαις ἐκκλησίαις] Ex his quidem Epistolis praestans illa ad Philippenses, quae haec Opuscula auspicata est, adhuc superest.

Ibid. 1. 8. dúvaraι paveρwoĥvai.] Dicerem hinc excidisse TOÛTO, nisi ferenda sit ellipsis. Subjunxit Eusebius, Taûra ó 20 Εἰρηναῖος. Vet. Interp. Rufinus habet, Sed ex Epistolis ejus quas scripsit,-potest sententia ejus evidenter agnosci. Haec Irenaeus.