quibus præfuit fratrum. Non solum, inquit, caput justi A ter instituunt, etiam fidelibus prosunt, sicuti dixit quod est Christus, benedicitur, sed et vertex eorum Apostolus, Hæc autem faciens, teipsum salvum facies quibus præfuit: quia qui se recte excolunt. et floren- et eos qui te audiunt (1. Tim. 4.).

BENEDICTIO BENJAMIN.

b

verbi Dei et inedia venit. Rapax, quia et ipse violenter diripit regnum Dei. Mane edet: adhuc mane illud tempus memorari puto, quo legem accepit; tunc enim mundo prius quædam illuminatio scientiæ data est, ex quo velut initium dies s cientiæ credendus est accepisse. Edit ergo adhuc mane cibum, quem mane acceperat : edit adhuc, et meditatur, sequens legem justitiæ, in legem non pervenerit. Ad vesperum dividit cibum. Vespera hæc [Alias et]

1. BENJAMIN, lupus rapax in matutino edet, et ad vesperam a n dividet cibum. Historicæ hujus narrationis, advocati velim mihi dicerent, quid in se Benjamin jupi rapaci habuerit, aut quomodo in matutino et ad vesperam dividat cibum. Sed in iis etiam ipsi crassi corde Judæi refugiunt injuriam literæ, et alii ad altaris edacitatem, quæ scripta sunt referunt, tanquam in Benjamin portione constructi, quod ea quæ mane offeruntur [Ant., efferuntur], in vespera a Sacerdotibus dividantur. Alii aliis et diversis, licet B est illud tempus novissimum in quo convertitur, sicfabulosis narrationibus tamen fatentur per hæc consequentiam literæ stare non posse.

2. In Ecclesia autem apud quamplurimos ista habetur opinio, quod ad Apostolum Paulum referri posse, quæ scripta sunt videantur. Quod quidem nec nos refugimus aut improba mus, sed conamur facere sicut scriptum est: Sapiens audiens verbum collaudal et adjiciel ad illud. Et nos crgo ad ea, quæ recte de Paulo dicta a præcedentibus non negamus, adjicimus etiam hæc. Benjamin, inquit, filius doloris interpretatur: 49 sorte hæreditatis accepit eum locum, in quo terrena Jerusalem typum habens et formam cælestis illius Jerusalem, collocata est. Cum ergo manifestandæ [Ant. manifestanda] Jerusalem cælestis, et Ecclesiæ primitivorum adscriptæ in cælis, С tempus advenerit, hæc nunc quæ propter incredulitatem abjecta est et repulsa Jerusalem, cum filiis suis, inediam verbi Dei, et sitim spiritualem multi temporis passa, cum plenitudo Gentium subintroierit, secundum Apostoli repromissionem Tunc omnis salvus fiet Israel: qui nunc sub persona Benjamin designatur. Ultimus igitur filius Benjamin ultimam consequitur benedictionem, quia et ultimus salvandus est. Et dicitur de eo lupus rapax; lupus propter aviditatem dicitur: hoc multa enim fame

d

'Hæc Ms. Codicis lectio est, quam Barræus ad libri oram rejecerat. Est autem oppido concinnior, atque integrior impressa, quæ ferebat, Historiam hujus narrationis adducere velim mihi, quid in se Benjamin, etc. De reliquo mihi quidem non adeo vide- D tur historia difficilis, quæ ferox violentumque Benjamini ejusque Tribus ingenium denotat.

Testatum hoc de Hebræorum opinione reliquit S. Hieronymus, quem et notare fortasse Rufinus voluit. Ita, inquit, Hebræi edisserunt. Allare in quo immolabantur hostiæ.... in parte Tribus Benjamin fuit. Hoc, inquiunt, ergo significat, quod sacerdotes mane immolant hostias, et ad vesperam dividunt ea, quæ sibi a populo ex lege collata sunt.... lupum voracem super allaris interpretatione ponentes, el spoliorum divisionem super sacerdotibus, qui servientes altari, vivunt de altari Ineditus quoque apud nos Auctor, Traditio, inquit, Hebræorum est, et Beati Hieronymi consensus habet, his verbis significari altare Jerosolymitanum, quod in Tribu Benjamin constructum constai; quod more lupi rapacis matutinum sacrificium ignis excoctione devorabal. Vespere autem dici, consummalis sacrificiis, et hostiarum cæremoniis inter Sacerdotes et Levitas, ea quæ residua

ut et nobis vespera dicitur istud nostræ conversionis tempus, in quo nunc sumus. Tunc ergo dividit escam: tunc enim intelligit dividendum esse in lege literam a spiritu, et tunc cognoscit, Quia litera occidit, spiritus autem vivifiat. Quia ergo jam per gratiam Domini illuminatus incipit in lege a corporalibus dividere et separare spiritualia, ideo dicitur ad vesperam escam dividere, quod tota die in lege meditans, ante non fecit.

3. Tertius vero nobis pene vacat in hoc loco sensus, quia ille noster homo, qui secundum Deum creatus est, primo in Ruben, et Simeone et 50 Levi, tripartitis animæ erraverat motibus: qui in Juda, errore agnito, confitetur et pœnitet: qui in Zabulon exuit se hominem veterem cum actibus suis: qui in Isacar etiam mercedem bonorum operum exspectat, in Dan judicandi ac separandi bonum a malo, et cogitationes ac spiritus discernendi gratiam accepit: qui in Gad etiam in tentationibus probabilis invenitur: in Aser etiam et cibum dividit principibus, id est præfectis quibusque sapientiæ exhibuit dapes : in Nephthalim, vel vitis, vel arboris sacramenta jam suscepit: in Joseph ad perfectum et summum perveniens, futuri jam sæculi et resurrectionis gloriam tenet: quid etiam reliquum

erant igni, el per legis mandatum, victui debebantur sacerdotum, inter eos dividere solebant, etc.

• Laudari cum primis possunt Origenes Homil. IV. in Ezechiel, Tertullianus contra Marcionem lib. V. cap. 1.S. Ambrosius in hunc locum, S. Hieronymus qui, Quam, ait de Paulo Apostolo manifestissima prophelia sil, omnibus patet: S. Gregorius, lib. XVIII. Moral. cap. 16. deniqué ineditus apud nos Auctor, Significatur, inquiens, Beatus Paulus de eadem Tribu futurus, qui more lupi rapaéis, mane, idest in adolescentia sua comedit, quoniam dum in nece B. Stephani consentiens, et a Principibus Sacerdotum atque Majoribus natu populi Judaici Epistolas in Damascum, et ad cæleras civitates accipiens, quot sanctos diversa cæde laceravit, tot quasi lupus rapax prædas comedil. Attamen vespere spolia divisit, quando prostratus voce Dominica et visione, Fidelibus intra sanctam Ecclesiam constitutis congrua divinæ alimonia doctrinæ distribuit, etc.

est in Benjamin in se, ut posteaquam veluti lupus ▲ futuri regni designaverint: quæ propter interiorem, esuriens et rapax diripuit regnum cælorum, et invasit ea, quæ in Lege et Prophetia atque Evangeliis legerat, quorum scientiam ex parte hic habuit (ex parte enim et Apostolus Paulus habere se dicit) et in mundo velut in matutino positus edebat, cum non in pane solo viveret, sed et in omni verbo Dei : hæc ille [Alias illa] ibi positus in regno, jam non per speculum in ænigmate, sed facie ad faciem prospicit universa, et dividit ac discernit, et ibi demum intelligit, quæ in Scripturis sanctis propter præsentem vitæ statum scripta sunt: quæ gloriam

quæ propter exteriorem hominem dicta sint, ibi arte cognoscit [41. cognoscent] plenius, quæ in his ipsis, quæ nunc nos pedetentim pulsamus, servent historiæ fidem: quæ sola contineant sacramenta: quæ vero secundum Ethnicam, et Moralem interpretationem Scripturæ debeant exponi. Quæ si nos pauperes scientiæ gratia, ei in carne adhuc positi minus digne potuimus explanare, veniam dabis; quia hoc ipsum ut imperitiam nostram prodire audeamus in publicum, nimia caritas tua facit : cui si non obtemperem, maximum mihi dona delictum.

a

IN

COMMENTARIUS

SYMBOLUM APOSTOLORUM

d

51 1. Mihi quidem, fidelissime Papa Laurenti, ad B reverentia, quam ingenii præsumptione 52 tentascribendum animus tam non est cupidus, quam nec idoneus, scienti non esse absque periculo, multorum judiciis ingenium tenue et exile committere. Sed quoniam, ut cum venia tui dixerim, temere in Epistola tua per Christi me sacramenta, quæ a nobis maxima cum reverentia suscipiuntur, astringis, ut aliquid tibi de fide secundum Symboli traditionem rationemque componam: quamvis supra vires nostras sit pondus præcepti (non enim me latet illa sententia sapientum, quæ probe admodum dicit, quia de Deo etiam vera dicere periculosum est) tamen si pelitionis a te impositæ necessitatem orationibus juves, dicere aliqua obedientiæ magis

Ita Barræus etiam inscribit: aliis Expositio dicitur. Insignis illa præ ceteris est epigraphe vetusti codicis Sangermanensis, in qua et Sancti titulo Rufinus donatur. Incipit Expositio Symboli SANCTI Rufini. Laudat Baluzius (sive qui ejus Cyprianicam Editionem vulgavit ) in Notis ad hunc ipsum librum, quem in Appendice Operum S. Cypriani, cui olim adtribuebatur, recudit. Olim et S. Hieronymo adscribebatur, quin etiam unus ea inscriptione laudatur seorsum editus liber Oxoniæ sub ipsis rei typographicæ initiis. Nec falsum titulum moror: sed magnum tamen ipsum Hieronymum hujusmodi lucubratio decuisset, scio.

C

Recentiores duæ Oxoniensis, et Baluziana editio Rufino Torano legunt, vitiosa scilicet metathesi prænomen nomini postponentes. Etenim Tyrannio prænomen fuisse Aquilejensi Presbytero, luculentis testimoniis compertum est, quæ adlegat Fontaninus in Vita cap. I. Feilus autem, sive Oxoniensis editor, eo nomine designari patriam Rulini, eamque Toram, sive Thoram, urbem Italiæ nunc excisam in limite Sabinorum, perquam incongrue, et contra historiæ D fidem omnem putavit.

• Incertum cujus hic fuerit Ecclesiæ Episcopus,

bimus: quæ quidem non tam perfectorum exercitiis digna videantur, quam quæ ad parvulorum in Christo, et incipientium (Rom. 5.) librentur auditum. Equidem comperi nonnullos illustrium Tractatorum aliqua de his pie et breviter edidisse. Photinum vero hæreticum scio eatenus scripsisse, non ut rationem dictorum audientibus explanaret, sed ut simpliciter fideliterque dicta, ad argumentum sui dogmatis traheret, cum in his verbis Sanctus Spiritus providerit, nil ambignum, nil obscurum, nil a reliquis dissonans poni: quia in his vere completur prophetia, quæ dicit, Verbum enim consummans et brevians in æquitatc: quia verbum breviatum faciet

in hoc enim gradu meruisse, Papæ, quo eum Noster compellat, nomen dubitare non sinit. Fontaninus suspicatur unum fuisse ex Episcopis Metropoli Aquilejensi attributis, puta Concordiæ, Rufini patriæ, cujus sedes vacat apud Ughellum ante sæcu lum sextum. Et in ejus quidem vicinia fuerit, ejusdemque, ut ita loquar, ritus; Metropoliticæ autem ditionis haud dixerim. Dubitavimus aliquando, num Gaudenti rescribendum esset, et Brixianus Episcopus intelligendus, cui et libros Recognitionum Rufinus inscripsit.

d Sunt qui ut vocuiam tacent editi et Mss. libri, alii tua legunt pro tui. Olim, ut conveniatis, quæ dixerim, Manutius, ut conveniat iis, etc, vitiose. Mox id pronomen, pro to temere præponebatur, expunximus.

Barræus et Frobenius petitioni legerant: minus bene. Paulo post ubi dicitur, quam quæ, alterim hanc voculam alii ferme concinnius respuunt. Tum, el quidem pro equidem, denique et conscripsisse pro scripsisse habent.

'Antea erat comperitur, reclamantibus libris aliis plerisque omnibus,

Dominus super terram (Act. 2.). Nos ergo simplici- A citur, quia in illo tempore, sicut Paulus Apostolus

tatem suam, vel verbis Apostolicis reddere et signare tentabimus, vel quæ omissa videntur a prioribus, adimplere. Sed ut manifestius fiat argumentum verbi hujus, ut diximus, breviati, caussam qua hæc traditio Ecclesiis data est, ab origine repetemus.

dicit (1. Cor. 11.), et in Actibus [Al. Actis] Apostolorum refertur (Act. 15.), multi ex 54 circumeuntibus Judæis simulabant se esse Apostolos Christi, et lucri alicujus, vel ventris gratia ad prædicandum proficiscebantur, nominantes quidem Christum,sed non integris traditionum lineis nunciantes. Idcirco istud indicium posuerunt, per quod agnosceretur is qui Christum vere secundum Apostolicas regulas prædicaret. Denique et in bellis civilibus hoc observari ferunt [Al. fertur], quoniam et armorum habitus par, et sonus vocis idem, et mos unus est, atque eadem instituta bellandi: ne qua f doli subreptio fiat,symbola distincta unusquisque dux suis militibus tradit, quæ Latine signa, vel indicia nuncupantur:

53 2. Tradunt majores nostri, quod post Ascensionem Domini, cum per ad ventum Spiritus Sancti, supra singulos quosque Apostolos igneæ linguæ sedissent ut loquelis diversis variisque loquerentur, per quod eis nulla gens extranea, nulla linguæ barbaries inaccessa videretur et invia: præceptum eis a Domino datum hoc, ad prædicandum Dei verbum ad singulas quemque proficisci nationes. Discessuri itaque ab invicem, normam sibi prius futuræ prædicationis in commune constituunt, ne forte alii alio B ut si forte occurrerit quis de quo dubitetur, interrobabducti, diversum aliquid his qui ad fidem Christi invitabantur, exponerent. Omnes igitur in uno positi, et Spiritu Sancto repleti, breve istud futuræ sibi, ut diximus, prædicationis indicium, in unum conferendo quod sentiebant unusquisque, componunt, atque hanc credentibus dandam esse regulam statuunt Symbolum autem hoc multis et justissimis ex caussis appellari voluerunt. Symbolum enim Græce et indicium dici potest et collatio, hoc est quod plures in unum conferunt. Id enim fecerunt Apostoli in his sermonibns, in unum conferendo unusquisque quod sensit. Indicium autem, vel signum idcirco di

d

• Alii omnes extera: tum vestutiores quidam editi, cum duobus Baluzii Mss. nullæ linguæ barbaræ C inaccessæ viderentur, et inviæ. Paulo post ubi dicitur, ad singulas quemque proficisci, habent quosque tres Mss. aliique editi libri. quos nuperus S. Cypriani Editor laudat ac sequitur.

Vitiose erat adducti, cætera bene habent, quamquam alii plerique malunt, alius ab alio abducti, etc.

Scilicet non conferunt modo, sed et quandam sanorum verborum formam (ut Paulus 2. ad Timoth. loquiiur) voce tenus inter se condunt, non quæ iisdem plane atque nunc verbis constaret ac sensibus, sed quæ summam doctrinæ Apostolicæ contineret, atque hujus quod Apostolicum jure merito audit, Symboli forma atque essentia esse. Qui traditionem hanc omnium fere antiquissimam úяεрxρitixol recentiores impugnant, ut dedoceantur, satis fortasse erit, observent, jam inde ab Apostolorum ætate apparare Symbolum hoc ipsum habita parnm diverse apud Scriptores, qui ejus natales ab Apostolis repetunt. Laudat Irenæus, Polycorpi, qui Joannem Evangelistam audivit, discipulus, illudque affirmat, Ecclesiam per D omnen terrarum orbem dispersam ab Apostolis eorumque discipuluis accepisse. Et Tertullianus advers. Praxeam, Hanc, ait, regulam ab initio Evangelii decucurrisse. Addant, quod cum eorum temporum Ecclesiæ non eodem omnino xxtà λév Symbolo uterentur (quippe cum, ut mox dicetur, non scriberent in charta et atramento, scd in tabulis cordis carnalibus) maximam tamen partem conveniant, atque in ipsa sæpius verba, nedum articulos, eorumque contextum.atque ordinem id quod nisi ab Apostolorum traditione repetas, constare aliter non potest. Id porro unum est, quod Rufinus noster intendit, cum auctores Symboli Apostolos facit. Mentem suam aperit inferius circa medium hujusce Tractatus, ubi nec Apostolos nominat: cautissime autem, ait, QUI Symbolum tradiderunt, etiam tempus, etc. Rem alii deinceps exaggerarunt, et cum primis Auctor Sermonis 115. de Tempore inter Augustini Opera, qui suum uni

gatus Symbolum, prodat si sit hostis, vel socius. Idcirco denique hæc non scribi chartulis aut membranis, sed retineri credentium cordibus tradiderunt ut certum esset hæc neminem ex lectione, quæ interdum pervenire etiam ad infideles solet, sed ex Apostolorum traditione didicisse. Discessuri igitur, ut diximus, ad prædicandum, istud unanimitatis et fidei suæ Apostoli indicium posuere, non sicut filii Noe discessuri ab alterutrum turrim ex latere cocto et bitumine construentes, cujus cacumen usque ad cælum pertingeret (Gen. 11.): sed monimenta 55 fidei, quæ starent adversus faciem inimici, e lapi

cuique Apostolo articulum tanquam Auctori tribuit.

e

Hanc alii bene multi ex Antiquis afferunt caussam. Cassianus de Incarnat. Dom. lib. V Symbolum, inquit, ex Collatione nomen accepit... Collatio autem ideo, quia in unum ab Apotoslis Domini,quidquid per universum divinorum Voluminum corpus immensa fun ditur copia, totum in Symboli coltigitur breviate, etc. Perperam vulgati hactenus, ut et Mss. libri quot scio omnes, ex circumcisis, vel ex circumcisione habent, quasi et Judæi essent incircumcisi, quos notaret. Maximus Taurinensis Homil.in Symbol.Apostoli, inquit mysterium Symboli tradiderunt, ut signaculum Symboli inter Fideles perfidosque secerneret, et alienus a fide, atque hostis appareret Ecclesiæ, qui aut tanquam baptiztatus nescisset, aut tanquam hæreticus corrupisset.

f

Apud alios dolo, ut et discreta, pro distincta, et mox nominantur, pro nuncupantur, denique hostis an socius, pro vel socius, etc.

Ita et Vetus Edit. Oxoniensis : alii plerique atque habent, ex quibus pro requiri, quod heic antea obtinebat, rescripsimus retineri. Verbum credentium, quod subsequitur, libri quot scio alii omnes ignorant. Vicissim, quod in fine periodi verbo didicisse jidem subjungunt sufficeret,exemplar hoc nostrum ignorat reque ipsa otiosum est. Cæterum illam circa Symbolum arcani disciplinam, et nos dudum innuimus, et laudat iisdem fere verbis S. Hieronymus libro contr. Joan. Jerosolymit. Symbolum fidei et spei nostræ, quod ab Apostolis traditum non scribitur in charta el atramento, sed in tabulis cordis carnabilus. Et S. Petrus Chrysologus, Hoc vitæ Symbolum mens teneat.... ne divinitatis pretiosum munus depretiet charta vilis, ne mysterium lucis atrum tenebret atramentum, etc.

Antea monumenta, et mox quam neque, etc. Pro eo quod sequitur neque fulmina subruerent, minus bene Fellus et Baluzius, ut vetustiores taceam, flumina subverterent legunt.

dibus vivis et margaritis dominicis ædificantes: A credentibus in se remunerator fit (Hebr. 11. 6.) Sed et quam neque venti impellerent, nequc fulmina subruerent,neque tempestatum ac procellarum turbines permoverent.Merito igitur illi ab invicem separandi, turrim superbiæ ædificantes, linguarum confusione damnati sunt, ne unusquisque posset advertere proximi sui loquelam. Isti vero qui turrim fidei construebant, omnium linguarum scientia et agitatione donati sunt, ut illud peccati, hoc fidei probaretur indicium. Sed jam nobis etiam de ipsis aliquid tractandum est margaritis, in quibus primo in loco fons et origo omnium ponitur, cum dicitur :

h

Orientales Ecclesiæ omnes pene ita tradunt: Credo A ea memoriæ spiritus: quomodo hæc cum diversa in uno Deo Patre omnipotente. Et rursum in sequenti sermone, ubi nos dicimus: et in Christo Jesu unico Filio ejus Domino nostro: illi tradunt, Et in uno Domino nostro Jesu Christo unico Filio ejus: unum scilicet Deum et unum Dominum, secundm auctoritatem Pauli Apostoli (1. Cor. 8.) profitentes. Sed de hoc in sequentibus [Al. competentibus] locis repetemus: nunc interim, quod ait, in Deo Patre omnipotente, videamus. Deus, secumdum quod opinari [Al. inopinari] potest humana mens, naturæ psius, vel substantiæ, quæ est super omnia, appelatio est. Pater arcani et ineffabilis sacramenti vocabulum est. Deum cum audis, substantiam intellige sine initio, sine fine, simplicem, sine ulla admistione, invisibilem, incorpoream, ineffabileminestimabilem, in qua [Al. quo] nihil adjunctum, nihil creatum sit. Sine auctore est enim ille, qui est omnino omnium auctor. Patrem cum audis, Filii intellige patrem, qui Filius supra dictæ sit imago substantiæ. Sicut enim nemo dicitur dominus, nisi habeat, vel possessionem, vel servum cui dominatur: et sicut nemo magister dicitur, nisi discipulum habeat; ita et pater nullo pacto quis dici potest, nisi filium habens. Hoc igitur ipso nomine quo Deus Pater appellatur, cum Patre 58 pariter subsistere etiam Filius demonstratur. Quomodo autem [Al. sane] Deus Pater genuerit Filium, nolo discutias, nec te curiosius ingeras in profundo arcani, ne forte dum inaccessæ lucis fulgorem pertinacius perscrutaris, exiguum ipsum, qui mortalibus divino munere concessus est, C Contestatus est Pater de cælis, dicens, Hic est Filius perdas aspectum. Aut si putas in hoc omni indagationis genere utendum, prius tibi propone, quæ nostra sunt: quæ si consequenter valueris expedire, tunc a terrestribus ad cælestia, et a visibilibus ad invisibilia properato. Expedi primo si potes, quomodo mens, quæ intra te est, generet verbum, et qui sit in

sint rebus et actibus, unum ftamen sint vel substantia, vel natura, et cum e mente procedant, nunquam tamen ab ipsa separentur. Et si hæc, quamvis in nobis, et animæ nostræ substantia habeantur, tamen tanto nobis occulta videntur, quanto aspectui corporeo invisibilia: de apertioribus requiramus. Fons quomodo ex se generat fluvium, quo autem spiritu rapidus fertur in fluentum? Quid est, quod dum unum et inseparabile sit fluvius et fons, tamen nec fluvius fons, nec fons fiuvius intelligi, aut appellari potest: et tamen qui viderit fluvium, videt et fontem? Exerce te prius in horum explanatione, et discute si potes, quæ habentur in manibus: et tunc ad horum sublimiora venies. Nec putes, quod te staB tim 59 de terra ascendere suadeam super cælos, sed prius te si placet ad istud firmamentum, quod oculis videtur, educam et ibi si potes, naturam hujus visibilis luminis discute, quomodo ignis iste cælestis generet ex semetipso splendorem lucis, quomodo etiam producat [Al. producit] vaporem : et cum tria sint in rebus, unum tamen sunt in substantia. Quod et si hæc singula investigare potueris, scito adhuc divinæ generationis mysterium tanto esse differentius et eminentius, quanto creator creaturis potentior, quanto artifex opere suo præstantior, quanto ille qui semper est, eo qui ex nihilo cœpit esse nobilior est. Credendus est ergo Deus esse Pater unici Filii sui Domini nostri, non discutiendus. Neque enim fas est servo de natalibus domini disputare.

ces in quibus legitur, Credo in Deo, etc., et in Christo etc., et in Spiritu Sancto, videntur mihi accuratius consuetudinem Ecclesiæ Aquilejensis retinere quam qui accusativum usurpant. Hæc autem Symboli pronuntiandi ratio non videtur ab hac Ecclesia adscita sine consilio fuisse; sed ut trium personarum divinarum clarior esset distinctio ab articulis sequentibus, sanctam Ecclesiam, etc.

Alii Orientis: tertio ab hoc versu, ita illi tradunt-D Videtur Rufinus hac observaatione voluisse fidei professiones in Orientis Ecclesiis, Nicænam et Constantinopolitanam significare.

b Addunt vero alii: tum legunt paulo post, qui auctor est omnium, pro qui est omnino omnium auctor. • Olim supradictus: tum est, pro sit in cod. Sangermanensi. Accepisse autem ab hoc Rufini loco vi. detur mihi Auctor Sermonis de Tempore 181. interS. Augustini Opera. Advertite, inquiens, quod cum Dei Patris nomen in confessione conjungit, ostendit, quod non ante Deus esse cæpit, et postea Pater, sed sine ullo inilio et Deus semper el Pater. Patrem aulem cum audis, agnosce quod habet, Filium veraciter genitum, quomodo possessor dicitur qni aliquid possidet, et dominus qui alicui dominatur. Deus ergo Pater secreti sacrementi vocabulum est, cujus vere Filius est Verbum

Suffecimus te, quod desiderabatur, ex libris aliis, qui item inseras, pro ingeras, et in profundi hujus

meus dilectus, in quoi mihibene complacui, ipsum audite (Matth. 17.). Pater ipsum dicit esse Filium suum, et ipsum audiri [Al. audire [ jubet. Filius dicit, Qui videl me, videt el Patrem. Et, Ego et Pater unum sumus. Et, Ego a Deo exivi, el veni in hunc mundum (Joan. 14. 9.). Quis est, qui inter has Patris et Filii voces

arcanum legunt. Pamelius in profundum hujus arcani maluisset.

• Addunt laudati libri, et explana.

Vetus edit. Oxon. tantum sint substantia, priore vel prætermisso, quod et libri alii ignorant. Hi rursum Sed habent pro El si, et deinde in animæ nostræ tum quanto el aspectui: denique rapidum fertur fluentum,quod utique minus placet, neque ipsi, puto, probassent doctissimi editores, si Barræcum hunc codicem consuluissent.

Perperam alii, ne Fello quidem excepto, quod quidem, cum unum, etc. referendo ad fluentum, quod proxime præcedit. Baluzius se ait restituisse ex cod Sangerman, et alio ex Bibliotheca Reg. et Morellio ignorabat enim fuisse jampridem apud Barræum eamdem lectionem restitutam, excepta dum, pro cum Vocula.

Al. veniemus et veniamus. Tum quia pro quod, et mox patet pro videtur, quod et vetus Edit. Oxoniensis præfert.

i Postremum hoc est alii reticent.

Codex Sangermanensis et Remboldus tacent mihi. In sequenti loco Baluzius ex eodem Ms. vidit me, vidit et Patrem. Barræus adjiciebat meum, quod expunximus, proque eo Et suffecimus. Denique emendavimus, Ego a Deo exivi, librorum reliquorum omnium suffragio, pro quo erat ab eo, etc.