vicos, villas, vel civitates. Fatigati ex tam longo iti- A fecit, vel quæ ante tempus incarnationis suæ olim nere cœpimus iter carpere transeuntes mare, et veuimus in Italiam, adjuvante Domino Jesu Christo, pro cujus amore ab hoc loco egressi pervidere ivimus tanta ejus mirabilia quæ ipse inter homines habitans per patriarchas et prophetas suos fecerat; viventes, ovantes, venimus Placentiam civitatem nostram, positam super fluvium qui dicitur [Padus] infra jam dictam Italiam. FLORIANUS, ABBAS ROMANI MONASTERII. FLORIANI, ROMANI MONASTERII ABBATIS, Benedicitur una Trinitas, Deus noster, qui vos pontificalibus meritis pontificali locavit in vertice, ut non beatitatem dignitas, sed beatitudo præcederet dignitatem. Nec immerito: cum ab ineunte pueritia dominicis militaveris in castris, ut illuc tutius et validius discretis, quibus jaculis intelligibilis ille prosternitur Amalech, scilicet quando et ipse victor es nomine. Sic enim estis Deo præsule in statutis cœnobialibus eruditi, ut per mare sæculi sine sæcularibus fluctibus inoffenso vestigio transiretis, et triumphalem hymnum cum Moyse merito concinentes: Cantemus Domino, gloriose enim honorificatus est; equum et ascensorem projecit in mare. Sic individuus comes Eliæ, ut nequaquam deserens altiora, quo C humilitate conscenderas, unde cum apostolis in montem glorificatum aspiceres Dominum Salvatorem. Quia igitur tantæ sanctimoniæ vestræ prærogativæ suffultat, quæso ut pro me, qui impetrastis oretis. Quoniam Deus præscius futurorum, qui fecit quæ ventura sunt, sciens me sanctorum solatio indigere vivorum, ut bonus Dominus præparavit auxilia. Vide ergo quantis adjutoribus uteris, cum pro me cœperis obsecrare sanctæ memoriæ dominum Ennodium pontificem Ticinensis Ecclesiæ, qui generosi sanguinis nobilitatem humilitate prævexit ad gloriam, ut in cœlestis patriæ senatu fieret et ibi senator, cujus incomparabilem doctrinæ facundiam non solum testatur Occidens, sed et Oriens instructa mi-D ratur. Nestorii fulmen, Eutychis exstinctor, gloriosam dominam meam inviolabilemque Mariam Christotocon et Theotocon, apostolica auctoritate perdocuit. Ipse ergo meus est pater ex lavacro, quem credo apud æternum Patrem per Filium intervenire pro filio. Sed et coronæ vestræ socium beatæ memoriæ dominum Cæsarium Arelatensem episcopum, qui vixit inter barbaros pius, inter bella pacatus, pater orphanorum, pastor egentium, qui tanti census effusione nil perdidit, catholice regulam disciplinæ dictis factisque demonstrans. Ipse igitur mihi Latinis elementis imposuit alphabetum, sed et hunc pro famulo discipuloque suo impetrare confido. Addo tertium, imparem quidem dignitate, sed meritis coæqualem sanctæ memoriæ Theodatum abbatem meum, et archimandritam, sæculi hujus inimicum, cui crucifixus est mundus, templum vere dignissimum Trinitatis, plenum reverentiæ Christianitatis, ex placida bonitate mitissimum, jejuniis castigatum, orationibus refectum, puritate mundissimum, qui mihi sacras exposuit Scripturas, et flores teneræ lanuginis ipse suscepit; qui pro filio et discipulo, successoreque suo, licet indigno, non ambigo quod laus [Forte, lætus] exoret. Vincunt ergo, Domine mi, tanti justi orationem peccatorum. Igitur quia conversatio vestra in cœlis est, sicut dicit Apostolus: Vestra autem conversatio in cælis est, orate cum his, et rogate illum meum sacratissimum confessorem Ambrosium, quatenus me ut peculiarem famulum tueatur, ut proprium civem foveat, ut familiarem alumnum eruat: qui apud Dominum Jesum quod oraverit exorabit. Quocirca salutationis obsequium famulanter insinuans, precor ut pro beatissimo viro, domino meo Datio episcopo fratre vestro, semper oretis. Æquum est enim ut pro eo, quem monasterii septa sacrarunt successorem, etiam confessorum successor egregius beatorum, exorare non desinas. Et hoc si dignum ducitis supplicamus ut Beatitudinis vestræ sospitati parvitatem nostram faciatis, sicut petimus, successorem [Forte, certiorem]. ANONYMUS. ANONYMI AD EUSEBIANUM CHRONICON APPENDIX. (Hæc appendix inter opera Eusebii Pamphili opportuniorem locum obtinebit.) SÆCULI SEXTI SUPPLEMENTUM. SYNTAGMA Decretorum, præceptionum præceptionum ac editorum præcipuorum quibus sive imperatores, sive reges sese rebus ecclesiasticis ingesserunt. I. JUSTINIANUS IMPERATOR NOTITIA EX CAVE. Fl. Justinianus, gente Illyricus, Sabbatii et Bigli- A quente anno synodus Constantinopolitana itidem fenizæ filius, Tauresii, hodie Achriduntis in Dardania natus est anno 483. Avunculum habuit Justinum Augustum, a quo in Castello Bederiano summa cura educatus est, et in filium adoptatus. Nondum imperator Theodoram ortu Cypriam uxorem duxit, feminam insolentem et Eutychianæ hæresi perdite addictam. Anno 519, a Justino imperatore magister militum factus est, et in Orientem cum exercitu missus, rem contra Persas bene gessit. Anno 521, consulatum obiit; mox patricius, deinde nobilissimus ; ac tandem anno 527, Kalendis Aprilibus, Augustus renuntiatus, cum avunculo regnare cœpit ; quo defuncto Kalendis Augusti ejusdem anni, imperium deinceps solus tenuit. Anno 528, edictum promulgavit, quo Nestorianos et Eutychianos, tanquam hæreticos B pœnis civilibus multandos decrevit, eodem post quinquennium renovato. Anno 541, Origenem ipse edicto damnavit, et habita mox sub Menna synodo Constantinopoli, illum cum sectatoribus anathemate percutiendum cnravit. Anno 545, edita constitutione, tria Capitula damnavit, quod et exeunte se cit. Anno 553, concilium oecumenicum Constantinopoli habendum indixit: in quo a Patribus, ut tria Capitula damnarentur postulavit et obtinuit (Evagr. 1. Iv, c. 39). Anno 563, fatiscentibus cum corpore animi viribus, ab hæreticis quibusdam delusus, edictum condidit, quo Christi corpus pari modo ante ac post resurrectionem corruptionis et naturalium affectionum expers fuisse docuit ; utque sententiæ suæ omnes episcopi subscriberent, mandavit. Episcopos Orientales ad Anastasii Antiocheni sententiam provocantes gravissime afflixit; ipsum vero Anastasium et Eutychium patriarcham Constantinopolitanum constanter reluctantes sedibus suis exturbavit, et in exsilium deportari jussit. Hujusmodi deliriis intentus, rebus humanis exemptus est anno 565, die 14 Novembris, dierum, gloriæ, et triumphorum satur. Non deerant olim, nec desunt hodie, qui in sacratissimum principem, non minus doctrina, pietate, quam potentia et rerum gestarum gloria clarum, tota calumniarum et conviciorum plaustra exonerant. Nemo vero unquam iniquiori censura, et inverecundia longe infra summi principis sortem, in augustissimos A memoria veneratione digna censetur, cujus fidei reJustiniani manes debacchatus est, quam cardinalis ctitudo per augustissima ejus edicta in toto orbe difBaronius *, omnes in hoc eloquentiæ nervos intenfusa laudatur. » dens, ut ex imperatore non hominem, sed diabolum nobis exhiberet. Ut fidem faciam, quædam lectori ob oculos ponam. « Fuit, inquit, homo penitus illiteratus; adeo ut nec alphabetum aliquando didicisset. Sacrilegus imperator, qui non levem persecutionem excitavit, furore percitus, mente dimotus, corruptus maligno spiritu, agitatus a Satana, quique omnem in Ecclesia dissolvit ordinem, fecitque ex regno cœlorum ergastulum inferorum (Annal. ad an. 551, num. 3, 4; 528, num. 20; 553, num. 21). » Infinitus essem, si omnia percurrerem. Non mihi in animo est, post Guinetum, Giphanium, Trivorium, Rivium nostratem, aliosque, egregii principis vindicias agere. De B eximiis Justiniani virtutibus unicum aut alterum veterum testimonium proferam. De doctrina ejus et pietate hæc Procopius, in Justinianum adhuc æquus (De Bell. Goth. 1. 1 ; de ædif. Just. 7. 1). Solitum eum tum libros de rebus divinis agentes pervolutare, tum de iisdem colloquia cum episcopis et presbyteris in multam noctem pertrahere in more ei semper fuisse multis ante Pascha dierum hebdomadibus corpus vigiliis et inediis plusquam asceticis macerare, semel in biduo cibum capere, vino, pane aliisque cibariis penitus abstinuisse, herbis tantum sale et aceto conditis, atque aqua contentum. De egregio autem illius erga fidem catholicam studio audiamus Agathonem papam ex episcoporum cxxv synodo testimonium ferentem : « Et præ omnibus, inquit, æmulator veræ apostolicæ fidei piæ memoriæ Justinianus Augustus, cujus fidei rectitudo, quantum pro sincera confessione Deo placuit, tantum rempublicam Christianam exaltavit; et usque ab omnibus gentibus ejus religiosa C Præter Corpus juris Civilis (Viz. Institutionum libros Iv, Pandectarum, sive Digestorum libros L, et Codicis, cui plurima de religione admixta sunt, libros XII), quod Triboniano atque aliis adjutoribus usus, anno 528, condere incœpit, anno 535, ad exitum perduxit, et Novellas post annum 535 editas, quarum plurimæ fori sunt ecclesiastici, seorsim typis excusas Græce per Haloandrum Paris. 1553, 8o; per Schringerum ibid. 1558; Gr. Lat. Antuerp. 1575; scripsit Justinianus plurima ad rem ecclesiasticam spectantia, ex quibus hodie exstant: Constitutio contra Anthimum, Severum, Petrum, et Zoarum, anno 536 facta; quæ quidem, ex Novellis desumpta, habetur Gr. Lat. Concil. tom. V, p. 264. Epistola ad Patres concilii v generalis, anno 553 scripta exstat Lat. Concil. tom. V, pag. 419. Tractatus sive edictum adversus Origenem, et errores ejus, ad Mennam patriarcham Constantinopolitanum anno 541, missus : exstat Concil. Tom. V, p. 635. Epistola ad Synodum Constantinopolitanam, anno 541 a Menna habitam adversus Origenem et sectatores ejus: habetur Gr. Lat. Concil. tom. V, pag. 679. Confessio rectæ fidei (sive Edictum contra tria Capitula) anno 545 scripta: exstat Gr. Lat. Concil. tom. V, p. 684. Epistola ad Patres synodi Coustantinopolitanæ, anno 546 habitæ adversus tria Capitula : exstat Gr. Lat. Concil. tom. V, p. 724. In scriptis hisce concinnandis si modo Theologorum suorum consilio atque industria usus est Justinianus, nec novum id, nec mirum cuiquam videri debeat, nec minus idcirco hæc proprio Marte scripsisse dicendus erit. *Hujus critices acrimonia hominem Anglicanum prodit. Cæterum quatenus Caveo assentiendum sit, judicet lector cruditus. EDIT. JUSTINIANI IMPERATORIS NOVELLE AD RELIGIONEM PERTINENTES. NOVELLA III. Ut determinatus sit numerus clericorum sanctissimæ majoris ecclesiæ, neque non cæterarum sanctissimarum ecclesiarum hujus augustissimæ urbis. Imperator Justinianus Augustus Epiphanio regiæ hujus urbis archiepiscopo, et universi ejus tractus patriarchæ. Communi quidem ac generali lege jam pridem tam beatitudinem, o patriarcha, tuam, quam reliquos sanctissimos patriarchas de ordinatione sanctissimorum episcoporum, et reverendissimorum clericorum, neque non mulierum, et diaconorum, et ne ordinatorum numerus veterem modum excederet, conscripta disposuimus quæcunque nobis honesta, et decora, sacrisque regulis conformia esse videbantur. Præterea vero legem specialiter ad beatitudinem tuam scribimus, digerentes item in ordinem ea quæ ad numerum reverendissimorum clericorum in hac urbe pertinent. Ac cum nihil pene eorum quæ honesta et pulchra sunt, si modum egrediantur, deceat, ne reverendissimos quidem clericos aut reverendissimas diaconissas tot ordinari conveniat, ut illis alendis sacrosancta major ecclesia in necessitatam magni æris alieni incidat, et ad extremam paulatim inopiam deferatur. Siquidem compertum habemus sacrosanctam hujus regiæ urbis majorem ecclesiam nostri imperii matrem, per hanc occasionem tam magno alieno ære inquietari, ut singulatim erogationes in reverendissimos clericos aliter facere nequeat, nisi prius immensam auri vim partim sub obligatione hypotecharum, partim datione pignorum in præstantissimis ejus B prædiis et suburbiis mutuo desumat. Ea propter vi- A et gloriosæ virginis Deique genitricis Mariæ in vicinia sum nobis est, ipsos nos ad causæ inquisitionem demittere, ac perdiscere, quo se modo initio habuerit, quidve postea temporum series adinvenerit. Ex omni igitur parte ea pervestigantes, deprehendimus eos qui sacrosanctam aliquam ecclesiam in hac alma urbe exædificarunt, non solum curam ædificii egisse, sed etiam ut sacris ædibus, quas ipsi instituissent, sufficiens erogatio suppeteret, utque definirent quot per singulas versari ecclesias presbyteros conveniret, quot diaconos vel mares vel feminas, quot subdiaconos, et item cantores simul et lectores, et ostiarios; ad hæc ædis sumptum determinasse, adjecisse præterea peculiares reditus, qui instituto huic suo satis essent; neque multitudinem aliquam adjectam, cui exinde competens solutio fieri non posset. Atque hæc sane in ea observatione longo temporis spatio permansisse, et quandiu manserunt, tandiu et sibi deputatis sacrosanctarum ecclesiarum res suffecisse. Simul ac vero Dei amantissimi episcopi assiduis nonnullorum precibus intenti, ad plures ordinandos effusi sunt, excrevisse quidem sumptus quantitatem in immensum, undique vero creditores et usuras, ac postremobb vacillantem jam fidem ne creditores quidem de cætero,sed (indignum factu, et neque in privata familia utcunque instituta ferendum) necessitate extortas et legibus prohibitas alienationes extitisse, ut ex hujusmodi absurditate neque prædia neque suburbia. ad hypothecas et pignora sufficerent, eamque ob causam neque creditorum copia esset, et ad summam ipsa inopiam deveniret, neque ipsis amplius ministris alimenta præbere posset, imo etiam ad conditionem omnium calamitosissimam delaberetur, ut creditoribus bonis universis cederet, id quod etiam veremur dicere, et ne in posterum fiat, providemus. Nam si nemo facile eum, qui ultra substantiæ suæ modum sumptus faciat, æquo animo ferat, quare non et nos ea ad sollicitudinem nostram revocabimus? Præterea si non oportet undique ad sumptus possessiones conquirere (nam id insatiabili cuidam avaritiæ simul et impietati proximum est), sed ex moderatis facultatibus sumptum temperare, ea propter convenienter et quæ ista concernunt, lege includemus, et infinitatem manifeste ei rei medicina adhibita ejiciemus. Sancimus igitur, ut reverendissimi clerici, et mini-D strantes mulieres, et ostiarii, qui ad hunc usque diem in eadem sacrosancta majore ecclesia cæterisque sacris ædibus consistunt, in ea forma, in qua jam sunt permaneant. Neque enim quod modo est, minuimus, sed potius ista lege complectimur, ut futuro prospiciamus. Reliquo vero tempore nulla omnino ordinatio fiet, donec ad veterem numerum ab ipsis sanctæ ecclesiæ ædificatoribus institutum reverendissimorum clericorum quantitas revertatur. Et sane reverendissimorum clericorum sacrosanctæ majoris ecclesiæ regiæ urbis nostræ mensura certis finibus descripta, et in arctum admodum contracta erat, quo tempore sola adhuc erat sacrosancta major ecclesia. Postquam vero et veneranda domus sanctæ sacrosanctæ majoris ecclesiæ posita, ab ipsa piæ memoriæ Verina cœpit exstrui, item religiosa domus sancti martyris Theodori a Sphracio gloriosæ memoriæ consecrata, et veneranda domus sanctæ Irenes sacrosanctæ majori ecclesiæ copulata fuit, redigere plane numerum ad veterem formam impossibile est. Neque enim tot simul ecclesiis pauci quidem sufficere possint, quandoquidem nulla harum trium ædium peculiares clericos habeat, sed pro communibus utatur iis qui ad sacrosanctam majorem ecclesiam pertinent, qui omnes eas ordine et veluti in orbem obeuntes, sacra in eis officia concelebrant, præsertim vero ingenti multitudine ex hæreticorum conciliabulis ad sacrosanctam majorem ecclesiam, partim gratia beatissimi Dei et servatoris nostri Jesu Christi, partim laboribus depulsionibusque nostris adducta, ut duplo plura, quam ab initio, ministeria ad christianæ pietatis officium peragendum deputari oporteat. Quapropter sancimus ne quando in sacrosancta majore ecclesia ultra LX, presbyteros, diaconos vero mares centum, feminas XL et subdiaconos xc, lectores autem ultra cx, cantores ultra xxv, existant, ut universus reverendissimorum clericorum majoris numerus in CCCCXXV personis, et centum præterea ostiariis (ut vocant) consistat. In sanctissima igitur majore almæ hujus urbis nostræ ecclesia, et tribus illis sacris ædibus ei coadunatis, tanta clericorum multitudo esto, nemine eorum, qui nunc sunt, ejiciendo, tametsi multo major numerus existat, quam C a nobis definitus est; nemine item de cætero per ullum ordinem, qui hoc tempore est, adjiciendo, donec intra hunc numerum mensura consistat.Illo etiam adjiciendo, ne quod hactenus indecore fieri consuevit, deinceps in usu habeatur ut reverendissimorum clericorum nonnulli in sanctissimis ecclesiis, in quas vel hic, vel per provincias ordinati sunt, manere dedignentur, ac per patrocinia in sacrosanctam majorem ecclesiam ejusque clerum subeant, quod omnibus modis in posterum fieri prohibemus. Nam si in sacris monasteris prohibemus, ne quis de uno ad aliud transeat, multo minus id reverendissimis clericis permittemus, rati hujusmodi cupiditatem speciem præ se ferre quæstus et nundinationis. Cæterum si quando et hoe transitionis genus vel beatitudini tuæ, vel pro tempore majestati imperatoriæ probabitur: ne aliter id fiat, nisi prius res ipsa ad numerum, quem prædiximus, redigatur, ut ea transitio in deficientis locum fiat, neque supernumerarius omnino aliquis irrepat; nulla enim id machinatione neque ullo modo fieri permittimus. Atque hæc quidem de sacrosancta majore ecclesia. In omnibus autem aliis ecclesiis, quibus expensas sacrosancta major ecclesia suppeditat, sancimus, ut qui hoc tempore sunt, consimiliter et ipsi sub eadem forma maneant; in posterum vero nemo erdinetur, priusquam ad statutum cujusque ecclesiæ (ut vocant) quod per ædificatores harum ab initio determinatum est, presbyterorum simul et diaconorum, tam marium, quam feminarum, et subdia conorum, neque non lectorum, cantorum, et ostia- A rici circumspiciant, ne reliqui sumptus, qui ex ec riorum numerus redigatur, neque quisqnam interea Quemadmodum autem ad eam pertinentes sumptus certa fine descripsimus, ita convenit, ut sanctissimus pro tempore patriarcha et reverendissimi cle clesiasticis reditibus fiunt, aliter quam in pias et Deo placitas causas insumantur, et ut in illos conferantur, qui et revera egent, nec aliunde habent unde vivant (hæc enim Dominum Deum conciliare solent), non vero per patrocinia et hominum studia in locupletes distribuant ea quæ ad ecclesiasticos sumptus suppetunt, ut exinde egentes vitæ necessariis defraudentur. Noverint enim Dei amantissimi œconomi, tam qui nunc, quam qui olim pro tempore futuri sunt, quod si quid in his deliquerint, non tantum pœnis cœlestibus erunt obnoxii, sed etiam de substantia sua sacrosanctæ scclesiæ indemnitatem præstabunt. Sancimus igitur, ut beatitudo tua, quæ initio et a tenera propemodum ætate per omnes sacerdotales gradus et dignitates sacrosanctam exornavit Ecclesiam, utpote quæ ex sacerdotibus etiam genus et originem ducat, in perpetuum custodiat, certo scientes, non minus nobis sacrosanctarum ecclesiarum commoda curæ esse, quam ipsam vitam. Dat. XVII Kalend. April. d. n. Bilis. v c. cons. NOVELLA V. De monasteriis et monachis, et eorum antistitibus. Imperator Justinianus Augustus Epiphanio, sanctissimo et beatissimo hujus regiæ urbis archiepiscopo, ejusque universi tractus patriarchæ. Conversationis monachalis vita sic honesta est, sic commendare novit Deo ad hoc venientem hominem, ut omnem humanam èjus maculam detergat, et puC rum ac rationabili natura decentem, et plurima secundum mentem operantem, et humanis cogitationibus celsiorem reddat. Si quis igitur futurus est monachus perfectus, indiget et divinorum eloquiorum eruditione, et conversationis integritate, ut tanta dignus factus sit mutatione. Credimus igitur et nos explanare quid agendum ab eis sit, et decertatores eos veros ad sacram viam constituere. Et ita nobis intentio præsentis est legis, ut post illa, quæ de sanctissimis episcopis sancivimus et quæ de reverendissimis clericis disposuimus, neque quod monasticum est, extra competentem formam relinquamus. Illud igitur ante alia dicendum est, ut quocunque tempore et quocunque loco quis ædificare venerabile monasterium voluerit, non prius licentia sit hoc agendi, quam Deo amabilem locorum episcopum advocet. At ille extendat manus ad cœlum, et per orationem locum consecret Deo, figens in eo salutis nostræ signum (dicimus autem adorandam et vere honorandam crucem), sicque inchoet ædificium, bonum utique quoddam in hoc et decens fundamentum ponens hoc; itaque principium piæ venerabilium monasteriorum fabricæ fiat. Hinc autem nobis etiam de singulis monachis cogitandum est, quo conveniat fieri modo, et utrum liberos solum, aut etiam forte servos, eo quod omnes similiter divina suscepit gratia prædicans palam, quia quantum ad Dei cultum non est masculus, neque femina, neque liber, neque servus, omnes enim in Christo unam mercedem percipere. Sancimus ergo |