PATROLOGIÆ

CURSUS COMPLETUS

SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM,

SIVE LATINORUM, SIVE GRÆCORUM,

QUI AB EVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III (ANNO 1216) PRO LATINIS
ET AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA (ANN. 1439) PRO GRÆCIS FLORUERUNT.
RECUSIO CHRONOLOGICA

OXNIUM QUÆ EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICÆ TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA
ECCLESIÆ SÆCULA,

DUCENTIS ET AMPLIUS

JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM
DILIGENTER CASTIGATA; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;
OMNIBUS OPERIBUS post AMPLISSIMAS EDITIONES QUE TRIBUS NOVISSIMIS SECULIS Debentur absoluTAS
DETECTIS, AUCTA; INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS
MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET
TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTamque mate-
RIM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM pollentibus, AMPLIFICATA;
LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS,
STATISTICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE,
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE; SED PRÆ-
SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, quo CONSULTO,
QUIQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUsquisque paTRUM, NE UNO QUIDEM
OMISSO, IN QUodlibet themA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR; ALTERO SCRIPTURÆ
SACRÆ, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTURræ versuS, A PRIMO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT.

EDITIO ACCURATISSIMA, CÆTERISQUE OMNIBUS FACile anteponenda, si perPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS
CHARTE QUALITAS, Integritas textuS, PERFECTIo correctionIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGIA DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PRÆSERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEN
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE
PERTINENTIBUS COADUNATORUM.

SERIES LATINA

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIÆ LATINE
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECA CLERI UNIVERSÆ

SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIÆ ECCLESIASTICE RAMOS EDITORE.

PATROLOGIE LATINE TOMUS LII.

SS. PETRUS CHRYSOLOGUS, VALERIANUS ET NICETAS.

PARISIIS

APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,

IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 208

1894

SÆCULUM V. ANNUS 450.

SANCTI PETRI

CHRYSOLOGI

ARCHIEPISCOPI RAVENNATIS

OPERA OMNIA

RECUSA

AD CASTIGATISSIMAM RECENSIONEM SEBASTIANI PAULI,

QUI

PRÆFATUS EST, NOTASQUE ADJECIT IN QUIBUS MANUSCRIPTORUM CODICUM COLLATIONES,
SELECTIORA QUÆDAM EX OBSEVATIONIBUS DOMINICI
VARIÆ LECTIONES LATINI LATINII,

MITÆ,

NECNON CASTIGATIONES MEURSII COMPREHENDUNTUR.

EDITIO ANTE OMNES COMPLETA,

SERMONIBUS TUM EX SANCTO augustino, tuM EX LUCA DAcherio desumPTIS, NECNON TRIPLICI VITA SANCTI CHRYSOLOGI
ET DISSERTATIONE JOS. AMA DESII DE MEtropoli EccLESIASTICA RAVENNATENSI, LOCUPLETATA.

SECULUM V. ANNUS 450.

ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO LII CONTINENTUR

S. PETRUS CHRYSOLOGUS.

Prolegomena, in quibus (col. 23 et 71) legitur et ad crisim vocatur epistola Petri Chrysologi ad Eutychem, quam nonnulli contendunt in concilio Chalcedonensi lectam fuisse.

Sebastiani Pauli Præfatio.

Vita S. Petri Chrysologi, ex Libro Pontificali Agnelli, cum observationibus Benedicti
Bacchinii.

Vita altera, auctore Martino Castillo.

Dominici Mitæ Præfatio cui inest Vita S. Petri Chrysologi.
Schonemanni Notitia litteraria.

Jos. A. Amadesii Dissertatio de Metropoli ecclesiastica Ravennatensi

66

13

27

41

87

91

S. NICETAS AQUILEIENSIS EPISCOPUS.

Monitum Editorum Patrologiæ, in quo de scriptis Niceta agitur Romæ anno 1833

editis.

Petri Braida Præfatio.

Schonemanni Notitia.

Veterum Testimonia.

Officium S. Niceta.

S. Niceta Liber de ratione fidei.

De Spiritus sancti potentia.

De diversis appellationibus D. N. Jesu Christo convenientibus.
Explanatio Symboli ad Competentes.

Fraginenta sex.

Petri Braida Dissertatio, in qua totus est ut probet, scripta sub nomine Niceta edita Niceta Aquileiensi adjudicanda esse, contra quam sensit Joan. Prosdocimus Zabeus qui ea Niceta Dacorum episcopo asserere conatus est in libello Venetiis edito anno 1803 hoc titulo: Explanationem Symboli, “quæ prodiit Pataviæ anno 1799 tribuendam probabilius esse sancto Nicea Dacorum episcopo quam beato Niceta episcopo Aquileiensi, Dissertatio. »

Vetera monumenta duo Capituli Aquileiensis.

Indices

837

837

839

843

845

847

853

863

865

873

875

1135

1135

PRÆFATIO

IN NOVAM HANC EDITIONEM D. PETRI CHRYSOLOGI.

Sancti Petri Ravennatis archiepiscopi, cui ob auream dicendi facundiam Chysologi nomen adhæsit, Sermones, quos vocant, duobus superioribus sæculis, ecclesiasticis tractatoribus, verbique Dei præconibus deliciarum loco fuisse, neminem arbitror esse quem lateat. Fatentur hoc frequentes editiones, quæ nec vel unius anni intercapedine prodierunt Moguntiæ, Coloniæ, Parisiis, Venetiis, et alibi: ita ut typographis illorum temporum præcipua cura fuisse, videretur, in edendis Chrysologi Sermonibus, sibi invicem manus eripere, et lucri occasionem antevertere. Nostra vero ætate, in qua bona despiciuntur, et quæ meliora sunt, ægre tamen probantur, minoris censeri cœperunt: causantibus nonnulis enervem in eo esse eloquentiam: fluxam dicendi vim: orationem frigidiusculis sententiis plus æquo conspersam, et licet brevem, diffusam tamen: et in qua, si non vividum, solidum tamen ingenium desideres: stylum, compressiorem, unde ei quandoque obscuritas emergit: et in quo facilitas naturalis, nec fucata puritas non semel frustra requiratur.

Fateor omnia hæc non falso, nec gratis asseri. Equioris vero animi in Chrysologum argumentum esset, mitius secum egisse: et horum criminum nonnulla in Ravennatum, Græcorumque, apud eos degentium, mores refundere: qui tum corporis, tum ingenii viribus enervatis, firmiorem eloquentiam aspernati, hujusmodi tantum verborum lenociniis afficiebantur. Sapientis autem sacrique oratoris præcipuum munus est, sese vulgi auribus accommodare, ut populus veritatem audiat, nil pensi faciens, si ea aureis, vel fictilibus, luteisque vasculis propinetur. Quam profecto curam, solertiamque merito laudat in divo Basilio Gregorius Nyssenus sub initium suæ in Hexameronem explicationis ad Petrum Fratrem: eaque præ omnibus aliis sanctis Patribus abunde elucet in divo Chrysostomo, qui suæ orationis mensuram auditorum aures esse arbitratus, ut de eo Ferrarius de Concion. lib. xi, pag. 244, se ad illorum captum et utilitatem accommodabat. Enim vero, si eorum plerique ab puriori ac elegantiori recedentes sermone, demissiori quandoque oratione usi sunt, non tamen sine consilio totius litteraturæ elegantiæque expertes censendi. Quadam enim affectatione, vulgarem sermonem sæpius præferebant cultiori, ut ad eorum captum quos Christianæ religionis præceptis imbuere volebant, orationes suas componerent. Pro-' pterea non continuo abjiciendi, si qui eorum aliqua negligentiæ labe apparent inspersi: maxime si quid in se contineant ad nostri instituti nostræque religionis momenta firmanda, sive ad mores instituendos: cum præsertim illorum studium fuerit, ut iis tantummodo placerent, quos juvare susceperant.

Ea autem omnia, ut unde paulum recesserat, redeat oratio, quæ in divo Chrysologo redarguuntur, non esse hujusmodi, fidenter dicam, quæ alias tantum habitum opus nostro teneriori palato sordescere faciant. Ponderosiora sunt quæ in eo commendari queunt. In iis merito recensendus est frequens ille sacrarum Scripturarum usus: quo Divini oris verba ad omnia quæ vult, non violentis interpretationibus extorquet, sed veluti sponte fluentibus accommodat. Continua item sermonis elegantia, audientium animos dulce cadentium verborum sono, venustisque dictionis flosculis permulcens et alliciens: jucunda item oratio, quibusdam commatibus, et validis affectibus, tragicis quandoque verbis expressis: ea demum quæ styli candore, et dicendi affluentia tunc temporis auctori nostro Chrysologi nomen obtinuit. Scilicet hac ætate, hæc potissimum erant in moribus: iisque adhæserat audientium genius: ut optime norunt ii quorum manibus scriptores huic nostro coævi teruntur.

Sermones quos edimus, ut plurimum, circa sacram Scripturam versantur: cujus sensus nescires an majori gratia et lepore quam puritate explanaverit. Litteralem primum exhibet, inde allegoricum: quem sæpius moralis quædam consideratio, vel sacræ ethices præceptum subsequitur: nec fastidiosa sunt prolixitate graves, sed pro temporum usu infra, vel haud integræ horæ spatio coerciti, quos etiam, ne tædium auditoribus gignerent, dividebat in plures: ut evenit in sermonibus de Symbolo: et id vel in fine unius, vel in principio alterius præmonebat, ut in fine serm. 22, Differamus hodie: quod et alibi legas. Dubium si eos eodem, vel in diversis diebus pronuntiaverit. Sed licet videatur suffecisse populum semel in die convocasse ad concionem, in serm. 22 et 23 innuere videtur id egisse eadem die: nam horum postremum incipit: Audistis hodie: etc.; quod non semel occurrit. Frequens etiam in eis jejunii, orationis, eleemosynæ, fideique symboli mentio est: quandoque etiam sanctorum festa, aliæque Ecclesiæ solemnitates celebrari susceptæ. Hæreses iterum, iterumque brevi quidem, sed valida robustaque manu vellicatæ: hæreticorum primipilares lacessiti: vel qui Christum dozňou, sive specie tantum, vel phantastice venisse effutiebant: vel resurrectionem nostræ carnis; vel B. Virginem, contra Ephesini concilii statuta. Ocoróxov, vel Deiparam dici posse negabant: seu ab Ecclesia Dei remittendi iterato peccata auctoritatem eliminabant:

PATROL. LII.

1

368