Obrazy na stronie
PDF
ePub

B

tem rapiuntur, in Africam abducuntur, clamores A num quod nostris temporibus ad parvum orbis anejulatusque singulos per dies audire debetis. Sed nunquid vos, Germani, Saxones, Poloni, Bohemi, Hungari, etsi Turcas et Sarracenos intra viscera sævire vestra nondum sentitis, quam a vobis distent, vel fretis, vel fluminibus ignoratis? Italiam nunc alloquor, quam multos ante annos Sarraceni dimidiam pene occuparunt, in eamque adeo penetrarunt ut Christianorum caput, Petri sedem Romam, martyrum sanguine adhuc madentem, invasam obsederint, captasque apostolorum Petri et Pauli basilicas inquinaverint. Venetos hic video, Dalmatas, et alios sinus Adriatici accolas, qui, dum perpetua cum Sarracenis prælia, et se tueantur, exercent, quod est Italiæ reliquum defensant. Quid multis? fuit hactenus in extremis ad septentrionem partibus Europa Constantinopolitanum imperium obex et tanquam murus, qui Turcas atque Sarracenos continuit et prohibuit, ne Hungaros, Polonos, Bohemos, ipsosque Alemannos primo, deinde cæteros obruerent Christianos. Pulsus vero ante paucos annos Asia imperator, de retinendis Constantinopolitanis Europæ regionibus laborat. Si nunc ea respicitis consideratisque sola quæ ante oculos sunt, si irruituro brevi Turcæ et Sarraceno obsistere non pergitis, qui sacrum Domini sepulcrum, sanam Jesu Christi terram pedibus conculcatam a spurcissima gente tot annos inquinari neglexistis, eamdem in vestrum caput irruere brevi sentietis, matronas a complexu vestro, vestras virgines, ab earum sinu, pueros et adolescentes vestros in servitutem vobiscum rapi dolentes mastique videbitis. Melius et C majori cum gloria nostri progenitores inchoatam Romæ et in Italia et per Europam dignitatem, ad totius orbis monarchiam extulerunt, per cujus omnes provincias et regiones nomen floruit Christia

gulum coangustari, et quotidie de excidio periclitari videmus, Sed propinquiora attingamus, Carolus iste, cognomento magnus vester, Germani, pene avita origine: Vester, Franci, rex, vestrum ingens decus, Hispaniæ, Aquitaniæ et ipsis Francia finibus. incumbentes Sarracenos infinita mortalium examina deturbavit. Carolus Sarracenos Italia (ut fama vos vulgatis) terra sancta Hierosolimisque expulit. Et quo audebitis pacto post hæc dicere, solam esse yel primariam gentem Franciam, quam vere Christianam appellare liceat, si in ea quæ vobis adest, opu. lentia, Sarracenos et Turcas, post captum inquinatumque Domini sacrum sepulcrum, populi etiam Christiana reliquias capi opprimique per ignaviam permiseritis? Expergiscimini, obtestamur, et per viscera misericordiæ Dei nostri oramus, viri fortes orbi Christiano exemplum incitamentumque futuri, arma capite, turmas, cohortes, legiones educite, tam multos habituri sequaces, quam id ardenti animo facere ostendetis. Aderit vobis omnipotens Deus, angelos suos ante faciem vestram, qui dirigant gressus vestros, cœlo dimittet. Capite igitur et arripite arma, Christiani, Dominicum sepulcrum liberaturi, in quo omnes æternam vobis comparabitis gloriam, tum etiam rerum sæculis incomparabiles divitias parabitis. Nos denique de misericordia. Dei, beatorum Petri et Pauli auctoritate confisi, fidelibus Christianis, qui contra paganos venerabilia loca hujusmodi detinentes arma susceperint, cunctas sibi pro delictis suis pœnitentias relaxamus. Interim vero, eos qui ardore fidei laborem istum assumpserit, sub Ecclesiæ Romanæ protectione, tanquam veræ obedientiæ filios suscipimus, et ab universis inquietationibus tam in persona quam in rebus statuimus manere securos.

EPITAPHIUM SIMONIS

COMITIS CRESPEIENSIS

Scriptum in pyramide ejusdem, a domno papa Urbano, cognomento Odone (66).

Simon habens nomen, majorum sanguine claro,
Francorum procerum, pars ego magna fui.
Paupertatis amans, patriam mundumque reliqui,
Christum divitiis omnibus anteferens.
Post ad apostolicam cœlestis principis aulam
Eximius tanti me patris egit amor.
Quo duce promerear tandem super astra levari :
Hospitor hic sacras conditus ante fores.

(66) Illud epitaphium habetur etiam in cod. ms. monasterii Clarimariscensis in Flandria cum ejusdem Simonis Vita. Verum sex versus posteriores

D Olim facta patris renovans dictamine fratris
Discipulis normam scripsi sub paupere forma;
Sed quia nec spernit Deus hæc, nec pauperiora,
Ostendit Moyses, operi capiendo minora.
Quare lectorem cupiens auxiliatorem,
Me legat absentem posco virtute carentem.

videntur esse auctoris Vitæ, qui eos prioribus ab Urbano pontifice editis adjunxit.

B. URBANI EPITHAPHIUM DUPLEX
(D. RUINART, Vita Urb., App., p. 280.)

1.

Canonicus Remensis Odo, quem Cluniacensis
Hugo facit monachum, papa fit eximius?
Hic vivens lux Urbis erat, nox morte perennis,
Urbs stetit Urbano stante, cadente cadit [al.,
[ruente ruit].
Lege regens, et pace fovens te, Roma, beavit,
Servans a vitiis intus, ab hoste foris.
Non flexit, non extulit hunc, non terruit unquam
Dives, fama, potens; munere, laude, minis.
Eloquium linguam, sapientia pectus, honestas
Mores ornabant, exteriora decor.

Ecce per hunc urbs sancta patet, lex nostra trium

[phat,

[blocks in formation]

SÆCULI XI

AUCTORES ANNI INCERTI

ACCEDUNT

SCRIPFA ΑΔΕΣΠΟΤΑ

VALCANDUS

MEDIANI MONASTERII IN LOTHARINGIA MONACHUS

NOTITIA IN VALCANDUM

(Histoire littéraire de la France, tom, VII, pag. 239.)

Valcande, inconnu à tous nos biographes, mérite néanmoins de tenir rang entre les écrivains ecclésiastiques. On sait peu de chose de sa personne, mais on est plus instruit des productions de sa plume. Il était moine de Moyenmoutier, au diocèse de Toul en Lorraine, et florissait encore après l'an 1014 (MART. Anec., t. III, p. 1109-1124). Les preuves de ceci se tirent de ses propres écrits. En parlant de S. Hidulfe, fondateur de cette abbaye, il le nomme son père et son nourricier. Ailleurs il rapporte plusieurs miracles opérés sous l'épiscopat de Berthold, et le gouvernement de l'abbé Nardulfe, qui commença en 1011 et finit en 1026 ou l'année suivante. Parmi ces événements il y en a un arrivé en 1014, ce qui montre que l'auteur n'écrivait qu'après cette époque (CAL. His. de Lor., t. IV, par п, p, 61). Si cependant on s'arrêtait à un autre endroit où il est parlé de Lambert, un des successeurs de Nardulfe, vers le milieu du même siècle, on croirait que Valcande aurait vécu jusque-là (MART., ib., p. 1121). Mais dom Calmet (ib., p, 56), ayant imprimé cet endroit entre deux crochets et en lettres italiques, nous fait juger que c'est une addition faite après coup. C'est aussi ce qui paraît visiblement par la lecture de l'ouvrage. Le nom de notre auteur n'a été connu du public qu'en l'année 1724. Pour ce qui est de ses écrits.

1o. On a de lui une Vie de S. Hidulfe, d'abord évêque de Trèves, puis fondateur et abbé de Moyenmoutier. Cet ouvrage, dans les manuscrits, ne porte le nom d'aucun auteur; et Jean-Jacques Chifflet a tenté de le donner à Brunon, depuis pape sous le nom de Léon IX, de quoi dom Martene et dom Durand, les premiers éditeurs, ne paraisssent pas éloignés. Mais c'est un sentiment purement hasardé, et qui ne peut se soutenir. Brunon n'était point encore en âge d'écrire pour la postérité lorsque l'ouvrage est sorti des mains de son auteur. Il est plus juste de s'en rapporter à dom Humbert Belhomme, abbé de Moyenmoutier, qui, ayant travaillé à l'histoire de son abbaye, et fait à ce sujet des recherches particulières, a découvert que l'auteur, qu'il croyait d'abord anonyme, n'est autre que Valcande.

Son écrit est proprement un commentaire d'une Vie de S. Hidulfe, faite en 964, sur une autre beaucoup plus ancienne et fort prolixe du mème saint, dont elle n'est qu'un simple abrégé. Cette première Vie, qui passait pour être une production des disciples de S.Hidulfe, et que dom Mabillon souhaitait extrê mement de recouvrer,est perdue depuis qu'elle fut abrégée; de sorte qu'il ne nous reste plus que l'abrégé qu'en firent en 964 les moines de Moyenmoutier, et le commentaire dont Valcande l'a illustré, en y conservant presque tout le texte de l'abrégé fait par ses confréres. Il y en a, à la vérité, encore un autre beaucoup plus court, mais qui ne mérite presque pas qu'on en parle.

Celui-ci, dont on ignore le temps et l'auteur, a été d'abord imprimé dans le supplément de Surius, par Mosander, son confrère, qui en a changé le style (SUR., supp. 11 Jul., p. 575, 576). En 1723, les continuateurs de Bollandus l'ont réimprimé au IIIe volume de leur mois de Juillet,sur un manuscrit d'Utrecht, à la faveur duquel ils lui ont rendu sa première intégrité. L'année suivante, dom Belhomme le fit entrer dans la première partie de son Histoire de Moyenmoutier, qui parut à Strasbourg en un volume in-4°.

Dans l'une et l'autre édition ce plus court abrégé est précédé de celui qui fut fait vers l'an 964, et suivi de l'ouvrage de Valcande. On donne le premier sur un manuscrit de Moyenmoutier, aucien au moins de sept cents ans, et l'autre sur les manuscrits de Moyenmoutier, d'Epternac et de Paderborn.

Le tout est accompagné d'amples et savantes observations préliminaires, et de notes historiques et critiques de la façon de dom Belhomme et des autres éditeurs. On s'y attache à montrer et à rectifier les fautes énormes, surtout contre la chronologie, qui se trouvent dans l'un et l'autre ouvrage. Dès 1717 dom Martène et dom Durand avaient publié celui de Valcande sur le manuscrit de Paderborn dont on vient de parler.

2o Cet ouvrage dans le seul manuscrit de Moyenmoutier est immédiatement suivi d'un sermon du même auteur, dont les éditeurs n'ont pas jugé à propos de charger leurs recueils. C'est une invective contre la corruption des mœurs de ce temps-là, d'où Valcande prend occasion d'exhorter ses confrères à imiter les vertus de S. Hidulfe et de ses disciples.

3o Au lieu de ce sermon, les manuscrits de Paderborn et d'Epternac contiennent tout de suite un traité des successeurs de S. Hidulfe en Vosge.Il est hors de contestation que cet autre écrit appartient à l'auteur du précédent (1), qui l'y promet en termes non équivoques. Nous avons trois éditions de cet ouvrage de Valcande.Dom Martène et dom Durand l'ont d'abord donné à la suite de la Vie de S. Hidulfe. Mais ils en ont retranché plusieurs chapitres vers la fin,sur ce qu'ils leur ont paru peu intéressants. Ils ne contiennent en effet que quelques miracles. Dom Belhomme l'a inséré depuis dans la seconde partie de son Histoire de Moyenmoutier, et enfin dom Calmet parmi les preuves de l'Histoire de Lorraine. L'ouvrage est entier dans l'une et l'autre édition. Valcande l'emploie à donner la succession des abbés de son monastère, depuis S.Hidulfe jusqu'à Nardulfe, avec quelques traits de leurs Vies.Il y en a joint quelques autres touchant les divers états dans lesquels s'est trouvé Moyenmoutier pendant cet espace de temps. S'il n'en rapporte pas davantage il faut s'en prendre, selon lui, au défaut de monuments qui pouvaient l'en instruire. Son ouvrage, au reste, n'est pas exempt de fautes. Valcande y parlant d'un Fortunat, à qui Charlemagne donna l'abbaye de Moyenmoutier, le représente comme patriarche de Jérusalem. Mais les savants sont persuadés qu'il l'était de Grade, et le même que celui qui, se voyant poursuivi par les Vénitiens,se retira en France vers 803.

4o On croit avec beaucoup de probabilité que Valcande a aussi retouché la Vie de S. Dié ou Diey, d'abord évêque de Nevers, puis fondateur et abbé du monastère du même nom en Lorraine (BOLL. 19 Jun., p. 883, not.). Ce qui sert à appuyer ce sentiment, c'est que l'auteur de cette Vie, telle que nous l'avons, renvoie ses lecteurs à celle de S. Hidulfe, retouchée par Valcande, comme on l'a vu,et que d'ailleurs ce sont les mêmes fautes contre la chronologie dans l'une et l'autre. On peut ajouter que les temps y conviennent, puisque l'auteur ou réviseur n'écrivait que quelques années après l'élévation du corps de S. Dié, qui se fit en 1003 (Spic. t. III, p. 313).

En remontant plus haut, on trouvera que cette Vie de saint Dié aura eu les mêmes aventures que celle de S. Hidulfe (BOLL. ib. p. 870, 871, n. 3, 6). La tradition du xe siècle portait effectivement que les actes de ce saint avaient été originairement recueillis par ses disciples, et ensuite remaniés par un saint et savant abbé de Moyenmoutier. Cette seconde circonstance, il est vrai, ne peut se soutenir en tout,mais elle subsiste pour le fond. Il est clair par le texte que le dernier réviseur y a conservé cette circonstance remarquable,que ce fut non un abbé de Moyenmoutier, mais un moine de Val-Galilée, aujourd'hui SaintDié, qui remania ces actes. Il l'avait fait par conséquent avant 980, qui est le temps auquel les chanoines prirent la place des moines. Enfin Valcande les revit à son tour, et les rendit tels que nous les avons. Il y promet une relation des miracles du saint. Mais, cet écrit projeté est demeuré en idée, ou il faut dire qu'il est encore caché ou entièrement perdu. Dans la suite ces actes furent envoyes au pape Léon IX,qui les approuva dans un concile tenu à Rome en 1049, la première année de son pontificat.

Nous en avons plusieurs éditions, et quelques traductions en notre langue. Mosander les a fait entrer dans son Supplément à Surius (SUR. Supp. 19 Jun., p. 539-546). Mais, outre qu'il en a changé le style, la préface et la fin manquent dans son édition.En 1619 (BOLL., ib. p. 870,n. 3) ils furent réimprimé à Nancy en leur entier. Dès 1594 Jean Ruyr, secrétaire du chapitre de Saint-Dié, les avait traduits en français et (1)Abbatum Mediani-Monasterii in Vosago siti,nunc Moyenmoutier appellati,historia, Vitæ sancti Hildulfi ipsius cœnobii fundatoris adjecta, nonnisi ad Hardulfi abbatis, qui anno 1016 depositus dicitur, tempora est deducta.Ideo jam ante anno 1020 opus confectum et Valcando cuidam monacho esse tribuendum, Belhomme minus recte statuit. Cum eo facit Rivet Hist. litt. VII, pag. 240, qui hanc rem nimis leviter dijudicavit. Nam scriptor ille Brunonis Tullensis tempora vidit et diserte anni 1043 mentionem facit; quæ quominus post addita esse cum Belhommio putemus, codex antiquus et fere coævus impedit. Eidem anctori Vitam S. Deodati interpolatam deberi constat,quæ cum anno 1049 Brunoni jam papæ ordinati probanda sit porrecta, auctorem, sive abbas, sive monachus Mediani-Monasterii fuerit, eodem fere tempore utrumque opus conscripsisse et Leoni IX papæ transmisisse verisimile est. - Vitam S.Hildulfi antiquiorem auxit atque interpolavit eique alterum librum adjecit, quo et successorum Gesta et miracula ab ipso sancto facta narravit, priscis temporibus traditionem quamdam monasterii secutus, postea rerum ibidem gestarum satis gnarus. Liber tamen neque rerum quas continet gravitate neque narrandi ratione se commendat. Richerius in Historia Senoniensi et Joannes a Bayono, qui sæculo xiv majorem MedianiMonasterii historiam edidit, ex hoc fonte quamplurima hauserunt. (G. WAITZ, Proæm. ad lib. de Succ. S. Hidulphi, ap. PERTZ, Mon. Germ. hist., Script. t. IV, p. 86.)

PATROL. CLI.

[merged small][ocr errors]

publiés à Troyes. Il les inséra depuis dans son ouvrage des Saints et antiquités des Vosges, imprimé à Epinal en 1631. François Riguet,grand prévôt de Saint-Dié, les publia à son tour, en 1679, sur l'édition de Nancy. Enfin les successeurs de Bollandus les ont donnés sur plusieurs manuscrits, collationnés aux éditions précédentes, et les ont enrichis de savantes notes et observations préliminaires.

VITA SANCTI HILDULPHI

EPISCOPI TREVIRENSIS ET FUNDATORIS MEDIANI-MONASTERII

(MARTEN. Anecd. III, 1093.)

CAPUT PRIMUM.

-

A videlicet si de mundi scientia quidpiam attigerint, inde iste adhuc bonæ indolis puer, omnibus excellentior factus, in dies proficiebat integer ab his vitiis quibus juvenilis ætas implicatur; dum enim multi talium controversiis forensibus, alii ludis multiplicibus, alii, licet admodum rari, in investigandis sæcularium nobis disciplinarum, intenti obstupescant, hic pervigil in orationibus, assiduus lectioni erat, atque ultra vires operibus misericodia intentus succurrere laborantibus, opem ferre egenis, miseris assistere diligebat. Talium ergo virtutum incrementis quid futurus pastor Ecclesiæ faceret permonstrabat.

S. Hildulfi primordia. [Quoniam quicunque baptizati Christum induti sunt (Gal. iv, 27), et hæreditatem animo suspirarunt æternæ salutis, ut aliquando illam valerent consequi,usi sunt lumine charitatis per quam unicus Dei Filius, cum solus esset in regno Patris æterni, ut cohæredes haberet homines, fratres sibi adoptavit, quibus in domo Patris sui mansiones collocaret. Ad hanc ergo festinantes, viros Dei solos venire puduit, cum scirent eos qui secum alios traherent certam manere mercedem,adeo ut quo plures veherent, eo majori præmio cumularentur, fisi illa attestatione, qua servus ille evangelicus, talentum sibi creditum cum lucro referens, gaudio domini sui donatus est. Ad hujus itaque gaudii ineffabilem dulcedinem ille bonus Pater familias omnes volens introducere, missis in mundum servis suis, cunctos præcepit invitari, et, ne in via deficerent aut errarent, tritico vitæ et lampade charitatis gemine sustentari; cumque hoc Omnipotentis divinitati diu agere placuisset, ut conservis suis suo in tempore trici mensuram erogaret, ad laborem præsentis vitæ futurum pastorem pop ulis, Hildulphum nomine, jussit prodire, qui claro Nerviorum genere ortus, inter scholares alas sacræ militiæ alitus est. [Circa illius temporis ætatem Garibaldus regebat eamdem Noricorum, hoc est Bavariorum, gentem, cujus filiam, nomine. Trudelindan,Agilulfus, rex Longobardorum, sortitus fuerat uxorem. Hujus etiam Agilufi ad obsidionem urbis festinantis præcellentissimus domnus C papa Gregorius mentionem facit (In comment. in Ezechielem). Ea quoque tempestate Austrasiis imperabat Theudebertus, ex Chidelberto Brunichildis filio procreatus, cujus in aula educabatur beatus Arnulfus, Arnoaldi vel Arnoldi sub Clotario vel Dagoberto illustris viri filius,ex majoredomus post modum Mediomatricæ urbi pontifex destinatus; quique ad extremum renuntians apici tanti pontificatus, anachoreticæ vitæ sectator effectus est devotus. Verum puer Dei ab ipso Conditore perelectus misericorditer Hildulphus] et mox futurus Christianæ defensor religionis ac doctor studiis litterarum traditus, divina gratia cooperante, in brevi efficacissime claruit. Atque unde multi per abrupta vitiorum defluunt, et in cœno superbiæ devolvuntur,

(12) In vet. ms. leg. Regenesbuorch.

B

CAPUT II.

Interea

Fit clericus nec multo post monachus. moribus ecclesiasticis assuefactus apud urbem vulgo Regensburg (2) dictam clericatus honore donatus est. Quia vero semen recta intentionis semel jecerat omnipotens Agricola in bono arvo pectoris illius, paulatim assurgebat in eo robustæ operationis culmus, attonitus nempe et avidus nec surdus auditor existens Evangelii, non remissus obauditor ardebat fieri, illud Dominicum sine intermissione ingerens sibi Qui reliquerit domum, aut patrem,aut matrem, aut fratres, aut sorores, aut agros propter nomen meum, centuplum accipiet et vitam æternam possidebit (Matth. xix, 29). Talia enim quæ videbat sibi adesse, plurimum suæ arbitrabatur perfectioni obesse; uxoris vero filiorumque causa non ejus animum stimulabat, quibus hactenus carebat. Non denique per illud tempus tam indifferenter distribue

bantur ordines ecclesiastici sicut cernimus hac nostra ætate distribui, sed perpetuum professoribus castimoniæ aut virginitatis. Sed vir iste beatus, Spiritus sancti gratia præventus,a cunabulis illibatum a corruptione carnis servavit pectus, in cujus latebris mentem suam informabat et alebat. Præmissis et aliis evangelicæ institutionis verbis, prudenter advertens non solum sanctis hæc dicta aut donata apostolis, verum etiam cunctis in unitate fidei apostolica suggestione fundatus,tandem exemplo fidelis Abrahæ terra, cognatione domoque parentum egressus, iter arripuit Sicambriam versus, subiitque civitatem Trevirim, quam tunc copiosus incolebat populus; monachorum etiam bonæ opinionis odorem circumcirca spargentium decorabat

conveutus. Quibus, spem sæculi irridens imper- A omnium sonuit, quod vir esset nobilis, scientia

territus agonotheta Christi, sociatus, monasticam, normam professione explevit et actibus; adeoque frixura sancti zeli, circa monasticam perfectionem exussit cor ejus ut terrori et exemplo minoribus, venerationi vero et amori fuerit majoribus. Itaque Milo (3) reverendi Lutroini filius tunc archiepiscopus, perpendens hunc sanctum virum scientia fultum,discretione maturum,conversatione angelicum, diversarumque virtutum tendere gradibus ad perfectionis cumulum cœnobio abstractum secum retinere voluit, atque secundam a se sedem ei indulsit, quatenus vice ipsius postorale subministraret officium, sarcinam perferendo sibi creditarum ovium, sanis et debibus consulendo secundum quod senserat congruum. Quod quam pie quam strenue exsecutus est, sequentis series lectionis declarabit. CAPUT III.

B

Trevirensi sedi præficitur. Sub hoc tempore, apud Gallias Francorum regibus a solita fortitudine et scientia degenerantibus, hi qui majores domus regalis esse videbantur, administratione regni potentiam, et quidquid regibus agere mos est ceperunt; quippe cum cœlitus esset dispositum ad horum progeniem Francorum transvehi regnum. Eratque illis in diebus in regio palatio Angisus, Arnulfi filius, de nomine Anchise quondam Trojani, ut putatur appellatus, administrans principatum sub nomine majorisdomus, cujus quoque ætatem attigit Heraclius, Romanæ reipublicæ Augustus, qui revexit. sanctissimæ crucis lignum a Chrosroe tyranni partibus. Pippinus post multum temporis patri Angiso C decedenti succedens, rempublicam Galliarum gubernavit florentissime, vir magnæ potentiæ, miræque pietatis et audaciæ, qui hostes suos statim aggrediendo contrivit sæpissime; nam super quemdam suum adversarium Rhenum transgressus cum uno tantum satellite suo irruit, eum in suo cubiculo residentem cum suis trucidavit; bella quoque multa cum Saxonibus et maxime cum Rathbodo Fresonum rege fortiter gessit. Hic et alios filios habuit, sed ex his præcipuus Carolus exstitit, qui ei post in principatu successit. Quod idcirco fortassis plus justo visum est prosequi, ne similitudo nominum decursioque temporum in sequentibus injiciat secrupulum lectori, nempe præfatus dux Carolus primi ex Francis magni imperatoris Caroli exstitit avus. Publicis igitur utilitatibus invigilante Angiso jam dicto (4) et Milone archicpiscopo Trevirensium rebus humanis exuto, Trevirenses præsule indigebant. Grex itaque Domini, pastore destitutus, conversus ad Dominum totis precibus iucumbit, et ut Ecclesiæ suæ, turbine sæculi fluctuanti, rectorem tribuat exposcit. Tunc subito Hildulphi nomen per ora

(3) Milo iste pseudoarchiepiscopus exstitit tardiusque vixit quam ut vices suas Hildulfo committere potuerit. Itaque lapsus est auctor in nomine antistitis.

(4) Pro his quæ ansulis clauduntur, hæc tantum

D

eruditus, lingua urbanus, vita moribusque [Deo placita, hominibus approbata ac moribus clero et plebi proficuis congruisque compositus]. Mox sermo in aula regis percrebuit, atque exiit edictum ut vir talis ac tantus pastorale subiret ministerium. Quo completo, vir Dei in diversa nitens [versus nativitatis suæ solum fugam arripuit; siquidem anxiabundus suspecto honore sublimandus refugiens in peregrinis quasi ignobilem se posse delitescere suspicabatur in propriis] nam eremum concupierat, nisi populi devotio præcavens obstitisset. Ab Histria igitur raptus Galliam Belgicam usque deductus est. [Cujus secundum desiderium, licet fuerit dilatum non tamen est ablatum.] Fit conventus totius regni, accurrunt principes cum episcopis, cœtus clericorum monachorumque cum populorum turbis, una omnium acclamatio Hildulphum esse honore episcopali dignissimum, cum vir Dei e diverso so omnino reclamaret indignum ; nam persæpe (5) ] fragilitatis robustus prospector semetipsum in se metiendo sibi timebat, quia quæ et qualis sit ratio animarum reddenda cogitabat, quod si nunc homines perpendere vellent, dum liberi et quiete vivere possunt, regimen ecclesiasticum, ad quod viri sancti vix cogebantur, nequaquam tam prompte pecuniis mercatum irent. Sed tandem vicit devota populi acclamatio fidelis atque apostolicæ per omnia conformatus fidei post beatum Eucharium Petri apostoli discipulum tricesimus tertius communi omnium voluntate Trevirorum confirmatus antistes. Qualis vero jam fuerit, et qualem se cunctis præbuerit, quia difficile explica

bitur, attentare veremur.

CAPUT IV.

Ejus in episcopatu virtutes. Igitur beatus vir. non modo de boni operis [seu monastici rigoris] proposito semel arrepto aliquid non minuit, sed velut centuplicatum augmentavit. Enimvero quasi puer aut adolescens quidquid ubique jacet scelerum perpetrasset, sic in pœnitudinem conversus se contra se erexit. Videres hominem exesum jejuniis, vix ossibus hærere, ad sanctorum memorias indefessum jacere, inundantia lacrymarum sedulo madere, noctes insomnes ducere. Quid enim dicemus eum pauperes, mediocres et divites summo studio omnique diligentia curare? Quidquid sibi erat omnibus commune faciebat, divitibus et egenis idem semper erat. His præcipiebat non superbe sapere, neque sperare in incerto divitiarum, sed in Domino, qui dat omnibus omnia affluenter (I Tim. vi, 17), et ut rerum abundantia pauperum inopiam suppleret, quatenus in futuro pauperum abundantia divitum inopiæ fieret supplementum) II Cor. vIII, 14). Omnino autem pauperes rebus admonebat ut in Vita ms. leguntur. Pippinus itaque tunc temporis vir magnæ pietatis, genitor videlicet Caroli Magni, rempublicam Galliarum florentissiman gubernabat, (5) In vet. ms. leg. propriæ.

« PoprzedniaDalej »