Obrazy na stronie
PDF
ePub

CCCIII (56).
Urbanus clero et populo Lemovicensi præcipit ut
Humbaldo episcopo de Simonia purgato, a seque in
integrum restituto, obediant.

(Anno 1094.)

[BALUZ., Miscell., II, 482.]

URBANUS episcopus, servus servorum Dei, clero et populo universo Lemovicensium salutem et apostolicam benedictionem.

A præsentia convocari, Stirpensis F. et J. Floriacensis abbates pariter, viri nimirum religiosæ vitæ et famæ integræ, cum aliis tribus clericis suis, sacramentis asseruerunt.Eum itaque ad vos cum nostræ gratiæ et episcopalis officii plenitudine remandantes, ut ipsi tanquam pastori proprio obediatis præsentibus apicibus admonemus. Obedientes vos misericordia divina custoniat.

B

CCCIV.

Clere et populo Lemovicensi Humbaldum episcopum iterum commendat.

(Anno eodem.)

[BALUZ, Miscell., II, 182.]

URBANUS episcopus, servus servorum Dei, clero et populo universo Lemovicensium salutem et apostolicam benedictionem.

Universos vos scire credimus quemadmodum anno præterito vester episcopus,cum se nostro conspectui præsentasset super quibusdam capitulis accusatus quæ secundum sanctorum canonum regulam tam electionem ejus quam consecrationem ejus, præsente etiam Bituricensi archiepiscopo, qui eum consecraverat, infirmabant, super quibus omnibus cum se canonice expurgare nequiverit, imparatus quippe sine defensoribus venerat, ille, episcopatu, sub spe licet misericordiæ, abdicato, Jerosolymam petiit, rediens misericordiam imploravit, nos multis multorum filiorum nostrorum precibus inclinati camdem causam reverentissimo confratri nostro H. Lugdunensi archiepiscopo permisimus intra provinciam diligentiori examine quærendam, ubi et accusatorum personæ notæ sunt, et episcopus de testium absentia conqueri nullo modo valeret. Causa igitur diligentius requisita, cum Simoniacum eum accusatores probare nequiverint, misericordiæ et ecclesiastica pacis intuitu facultas ei concessa est ut sc ab hoc una cum idoneis testibus expurgaret.Igitur cæteris, licet depositionem solam asserant, apostolicæ mansuetudinis pietate propter pacem et tranquillitatem C vestræ Ecclesiæ indultis, Simoniaco scelere jusjurandum præstitit quod pro adipiscendo episcopatu pecuniam nec ipse dederit aut promiserit aut pro ipso alius se sciente. Quod videlicet sacramentum, quia per tantas hujus temporis augustias comprovinciales episcopi coram nostra neutiquam possent (56) Supposita, ut et sequens, ab Humbaldo Lemovicensi.

Veniens ad nos confrater noster Humbaldus vestræ civitatis episcopus multas matri Ecclesiæ a filiis suis questus est injurias irrogari. Quidam enim militum et Ecclesiarum bonis violenter abutuntur et honores tanquam possessionem hæreditariam exigunt, et non consentienti episcopo tanquam hosti molestias ingerunt. Unde nos dilectionem vestram cum litteris præsentibus exhortamur atque præcipimus ut a præsumptione hac abstinere deinceps omnino satagatis. Quod si post hæc contempseritis, quamcunque sententiam in vos episcopus vester canonica auctoritate dictaverit, assensus nostri auctoritate confirmamus. Nos enim universas dicecesis ecclesias episcopo subjectas esse et canonicam volumus reverentiam exhibere, salvis, si qua sunt, Romanæ Ecclesiæ privilegiis. Universis sane tam clericis quam laicis eum commendatum volumus, tanquam ad vos cum benignitatis nostræ gratia revertentem. Obedientes vos monitis nostris misericordia divina custodiat.

Data Pisis vi Idus Octobris.

[blocks in formation]

B

pauci eramus quod nos ipsi non nos pugnare contra eos sed fugere affirmant. Nos autem omnibus paratis, et tam peditibus quam militibus certis ordinibus dispositis, ubi major virtus et fortitudo eorum erat audacter requisivimus cum Dominica lancea, et a prima belli statione fugere coegimus. Ipsi autem, ut mos eorum est, se undique dispergere cœperunt, et colles occupando et vias ubicunque poterant appetendo, nos gyrare voluerunt, quia sic nos omnes interficere putaverunt. Sed nobis multis bellis contra eorum calliditates et ingenia edoctis ita gratia Dei et misericordia subvenit, ut qui paucissimi ad eorum comparationem eramus, omnes illos in unum coegimus, et coactos, dextera Dei nobiscum dimicante, fugere et castra cum omnibus quæ in castris erant relinquere compulimus. Quibus victis totaque die insecutis, et multis millibus eorum interfectis, ad civitatem læti et hilares remeavimus. Asylum autem suprascriptum Admirabilis quidam qui in eo erat cum mille hominibus, Boamundo reddidit. Et ita Dominus noster Jesus Christus totam civitatem Antiochenam Romanæ religioni et fidei mancipavit (62). Sed quia semper solet aliquid mæstum lætis intervenire rebus, ille Podiensis episcopus, quem tuum vicarium nobis commiseras, bello peracto, in quo honeste fuit, et pacificata civitate, Kalendis Augusti mortuus est.

dinem Turcorum, sicut audistis, in Kalendis Junii A exercitu nostro bellico, ad portas exivimus; ac tam nobis obviam in valle Doretillæ devicissemus, et illum magnum Sullimannum fugavissemus,suisque hominibus et terra ac rebus exspoliassemus; acquisita et pacificata tota Romania, ad obsidendam Antiochiam venimus. Qua obsessa, multa mala perpessi sumus, tum de bellis summorum Turcorum et paganorum nobis tam frequenter et copiose irruentium ut verius diceremur obsessi quam quos in Antiochena civitate obsederamus. Tandem omnibus bellis superatis, eorumque eventu Christiana fide exaltata, ego Boamundus conventione facta cum quodam Turco qui mihi ipsam tradidit civitatem, scalas parum ante diem cum multis Christo militantibus muro applicui, et ita civitatem antea Christo resistentem III Nonas Junii accepimus, et ipsum Cassianum ipsius civitatis tyrannum cum multis suorum millibus interfecimus, eorumque uxores et filios ac familias cum auro et argento et omnibus eorum possessionibus retinuimus. Asylum autem Antiochenum a Turcis præmunitum habere non potuimus. Sed cum in crastino ipsum asylum aggredi voluissemus, infinitam multitudinem Turcorum, quam multis diebus ad nos bellandum venturam extra civitatem exspectaveramus, per omnes campos discurrentem vidimus. Qui tertia die non nos obsederunt, et asylum prædictum plusquam centum millia eorum intraverunt, ac per portam ejusdem asyli ad civitatem sub asylo constitutam nobis illisque communem irrumpere voluerunt. Sed nos in alio monte consistentes ipsi asylo opposito, viam inter utrumque exercitum ad civitatem descendentem, ne ipsi C nobis multo plures irrumperent, custodientes, et intus et extra nocte et die debellantes portas ad civitatem asyli intrare et ad castra remeare compulimus. Cum ergo vidissent quod ex illa parte nocere nobis nihil potuissent, ita nos ex omni parte circumierunt ut nulli ex nostris exire vel ad nos venire potuerint. Quare ita desolati et afflicti fuimus quod fame et aliis multis angustiis morientes, equos et asinos nostros famelicos interficientes multi nostri comederunt.

Sed interim clementissima misericordia omnipotentis Dei nobis subveniente et pro nobis vigilante, Dominicam lanceam, qua latus Jesu Christi Longini manibus perforatum fuit, sancto Andrea apostolo cuidam famulo Dei ter revelante (60), et ipsum D locum ubi lancea jacebat demonstrante, in ecclesia Beati Petri apostolorum principis invenimus. Cujus inventione et multis aliis divinis revelationibus ita confortati et corroborati fuimus ut qui ante afflicti et timidi fueramus, tunc ad bellum faciendum audacissimi promptissimique, alii alios hortabamur. Igitur tribus hebdomadibus et quatuor diebus obsessi, in vigilia apostolorum Petri et Pauli (61), in Deo confidentes, et de omnibus iniquitatibus nostris confessi, petentes portas civitatis cum omni (60) Vide Wilel. Tyr. lib. vi, c. 44. (61) Ibid., c. 220.

PATROL. CLI.

Nunc igitur filii tui Patre commisso orbati, tibi spirituali Patri nostro mandamus ut qui hanc viam incœpisti, et sermonibus tuis nos omnes terras nostras et quidquid in terris erat relinquere fecisti, et crucem bajulando Christum sequi præcepisti, et Christianum nomen exaltare commonuisti, complendo quæ hortatus es ad nos venias, et qnoscunque poteris ut tecum veniant submoneas. Hinc enim Christianum nomen sumpsit exordium. Postquam enim beatus Petrus in cathedra quam quotidie cernimus inthronizatus fuit, illi qui prius vocabantur Galilæi, hic primum et principaliter vocati sunt Christiani. Quid igitur in orbe rectius esse videtur quam ut tu, qui Pater et caput Christianæ religionis existis, ad urbem principalem et capitalem Christiani nominis venias, et bellum quod tuum est proprium ex tua parte conficias. Nos enim Turcos et paganos expugnavimus. Hæreticos autem Græcos, et Armenos, atque Syrios, Jacobitasque expugnare nequivimus. Mandamus igitur et remandamus tibi charissimo Patri nostro ut tu,Pater, ad tuæ paternitatis locum venias, et qui sancti Petri es vicarius, in cathedra sancti Petri sedeas et nos filios tuos in omnibus recte agendis obedientes habeas; et omnes hæreses, cujuscunque gentis sint, tua auctoritate et nostra virtute eradices et destruas; et sic nobiscum viam Jesu Christi a nobis inceptam et a te prædicatam perficias, et etiam portas utriusque Hierusalem nobis aperias, et sepulcrum Domini (62) Idem, lib, vI, c. 1.

18

liberum atque Christianum nomen super omne A Remorum episcopum, perque venerabilem Hugonem exaltatum facias. Si enim ad nos veneris et viam per te inceptam nobiscum perfeceris, totus mundus tibi obediens erit. Quod ipse te facere faciat Deus qui vivit et regnat in sæcula sæculorum. Amen (63). Mihi quidem relatum est unum, quod valde Deo omnibusque Christicolis contrarium est, quod, sigaati sancta cruce a te licentiam habeant inter Christicolas morari. Quod multum miror. Quia tu inceptor sancti itineris cum sis, differentes sanctum iter a te consilium vel aliquid boni habere non debent, nisi cœptum iter adimpleant. Et non est nobis opus ut bonum quod cepisti disturbes, sed etiam tuo adventu et omnium bonorum virorum, quoscunque poteris adducere tecum, nos corrobores. Decet enim ut nos Dei auxilio tuisque sanctis precibus acquisitores totius Romania, Cilicia, Asia, Syriæ, te habeamus post Deum adjutorem et subvenientem. Tu vero nos filios per omnia tibi obedientes, Pater piissime, debes separare ab injusto imperatore, qui multa bona promisit nobis, sed minime fecit. Omnia enim mala et impedimenta quæcunque facere potuit, nobis fecit.

Hæc charta fuit scripta die xi intrante Septembrio, indictione IV [vii].

II.

Theodorici abbatis et filiorum Ecclesiæ B. Huberti Andaginensis libellus supplex ad Urbanum papam contra Viredum intrusum.

(MARTEN. ampl. Collect. IV, 1010.)

Lugdunensem primatem et hujus Romanæ Ecclesiæ legatum, in sententia quam tenebamus confirmati, adeo provocavimus adversum nos iram Otberti, ut publice quasi inobedientes sibi nos excommunicaret, et locato judicio quorumdam abbatum et archidiaconorum suorum officium abbatis omnino nobis interdiceret. Inde juvenem quemdam Lobiensis cœnobii sine regulari electione loco nostro substituit, eumque contradicentibus fratribus violenter ingessit. Cujusjuvenilibus ideoque incompositis moribus, quibus per biennium fere quo præfuit, dissipatis rebus ecclesiasticis, religio quoque quæ in loco eodem gloriose vigebat deperiit. Unde compulsus Otbertus a duce Godefrido aliisque provinciæ principibus quos gravabat ejusdem loci dispersio, illum suum ejecit ex eo. Sic nobis patente loco revertendi, cum rediremus ad fratres nostros, revocantibus eis, indignatus adversum nos Otbertus, cum audisset nos forte infirmari, sepulturam communem nobis, si moreremur, interdixit, ministris abbatiæ ne nobis obedirent prohibuit, monachos ejicere et pro eis clericos reponere, et possessiones ecclesiasticas militibus suis dividere, nisi recederemus, juravit. Nos vero dantes locum iræ, cum imminens ecclesiæ nostræ periculum Lamberto Atrebatensi episcopo, et domno Rodulfo Virdunensi abbati, multisque aliis sani consilii viris deploraremus, ad hunc tandem finem devenimus, ut sponte nostra privati baculum pastoralem loco nostro fratribusque remitteremus, ne propter nos eis eveniret quod timebamus. Huic tamen nostræ privationi ex consilio prædictorum virorum ea conditio est interposita et signatis litteris firmata. Me eo pacto privari consensi, si communis consensus fratrum loco meo eligeret præesse sibi quemdam Beringerum abbatem S. Laurentii, qui prius monachus nostri cœnobii, eamdem sententiam quam tuebamur, videbatur tueri. Hoc idem fieri censuimus, ut idem Beringerus a domno Henrico venerabili pontifice consecratus in abbatem, iterandæ consecrationis ab Otberto vitaret necessitatem. Quod cum omnino facere nollet, et tædio hujus dilationis Otbertus eligendum abbatem fratribus indiceret, et illi quemdam suorum communiter eligerent, frater Wiredus nobiscum olim causa tuendæ fidei egressus de monasterio, et Otberti tunc acerprimus impugnator, prædictæ quoque electionis spontaneus assertor, eidem electo persuasit, ut interim domi cessaret, ne gratiam electionis suæ dono excommunicati inficeret, ipseque ad Otbertum se contulit, et præter conscientiam nostram et fratrum electionem de manu Otberti abbatiam invasit. Cogitationibus autem ejus se invicem accusantibus, eum se aliquandiu a suscipienda consecratione Otberti subtraheret, et Otbertus hoc ipsum intelligens cum ad consecrandum sæpius evocaret, fratres communionem et subjectionem suam contradixerunt et, si

Domino et universali papæ URBANO filii Ecclesiæ B. Huberti pro defensione veræ fidei ejusque legitimi C apostolatus passi dispersionem in oculis Dei quod 'dicitur esse.

Dormiente Domino Jesu, navis apostolica in medio maris jactabatur fluctibus: ipso quoque nunc dissimulante, peccatis exigentibus: sanctæ Ecclesiæ unitas a schismaticis perturbatur, et amarissimis persecutionum tempestatibus passim veritas et justitia. confunditur. Hujus persecutionis procellam jam per septem annos sine refragatione passi, tandem ad consilium Romanæ Ecclesiæ confugimus; quod quidem jam diu ideo distulimus, ne vobis essemus oneri, cum usui non fuerimus. Post decessum domni Henrici Leodiensis legitimi episcopi, Otbertus quidam donoHenrici dicti regis,cum quo in expeditione contra RomanamEcclesiam morabatur, episcopatum invasit, et hic sine canonica electione cleri et populi. Qui cum se fautorem et defensorem Guiberti hæresiarchæ publice jactaret, et quamplura quæ non sunt nostræ accusationis contra sacros canones ad confusionem ecclesiasticam temere exordinaret, causa timoris Dei et apostolatus vestri visum est nobis subjectioni ejus nos subtrahere, cujus violentiæ non poteramus resistere. Eductis nobiscumautem quibusdam fratrum nostrorum, per cellas nostras divertimus,quas in Remensi et Laudunensi episcopio habebamus. Ibi interim per domnum Raginoldum (63) Hæc non exstant apud Fulcherium.

ab Otberto pateretur consecrari. Præter omnia au- A tissa, uxor Bernardi comitis Pictavorum, pro salute

tem quæ supra diximus, gravabat ecclesiam castrum quoddam non longe ab ea situm, quod Henricus episcopus destruxerat, et ne quis illud restrueret, perpetuo anathemate damnaverat. Hoc anathemate postposito, ad oppressionem monasterii illud reformaverat, et fratres corpus B. Huberti, quasi ad obtinendam misericordiam illo deferentes, usque ad sanguinis effusionem propria manu mactaverat. Hæc omnia cum de Otberto Wiredus nosset, rapto tamen semel honore privari timuit, et mutata sententia, quam nobiscum tenuerat, Dei gloriam contempsit, et suam quæsivit, sicque consecratus ab Otherto, invitis fratribus, pro patre se violenter ingessit. Hac indignatione fratres dispersi, cum insequerentur ab eo, quibusdam sæcularibus conductis confugerunt auxilium Ecclesiæ Remensis et Laudunensis. Eo quoque illos prosequente, cum in præsentia domni Manasse Remorum episcopi et Engelramni Laudunensis episcopi rerum gestarum inter nos ratio fieret, ex decreto utriusque firmata est nobis sententia, adire nos Romanæ sedis audientiam, et super his vestrum exspectare judicium et justitiam. Venimus ergo huc multorum religiosorum impulsi consilio, quorum maxima exspectatio ex nostro pendet spectaculo, ut vel ex nostra consolatione ad defensionem veræ fidei et vestræ fidelitatis proficiant, vel, quod absit, ex nostra desolatione et defectione et ipsi deficiant. Consulite igitur vestræ justitiæ, vestræ famæ, vestræque auctoritati, ne infidelium aut rebellium violentiam per impunitatem crescere sinatis (64).

III.

Epistola monialium Blasiliæ in Arveris ad Urbanum papam II (65).

(BALUZ., Miscell. edit. Luc., II, 181.)

Summo domino papæ Romanæ Ecclesiæ URBANO humilis grex monialium seu clericorum monasterii Blasiliæ in Domino optimam gratiam et salutem atque in omnibus obedientiæ sibi servitutem.

B

sua utriusque sui et pro animabus filiorum suorum defunctorum, Warini scilicet et Willelmi, monasterium Blasiliæ in prædiis suis constituit atque circa adjacentibus campis et villis et ecclesiis sanctimoniales Deo servientes ibi unde viverent hæreditavit. Deinde diligenter Romam petivit, ipsumque cœnobium beato Petro apostolo atque episcopo qui tunc temporis apostolicæ sedi præsidebat in proprio jure concessit. Ipse autem papa huic dono benigne favens quinque solidos monetæ Pictaviensis sancto Petro semel in anno [dari] decrevit, insuper etiam apostolici privilegii auctoritate idem cœnobium abbatiam monachorum in perpetuum constituit, altare etiam quod adhuc habemus sua propria manu consecratum per ipsam matronam nobis transmisit. Apostolicam quidem absolutionem et benedictionem nostris benefactoribus; excommunicationem atque anathematizationem, calumniam atque inquietudinem nobis inferentibus propriis litteris semper nobis notavit. His igitur firmissimis decretis et constitutionibus nostrum monasterium ædificatum cum omnibus nobis appendiciis diu in pace et magna in prosperitate permansit. Statim ut Roma caput nostrum et defensio nostra inquietari et perturbari cœpit, insurrexerunt monachi Casa Dei, et ecclesiam Sancti Stephani protomartyris et Sancti Leonis papæ urbis Romæ, quem Romani, quia Carolus imperator elegit eum, excæcaverunt, corpus cujus, ut credimus, ibi requiescit, manu ac violentia cujusdam potentis Stephani Mercoriensis nobis conC tradicentibus abstulerunt, et auxilio domini Durandi Ciaromontensis episcopi ipsum tenuerunt quandiu vixit supradictus Stephanus. Post mortem vero ejus, judicio præpositi et abbatis Claromontensis septem presbyteri nostri juraverunt alodium esse sancti Petri, ut altaris Blasilia, recipiente episcopo hoc sacramentum. Ipsi tamen monachi, adhuc rebelles, rectum quod firmaverunt per septem milites tenent, et excommunicatione episcopi illam ecclesiam destitutam et absque ministerio faciunt esse, ministrum etiam ejus in modum sacrilegi extra ecclesiam. Ideoque suppliciter et benigne rogamus et obsecramus ut consuetudinem quam tui antecessores fecerunt, facies, et ecclesiam quam amaverunt atque monasterium nostrum cum omnibus rebus suis ab invasione et ereptione supradictorum monachorum eripias et nos a servitute omnium aliorum in perpe. tuum protegas et defendas. Vale.

Apostolica et venerabilis tua dignitas, domine Pater, manifeste sciat et credat nos quotidie flexis genibus Deum orare ut te tuosque salvos et incolumes custodiat nec non digne et laudabiliter regimen vestrum omni Ecclesia vigere et præsidere concedat. Vestra enim targa nobis arma st scutum inexpugnabile debet esse. Vestri autem privilegii auctori- D tas nos tutos ac liberos ab omni aliorum servitute sibi in perpetuum debet habcre. Temporibus igitur priscis matrona quædam nomine Ermengarda comi

(Epistolas S. Anselmi Cantuariensis. Ivonis Carnotensis, Hugonis Lugdunensis. Hugonis Cluniacensis, Raynaldi Remensis, Lamberti Atrebatensis, Goffridi Vindocinensis, ad ŪRBANUM papam, vide inter eorum scripta mox edenda.)

(64) Recitata in præsentia Urbani papæ hujus clamoris pagina, et a Romanis sæpius et diligenter ventilata, abbatem sic destitutum ob fidelitatem ecclesiæ Romanæ condoluerunt, et W. nisi resipisceret, et loco cederet, excommunicandum sine dilatione decreverunt. Suffragante autem Rainero, qui Urbano in pontificatu successit, tunc quidem dilata est sententia hæc excommunicationis, usque in diem inter utrosque præstitutæ discussionis si

forte adveniente Wiredo certior fieret agenda discussio. Illo domi remanente, probatus est quasi conscius culpæ condictam sibi audientiam subterfugisse. Ideoque in solemnitate Omnium Sanctorum excommunicatione a papa formata, et data coram se ejusdem excommunicationis epistola.

(65) Vide lib. 1 Hist. geneal. gentis Arvern., cap. 1.

IN SEQUENTES URBANI SERMONES

ADMONITIO

(Histoire littéraire de la France, t. VII, p. 546.)

On a recueilli, en tout ou en partie, quelques-uns des discours du pape Urbain ; il entre dans notre dessein d'en donner une notice. Si l'on avait été soigneux de nous transmettre tous ceux qu'il fit dans le cours de son pontificat, il y aurait sans doute de quoi en faire un volume entier. On sait effectivement, qu'il ne dédiait point d'église, ou de simples autels, qu'il ne parlat aux assistants sur quelque sujet d'édification. II en usait de même à l'ouverture des conciles auxquels il présidait, et parlait même de la sorte à diTérentes reprises pendant que durait la même assemblée.

Nous n'avons cependant que fort peu de tous ces discours, et peut-être aucun en entier. Il ne reste qu'un très-petit fragment de celui qu'il prononça à la consécration du grand autel de l'église de Cluni (Clun. Bib. app., p. 98). L'on y reconnaît sans peine la douceur de son style, et c'est dommage qu'on ne l'ait pas imprimé entièrement.

Foucher de Chartres nous a conservé un morceau beaucoup plus considérable d'un autre discours que fit Urbain à l'ouverture du concile de Clermont (FULC., Gest. Fr., lib. 1, p. 816, 817); mais il ne le rapporte qu'en un styte étranger, ce qui en diminue le mérite. L'auteury adresse la parole aux prélats de l'assemblée, et, après leur avoir exposé le triste état auquel l'Eglise se trouvait alors réduite, il les exhorte pathétiquement à y apporter un remède efficace, comme étant le sel de la terre. Entre les moyens les plus propres à cet effet qu'il leur propose, il insiste principalement sur le bon exemple, sans lequel l'on réussit rarement à recommander la pratique de la vertu et la fuite du vice.

Le même Foucher et les autres historiens de la croisade nous ont conservé six ou sept autres discours ou plutôt fragments de discours, pour la plupart, comme tous faits à l'occasion et sur le projet de cegrand événement qui eut tant de suites dans ce siècle, et encore plus dans les deux suivants. En les rapportant, ces historiens donnent à entendre ou disent même expressément qu'ils furent tous prononcés au Concile de Clermont. Mais il y a beaucoup plus d'apparence que la plupart le furent en d'autres assemblées, comme celle de Plaisance et les autres qui la suivirent, soit en France ou en Italie; car on sait que notre pontife prêchait partout la croisade depuis qu'elle fut solennellement corclue.

Il y a cependant trois de ces discours qui ont certainement été prononcés à Clermont. Ce qui le persuade, c'est qu'il sont rapportes comme teis, l'un par Guillaume de Tyr, écrivain judicieux, exact, fidèle, et les deux autres par Baudri, alors abbé de Bourgueil, et par Robert de S. Remy de Reims, qui étaient de l'assemblée. Il serait au reste fortdifficile de prononcer définitivement lequel des trois précéda les autres. Mais il ne paraît point y avoir de difficulté que ce ne soient trois discours différents l'un de l'autre, quoiqu'on n'ait pas de raisons suffisantes pour assurer s'ils sont entiers, au moins ceux que rapportent Guillaume de Tyr et Baudri; car, pour celui que rapporte l'abbé Robert, il est visible que ce n'est qu'un simple fragment d'une plus longue pièce (Ron., Gest. Fr., 1. 1, p. 31, 32).

Celui-ci semble fait pour les Français en particulier, à qui le pape adresse la parole, et dont il relève extrêmement la valeur. C'est d'eux effectivement qu'il attendait le plus de secours pour cette grande entreprise. Les motifs qu'il y emploie sont pris de cette même valeur, de la réputation qu'ils s'étaient acquise autrefois sous Charlemagne et Louis le Débonnaire; des maux extrêmes que souffraient les fidèles d'Orient, leurs frères, sous la tyrannie des Turcs, de la sainteté des lieux que Dieu avait choisis pour son héritage, et que Jésus-Christ avait consacrés par sa présence, sa mort, sa sépulture; enfin, du mérite qui leur reviendrait de cette expédition, où ils trouveraient un moyen assuré d'expier leurs péchés.

Le discours rapporté par Baudri (Gest. Fr., 1. 1, p. 86-88) est le même que le second imprimé dans Baronius (an. 1095, n. 43-49), et la Collection générale des conciles. (tom. X, pag. 54-516), et le premier dans l'appendice de la Vie du pape Urbain, par dom Ruinart (Urb. Vit. app., p. 369-373). Il est un des plus prolixes de tous, et commence par ces mots: Audivimus fratres dilectissimi. Les motifs que le pape expose pour persuader ses auditeurs sont en partie les mêmes que les précédents, mais plus étendus et plus pathétiquement touchés, auxquels il en ajoute encore d'autres Il n'y parle ni de valeur ni de réputation parce qu'il n'y adresse pas la parole à une nation en particulier, comme dans le précédent, mais à tous les Chrétiens généralement, en la personne de ceux qui l'écoutaient. Outre l'oppression cruelle où se trouvaient leurs frères d'Orient, la profanation des saints lieux, leur ancienne dignité, le moyen d'expier leurs péchés, il leur dit que les croisés, en chassant les Turcs de la Palestine, accompliront la figure de ce qui s'était passé parmi les Israélites, lorsqu'ils détruisirent les Jébuséens. Il les flatte de l'espérance des dépouilles de l'ennemi du noin chrétien; motif, au reste, fort déplacé. Enfin, il assure la couronne du martyre à ceux qui mourront dans cette guerre. Urbain y rappelle la merveille des cierges allumés miraculeusement, et finit par exhorter les évêques ut les prêtres à prêcher aussi la croisade dans leurs églises.

À

Le style de ce discours, tel que nous l'avons, représente assez naturellement celui de notre pontife; d'où il suit qu'il est hors de doute qu'il a été recueilli à peu près tel qu'il l'avait prononcé. Nous n'entrons après tout dans ces détails que pour qu'on puisse mieux distinguer ces discours les uns des autres, et juger que leur diversité vient plutôt de leur simplicité que de ce que chacun des historiens qui les rapportent aurait fait parler le pape suivant ce qui lui aurait paru plus vraisemblable.

Celui qu'a copié Guillaume de Tyr (1. 1, n. 15), le même que le premier dans Baronius (ib., n. 35-42) et dans la Collection générale des conciles (ib., p. 511-513), et le second dans dom Ruinart (Urb. Vit. ib., F. 373-377), commence ainsi : Nostis, fratres dilectissimi. Le pape le prononça après la lecture de la lettre du patriarche de Jérusalem, que Pierre l'Ermite avait apportée; et les motifs qu'il y emploie sont les mêmes, en substance, que quelques-uns des discours precédents, mais différemment tournés, et quelquefois plus chargés de circonstances. Tels sont en particulier les motifs pris de la considération que les saints lieux étaient l'héritage du Seigneur et de l'oppression qu'y souffraient les Chrétiens. Non-seulement Urbain y exhorte, mais enjoint encore de se porter à cette guerre sainte pour obtenir la rémission de ses péchés, promettant aux croisés qu'eux et leurs biens seraient sous la protection du Saint-Siége. Le style du discours paraît fort conforme à celui des autres pièces de notre pontife,

« PoprzedniaDalej »