Obrazy na stronie
PDF
ePub

rerentur, ut olim sancto Gregorio simili occasione contigerat, quid de eucharistiæ fide sentiendum esset.

IX. De Wiberto antipapa.

Certe difficillima erant tunc tempora ob graves discordias quæ inter sacerdotium et imperium tum maxime vigebant (an. 1080), quasque ferme insanabiles reddiderat Henricus Germaniæ rex electione Guiberti hominis facinorosi, quem jam a triennio sede Ravennensi extrusum, hoc anno in pseudopontificem renuntiari curavit, ut hanc larvam Gregorio legitimo pontifici opponeret. Id factum est apud Brixinam Norici urbem in concilabulo triginta episcoporum schismaticorum anno 1080, septimo Kalendis Julii, ut videre est apud auctores passim vulgatos.

1075 Salernitano principatu spoliatus a Roberto A psalteriis, ac missis celebratis, a Deo audire meGuiscardo fuerat, ut scribit anonymus Casinensis in Chronico, atque hoc ipso anno Romam ad Gregorium confugerat. Quid ergo ad electionem Petri, si facta fuisset anno 1078, princeps ille exutus conducere potuit? Nisi forte apud Gregorium intercesserit, ut Petrus, quem virum bonum et sanctum probe noverat, in Policastrensi solio collocaretur. Atque hoc modo facile conciliatur uterque Vitæ Petri scriptor cum aliis historicis. Nam Gisulfi etiam e patria pulsi multum intererat ut aliquis sibi notus hanc dignitatem obtineret. Certe Petrus non multo post suum e Cluniaco reditum, ut habet secundæ vitæ auctor, Policastrensis episcopus factus est. Qua in dignitate cum parum temporis expendisset, in monasterium Cavense reversus, statim Leoni abbati paulo ante ejus mortem, ut ex utroque Vitæ auctore constat, substitutus est. Leo autem, uti ex Kalendario Cavensi et Chronico brevi ad cyclos paschales certum videtur, obiit mense Julio anni 1079: quæ omnia cum intra unius anni et aliquot mensium spatium facile contingere potuerint, nostro calculo optime concordant. His non admodum consentit bulla quam Urbanus in Cavensium favorem dedit. Verum in hac bulla complura, quæ variis temporibus evenerunt, simul in unum congesta sunt. Deinde multis interpolationibus, ut legenti patet, deformata est; neque etiam in variis exemplaribus sibi constat, ita ut multa in uno occurrant quæ in altero exemplo desiderantur.

B

Si tamen certum cuipiam videatur Petrum ante Gisulfi fugam creatum episcopum fuisse, ut certe C innuit uterque Vitæ auctor, dicendum erit Petrum multo ante Odonem in Italiam fuisse reversum, quem nonnisi post aliquot annos Odo subsecutus Cavam convenerit; errasseque secundum Vitæ auctorem qui illud iter quod hi viri sancti seorsim confecerant, simul ab iis susceptum fuisse crediderit.

VIII. Fit papæ consiliarius.

Quid vero Odo factus Ostiensis episcopus primis episcopatus sui annis fecerit, nusquam legitur apud auctores antiquos; at eum tunc Gregorio magnis negotiis pene obruto semper præsto fuisse haud dubium est. Certe huc revocari potest Orderici locus,

X. Urbanus scribit Simonis epitaphium. Anno 1082 Romæ adhuc morabatur Odo, si verum sit eum Simonis e Cripseiensi comite tunc Jurensis monachi, eo anno, ut notat Albericus, defuncti, epitaphium scripsisse; nec mirum est hunc honorem Simoni fuisse delatum, cui locus inter apostolicos tumulos in Vaticana basilica concessus fuit, non solum ob eximiam ejus generis nobilitatem, sed, et id maxime, ob ingentia merita in Ecclesiam Romanam, cui tuendæ a Gregorio in Italiam accersitus fuerat, uti narratur in ejus Vita, Sæculo V, parte 11 Act. SS. ordinis Benedictini.

XI. Wiberto in Vaticana basilica intronizato, concilium indicitur. Odo ab Henrico capitur. Ecclesiæ calamitates novo facinore auxit Henricus Augustus, anno 1083, cum post tentatam frustra superioribus annis urbem Romam, una ejus parte hoc anno potitus, captaque Leonina urbe, Guibertum suum in sancti Petri basilica sub falso Clementis III nomine pontificem proclamari curavit; quem non Ostiensis et Albanensis seu Portuensis antistites, ad quos id muneris juxta privilegium eorum sedibus a SS. Patribus concessum, ut ait Bertoldus, pertinebat, sed Mutinensis et Ariminensis episcopi jam multis annis depositi et anathematizati inthronizaverunt, quod alii ab aliis episcopis factum scribunt. Præferenda esset Bertoldi auctoritas, utpote qui tunc vivebat, et res singulas

jam a nobis supra laudatus, in quo Gregorius dici- D per singulos annos accurate digessit, si sibi consta

tur sibi Odonem præcipuum consiliarium elegisse. Qui reipsa toto sui episcopatus primo quadriennio semper pontificis læteri adhæsit, ut eum suis consiliis, suaque opera adjuvaret. Id innuit Benno pseudocardinalis et Gregorii atque Romanæ Ecclesiæ hostis infensissimus, qui Odonem Gregorii pedisequum appellare solet. Idem ipse auctor narrat in Vita Gregorii VII Odonem nostrum et Cunonem, fervente quæstione de eucharistia contra Berengarium in concilio Romano anni 1079, missos a Gregorio fuisse ad Sanctam Anastasiam, ut ibi cum Suppone ejusdem Ecclesiæ archipresbytero, jejunio et orationibus operam dantes tribus diebus, recitatis totidem

ret. At ipsemet anno 1084 loco Ariminensis Aretinum nominat; quod alii quoque auctores habent. Et quidem episcopos Mutinensem et Aretinum non benedictionem, sed damnationem quam habebant, imposuisse Wiberto, scribit Gebehardus Salisburgensis archiepiscopus in epist. ad Hermannum Metensem. Haud dubium quin et Ariminensis et Aretinus episcopi huic cæremoniæ adfucrint: nam Bertoldus observat, ad annum 1084, præter cos quos nominat, cæteros quoque episcopos excommunicatos Wiberti ordinationi interfuisse, quam anno subsequenti Albertus Stadensis et alii auctores consignant.

B

In tanta rerum perturbatione visum est Ecclesiæ A Deum timentibus pro certo haberi cognovil, ut eorum proceribus operæ pretium esse congregare syno- simplicitatem melius circumvenire posset, ad callida dum, cujus statuta, inquit Bertoldus, de causa regni, se argumenta convertit. Post captionem itaque Ostiensis nec Henrico, nec Romanis, imo nulli penitus liceret episcopi et aliorum multorum, quos recepit, absolutos prævaricari. Eam Gregorius mense Novembri ha- dimisit; universis Romam visitare volentibus firmam bendam indixit, litteris ea de re ad omnes episco- securitatem dedit, quam juramento publice confirmapos et abbates datis. Henricus vero in Langobar- vit. Et ut favorem popularem omnino prosequeretur et diam reversus, adhibito jurejurando, pollicitus est gratiam, in publico dixit, quod a domino Gregorio omnem securitatem universis qui aut ad synodum papa imperialis coronæ dignitatem vellet accipere.... ituri essent, aut, ea finita, ad propria reverteren- At Gregorius respondit :« Ego versutias et calliditates tur; at promissorum suorum immemor, paulo regis frequenter expertus sum. Si autem vult in iis post, fracta fide, plerosque eorum qui ad concilium quibus manifeste peccavit Deo et Ecclesiæ satisfacere, properabant, ac inter alios ipsum Odonem Ostien- libenter absolvam, et imperialem sibi coronam cum sem episcopum, quem ad eum Gregorius legatum. benedictione imponam »... quod verbum cum rex, remiserat, in itinere apprehendi jussit, atque in ca- mordente conscientia, penitus denegaret facere.... ptivitate detentos multis tormentis immaniter cru- Pontifex diffidens sese in Crescentii castrum receciari. Audiendus ea de re Bertoldus, qui rem his pit, etc. verbis exponit: Legati Theutonicorum principum ad concilium ire debuerant, sed ab Henrico in via apud Forum-Cassii capti et fædati sunt circa festum sancti Martini, licet omnibus illam synodum petentibus securitatem juramento promiserit.... Erant autem religiosissimi monachi et clerici, quos in captivitate fecit cruciari, cum quibus et Ottonem venerandum Ostiensem episcopum captivatum, videlicet ad ipsum ab apostolica sede transmissum. Hæc ille: verum nec illa, nec etiam vis acerbior Odonem a Gregorii legitimi pontificis obedientia unquam dimovere potuerunt. Is econtrario cum suis collegis, Albanensi et Portuensi episcopis, libentius, uti ad annum sequentem habet Bertoldus, extrema quæque sustinere præoptasset, quam tam sacrilege, Guiberti ordinationi C tanquam superbissimæ præsumptioni, immisceri. Bonam voluntatem effectu comprobarunt, si quidem domino apostolico Gregorio conjuncti eamdem ordinationem synodali judicio canonice condemna

runt.

XII. De pace agitur; Odo liberatur.

XIII. Henricus a Guiberto coronatur; excommunicatur.

Henricus vero qui Lateranensem basilicam invaserat, ipsa Dominicæ resurrectionis die, coronam in Ecclesia, non gloriæ, ut ait Bertoldus, sed confusionis, a suo Guiberto suscepit, Gregoriumque legitimum pontificem in altera urbis parte obsedit. Inutiles tamen fuere ejus conatus: nam pontifex, Rotberti Guiscardi Northmannorum in Italia principis opera paulo post liberatus, synodum in ipsa Urbe celebravit, in qua schismatici rursus excommunicati fuerunt. De hac synodo Bertoldus ad hunc annum : Dominus autem papa, inquit, collecta synodo, iterum sententiam anathematis in Guibertum hæresiarcham, Henricum et omnes corum fautores promulgavit, quod et in festo sancti Joannis Baptistæ præterito jamdudum Romæ fecit, cum Henricus adhuc ibi moraretur. Tum addit hanc sententiam a legatis apostolicis, Petro videlicet Albanensi episcopo in Francia, et Ottone Ostiensi episcopo in terra Theutonicorum ubique fuisse divulgatam. Atque hæc prima est legationis apostolicæ mentio, qua Odo noster in Germania functus est.

XIV. Odo legatus in Germania. Gebehardum episcopum Constantiensem ordinat.

Una autem e præcipuis ejus curis in ea legatione fuit, ut antistites ecclesiis orbatis provideret, animi vigore et probitate morum præstantes, quales sane exigebat iniquorum illorum temporum necessitas.

(An. 1084.) Tantas vero tamque graves Ecclesiæ calamitates ægre patiebantur viri passim religiosi, e quibus nonnulli, qui neutri parti suspecti erant. ad pacem inter pontificem et regem conciliandam operam contulerunt. Hæc ex Pandulfo discimus in Gestis pontificum, ubi inter alios signanter exprimit Hugonem Cluniaci abbatem, qui cum aliis viris probis Henricum monuit ne anathemata a tot pontificibus illata parvipenderet. Paruit ille, aut certe, ut D Ex his fuit Henricus comes de Aslo,quem Hermanni innuit ille auctor, parere simulavit; atque Odone, cæterisque captivis libertate redeundi ad propria donatis, cum Gregorio se pacem initurum spopondit, si ille sibi vellet imperiale diadema imponere. Sed cum Gregorius id se facturum negaret nisi sub certis conditionibus, quas Henricus recusabat, res infecta remansit; et ille, in schismate obfirmatus, coronam a suo Guiberto solemniter recepit; quo facto fas deinceps non fuit atrox illud scandalum ab Ecclesia removere. Libet Pandulfi locum integrum proferre; In tertio, inquit, quoque anno rex ad obsidendam Romam reversus est; sed quia se ipsum excommunicatum a Cluniacensi abbate, atque aliis religiosis

regis et cleri ac populi Paderbornensis consensu ac Odonis legati apostolici auctoritate Paderbornæ episcopum institutum fuisse memorat Schatenus in ejusdem Ecclesiæ Annalibus. Huc etiam revocari debet Reinwardi in Mindensem episcopum electio, si verum sit, ut idem auctor babet, cum acclamante clero et populo ab Ottone Ostiensi episcopo, legato apostolico Gregorii pontificis per Saxoniam in Egilberti demortui locum subrogatum fuisse. Sed nemo ex his celebrior fuit Gebehardo filio Bartoldi ducis, quem legatus morum sanctitate et natalium splendore illustrem, ex monacho Hirsaugiensi episcopum Constantiensem creavit ; postea futurum sedis apo

seu, ut illorum temporum auctores Germani scribunt, Quintilincburgum Saxoniæ superioris urbem celebrata est, cum ibidem Odo legatus, Hermannus rex et alii proceres peregissent festa paschalia. Huc convenere cum legato duo archiepiscopi, Gebehardus Salisburgensis et Hartwigus Magdeburgensis, aliique complures episcopi, qui multa et quidem præclara, in hac synodo statuerunt, quæ a Bertoldo ad hunc annum referuntur.

stolicæ legatum, et strenuissimum in Germania A tuerentur, synodum indicendam statuerunt, quæ in Ecclesiæ catholicæ defensorem. Hunc invitum, imo ipsa Paschalis hebdomada apud Quindelihurgum, multum reclamantem ac ejulantem, clericis et laicis petentibus et laudantibus, ab Odone hoc anno xi Kalendas Januarii consecratum fuisse observat Bertoldus. Cum pridie, id est, festo sancti Thomæ presbyter, cum ipsomet Bertholdo Chronici scriptore et aliis clericis, fuisset ordinatus. Gebehardum a nostro Ottone fuisse consecratum testatur etiam Paulus Bernrediensis in Vita Gregorii VII; nec audiendus contra tantos testes Bruschius recens auctor, qui id a Petro Albanensi factum fuisse scribit. Et quidem anonymus apologiæ Henrici IV auctor Ottoni (sic quippe Odonem nostrum appellare amant scriptores Germani) vitio vertit hanc ordinationem, quasi hoe facto canones violasset, qui id, etsi non esset provinciæ metropolitanus, absque Moguntini archiepiscopi facultate facere ausus fuisset. Erat vero, uti omnes consentiunt, Gebehardus vir sanctus, et episcopali dignitate haud indignus, qui, ut refert Trithemius in Chronico Hirsaugiensi, regularis vitæ fervorem quem in monasterio innocenter vivens servare consueverat episcopus factus minine intermisit.Cæterum Odonem Constantiæ aliquandiu commoratum fuisse, multaquæ ibi ad Ecclesiæ bonum ordinasse ex canonibus concilii Quinde'iburgensis anno proximo habiti colligitur.

C

XV. Odo colloquio in Saxonia interest. Initio annio sequentis (1085), Odo Hermannum, quem Saxones adversus Henricum loco Rudolfi in regem elegerant, convenit; et colloquio quod inter ipsos Saxones et Henricianos habitum est die 15 post festum Epiphaniæ interfuit. Sed nihil ibi decretum est, propterea quod utraque pars, post multas concertationes, sibi quasi de victoria applaudens a colloquio discesserit. Non convenit inter auctores quo in loco habitus fuerit ille conventus, quem abbas Urspergensis et Trithemius in Chronico Hirsaugiensi apud Berbares oppidum Thuringia, alii Gestrungæ aut Goslariæ in eadem provincia celebratum fuisse volunt. Ibi Gebehardus Salisburgensis archiepiscopus catholicarum partes prolixa oratione tuitus est; cui cum Werilo archiepiscopus Moguntinus in Henrici favorem respondisset, res eo devenit ut non modo verbis, sed etiam armis acriter fuerit pugnatum.Eodem tempore Odo apostolicus legatus Udonem Hildesheimensem episcopum, qui relictis Saxonibus D ad schismaticorum partes transierat, sacris interdixit Nihil vero adeo catholicorum animos permovit ac nova Wicelonis archiepiscopi assertio, qui in pleno conventu veritus non est affirmare quemcunque hominem tandiu divinis legibus subjacere non posse, quandiuille fuerit rebus suis spoliatus.Quam quidem sententiam hæresim, ipsumque adeo Wicelonem hæresiarcham deinceps Catholici appellare non dubitarunt.

XVI. Convocat concilium Quindeliburgense. Turbata his rixis Germania, ii qui Gregorio adhærebant, ut se suosque contra adversariorum conatus

In eadem synodo condemnata est Weziliana, uti eam vocabant, hæresis, de qua superius diximus; et synodali judicio, ut habet Bertoldus, laudata atque confirmata fuit ordinatio domni Gebehardi Constantiensis episcopi, quam Odo anno præcedenti celebrarat; imo, uti ille auctor prosequitur, hic confirmata fuere ea omnia quæ præfatus sedis apostolicæ legatus, cum esset Constantiæ, ordinaverat. Tum anathema dictum est in episcopos schismaticos, eorumque caput Wibertum sedis apostolicæ invasorem, ejusque pseudocardinales. Hugonem Album, Joannem Portuensem, Petrum cancellarium, etc.; quam sententiam, ne aliqua solemnitas deesset, Patres omnes accensas candelas manibus gestantes publice promulgarunt. Mirum est in hujus concilii subscriptionibus, quæ referuntur in Appendice ad tomum X conciliorum Labbei, Odonem sub solo monachi Cluniacensis et legati Gregorii papæ titulo recenseri, nulla pontificalis ejus dignitatis facta mentione: licet certum sit eum tunc episcopum Ostiensem fuisse. Episcopi vero sanctionis Henricianæ, qui tertia hebdomada post finitam hanc synodumMoguntiamconvenerant,pariterexcommunicarunt Gregorii defensorem, atque episcopos catholicos ex suæ potestatis civitatibus expulerunt, sublectis in eorum locum aliis, qui ipsis adhærerent. Hujus conciliabuli episcoporum nomina prætereo, que videsis in eadem conciliorum Labbei Appendice: at Catholici quatuordecim concilii Quindeli burgensis, quos illi excommunicarunt, ii erant: Gebehardus Salisburgensis, Hardwicus Magdenburgensi, seu Magdeburgi, Adalbero Wirtzburgensis, Altmannus Bathavensis, seu Patavii, Bernardus, an Wernharius, seu Guernerius, Mersburgensis, Guntherus Citizensis, Benno Mæsianus, seu potius Misnensis, Albertus Vangionus, id est Wormatia, Burkardus Halberstatensis, Hermannus Mediomatricus, Reginardus Mindensis, Wigoldus Augustanus, Gebehardus Constantiensis, et Henricus Bambergensis.

XVII. Gregorius VII moritur.

Interea Gregorius, qui, relicta Urbe, primum in monasterium Casinense secesserat, Salerni moritur die vir Kalendas Junii (1085), ubi in ecclesia Sancti Matthæi ab co consecrata honorifice sepultus est. Cum vero proximus esset morti, interrogatus quid sentiret de futuro sibi successore, nonnullos ad id munus aptos designasse fertur, Hugonem scilicet Lugduni archiepiscopum, Anselmum Lucensem,

Odonem Ostiensem, aut certe Desiderium abbatem A fuisse, ut in posterum ejus festivitas die vii Kalen

Montis Casini sic plerique antiqui auctores. At Petrus Casinensis ait Gregorium hortatum fuisse episcopos et cardinales ut Desiderium eligerent, aut, si id fieri non posset, unum aliquem ex tribus aliis memoratis. Anselmum omittit Paulus Bernradiensis in Vita Gregorii, sed, recensitis tribus aliis quos pontifex indicaverit, subjungit: Verum quia Otto nondum a Germaniæ et Galliæ partibus redierat, ubi apostolica legatione functus... et alia nonnulla ad stabilimentum Ecclesiæ prulenter ordinaverat; Hugo quoque sua lustrans gubernacula p: ocul aberat, interim suasit eligi vicinum Desiderium licet brevissime victurum, etc. At vix unquam adduci potuit Desiderius ut pontificatum quem statim post Gregorii obilum ei omnes detulerunt, assumeret, resque in longum protracta est.

XVIII. Odo Cluniaco transit. Nantuæ corpus S. Maximi elevat. S. Hugonis miraculum.

B

Odo autem ex Germanica legatione in Italiam hoc anno reversus Cluniacense suos in transitu invisit, ibique infirmorum ecclesiam consecravit, uti discimus ex historia translationis sancti Maximi. Quæ translatio solemni ritu hoc anno in monasterio Nantuacensi a nostro Odone facta est. Hanc historiam ab auctore anonymo sed æquali descriptam, ex codice ms. ejusdem loci, in hujus voluminis Appendice integram referemus; sed interim pauca ex ea delibanda sunt. Nantu acum, seu, ut vulgo hodie dicitur, Nantua,celebre est monasterium diocesis Lugdunensis apud Sebusianos, olim abbatiæ titulo donatum, quod postmodum Cluniacensi monasterio subjectum C fuit. Ibi servabantur sancti Maximi, uti putabant, Regiensis episcopi, reliquiæ,sed absque ullo cultu, eo quod hactenus retectæ terra publice fidelium venerationi nondum exhibitæ fuissent. Ex adventu Odonis Hugo Cluniaci abbas Nantuacique monasterii tum prior, censuit opportunam sibi sacras illas e terra levandi reliquias oblatam esse occasionem, quare concilio cum eo cæterisque, qui ibi forte aderant,inito,præmissisque jejuniis et orationibus, die vi Kalendarum Septembrium, sancti Antistitis ossa e vetusto tumulo in capsam paratam translata publicæ populorum venerationi exhibuerunt,quod hoc anno contigisse colligimus ex ipsis historiæ laudatæ verbis, ubi Hugo dicitur, die Dominica, Ix Kalendas Septembris, capitulum convocasse. Quippe ab anno D 1078, quo Odo factus fuit episcopus Ostiensis, ab annum 1088, quo conscendit thronum apostolicum, dies Dominica semel tantummodo in diem 24 Augusti incidit, idque anno 1085: cui proinde consignanda est hæc corporis sancti Maximi elevationis solemnitas. Et quidem certum est hoc ipso anno Odonem e Germania in Italiam rediisse, quo in itinere Cluniacum et Nantuam inviserc facile poterat. In veteri Nantuacensi Kalendario memoria habetur translationis sancti Maximi, etc.; sed die VIII Kalendas Septembris, quod videtur esse nostri exempli mendum: nam in historia dicitur statutum

das ejusdem mensis celebraretur.

Huc revocari debet res mira, quam sancto Hugoni apud Nantuacum, dum hic Odo noster morabatur, contigisse memorant. Cum enim ei relatum fuisset Willencum, qui tum erat prior Charitatis,ex hac vita migrasse, statim vir sanctus ad altare pro defuncto hostiam vivam Deo Patri oblaturus accessit. At non passus est tantum virum falli veritatis auctor, revelatumque ei est, non Willencum, sed Orium fato functum esse. Quod sanctus abbas completo sacrificio astantibus palam declaravit. Erat ibi, inquit Hugo monachus Vitæ sancti Hugonis auctor æqualis, Odo, qui prior fuit Cluniacensis, post episcopus Ostiensis, deinde apostolicæ sedis pontifex summus Urbanus secundus: qui,legatione transmissa, invenit, juxta viri Dei verbum, non Willencum obiisse, sed Orium. Odo post hæc in Italiam rediit, ubi nihil omisit cum cæteris Romanæ Ecclesiæ fidelibus, ut dignus Gregorio successor daretur. XIX. Desiderius pontificatum recusat. Odo nominatur, sed absque effectu.

(An. 1086.) Effluxerat jam pene annus integer a morte Gregorii sine pontifice, quod nullo pacto Desiderius Casinensis abbas adduci posset ad Ecclesiæ regimen suscipiendum. Has moras etiam in schismaticos rejecit Bertholdus, qui cum Guiberto suis factionibus Catholicos perturbabant. Sed tandem, ut narrat Petrus Diaconus in continuatione Leonis Ostiensis, libro I Chronici Casinensis, capite 66, quotquot erant Romæ Ecclesiæ et beato Petro viri fideles, sive ex clero, sive ex nobilibus aut populo,in diaconiam Sanctæ Lucia convenerunt; ibique, quod jam semel et iterum atque iterum palam et privatim fecerant, Desiderium multis precibus et lacrymis cœperunt urgere, ut ne diutius Ecclesiam Romanam, quæ eum ad pontificatum elegerat in tanto rerum discrimine orbatam pastore remanere permitteret; sed frustra. Quare illi rogant ut saltem eum qui ad tantum onus suscipiendum illi aptus videretur judicaret. Accepit ultro Desiderius conditionem, habitoque consilio cum Cencio consule Romanorum, statim Odonem Ostiensem episcopum in pontificem nominavit. Ibant omnium suffragia in Odonem,cum ecce,inquit ille auctor, repente quidam de cardinalibus, cujus nomen non retulit, contra canones hanc esse electionem affirmans, nequaquam se consensurum clamavit, cæteris contra nitentibus, et pro tempore, pro necessitate hoc ferre oportere astruentibus. Sed frustra; nam cæteri hunc nequaquam ad suam sententiam flectere valuerunt. Quid vero in hac Odonis electione contrarium sacris canonibus inventum fuerit, non exprimit Petrus; at, si bene judico, nihil aliud obtendere poterat cardinalis ille anonymus, nisi quod cum Odo jam esset Ostiensis episcopus, ad Romanæ Ecclesiæ regimen transferri non posset absque aliqua canonum infractione, qui passim prohibebant episcoporum ex una ad aliam ecclesiam translationes. Verum quod vetat

Ecclesia ad reprimendam ambitiosorum aut avaro- A periculum esset, si id Odo fuisset aggressus, ne ea

rum episcoporum immoderatam cupiditatem, seu nimiam dominandi in clero libidinem, illud ipsum quandoque permittit, imo et nonnunquam exigit, cum aliqua urget necessitas: qualis sane tunc maxime instabat in tanta rerum perturbatione. Vicit tamen unici illius obfirmata in suo sensu pervicacia; cæterique omnes ei cedere coacti, iterum unanimi sententia in Desiderii electionem concurrunt; ac statim, velit, nolit, eum cappa rubea indutum ipso die Pentecostes anni 1086 pontificem sub Victoris III nomine proclamant: verum cum ille necdum plane electioni suæ consentiret, ejus consecratio in sequentem annum dilata est.

XX. Odo Victorem III consecrat.

B

occasione Ecclesia, tot jam procellis agitata, novo schismate vexaretur. Unde recte satius judicavit vir prudens Victoris electioni unanimi omnium Catholicorum assensu factæ et confirmatæ consensum præbere,quam specie majoris studii disciplinæ ciere novos tumultus. Hinc merito Ilugo ipse et cardinalis Richardus Massiliensis abbas, antea legatus apostolicus, qui soli videntur Victoris ordinationi contradixisse,in Beneventano concilio a Victore, cæteris Patribus hanc sententiam judicio et auctoritate sua, ut habet Petrus in Chronico Casinensi, approbantibus,communione privati sunt, quod sese ipsi a cæterorum Catholicorum unanimitate sejunxissent. Et quiden Mathildis, quam duabus epistolis Hugo sollicitaverat, a Victoris obedientia retrahi non potuit. Hugonem vero ipsum hac in re, sicut et Richardum, quod Odoni exprobrabant, aliquid humani passos fuisse, eorum agendi ratio satis superque ostendit.Etenim, ut Victor ipse in concilio Beneventano coram Patribus exposuit, antequam Victor suæ electioni consensisset, eum ad pontificatum suscipiendum Hugo et Richardus simulate adhortabantur, subjectionemque ei omnem tunc spondebant; quod sperarent eum in sua sententia perseveraturum,ac sic alterutrum ex ipsis ad pontificatum, quem, ille pervicaciter recusabat, perventurum; at cum Victor assensum tandem præbuisset, nulla eis recta adipiscendæ hujus dignitatis spe, nisi Victor ipse.pelleretur,, conceptam embitionis flammam, ut iepat pontifex in conciliomos,, laudato, clibanus C'exturatus evomuit. Illi nempe sua expectatione frustrati, fere in apertum schisma eruperunt, Odonemque, quod Victorem ordinasset, vituperare et conviciis onerare ausi sunt. Verum, cum illi hunc nævum postea, ad Ecclesiæ unitatem redeundo, abluerint, ipseque Hugo in secunda ad Mathildem epistola contestatus fuerit se numquam a cæterorum Catholicorum communione discessisse, parco de hujusmodi culpa diutius disserere, ne cineri illorum atque ossibus dolorem inurere voluisse videar. Moneo tantum alteram ex duabus Hugonis ad Mathildem epistolis insertam ab Hugone Flaviniacensi fuisse in Chronico Verdunensi, alteram vero ex ms. cod. Cluniacensis monasterii editam esse tom. II Spicilegii Acheriani; Acta denique concilii Beneventani legi apud Petrum Diaconum 1. III Chronici Casinensis.At Urbani epistolas, quas sibi ab Hugone Cluniacensi monstratas fuisse dicebat Hugo,in quibus pontifex Cluniacenses monebat, ut sese ab ejusdem Hugonis et Richardi Massiliensis abbatis communione removerent, nusquam vidimus. XXII. Victoris III mors. A quo vicarius et successor designatur Odo.

Anno insequenti (1087) celebrato apud Capuam concilio ad quod Odo noster Ostiensis Hugonem Lugdunensem invitaverat, Victor episcoporum ac principum qui cum eo erant precibus et lacrymis devictus, pontificia insignia, quæ statim post suam electionem Casinum remeans dimiserat, recepit ac die x Kalendas Aprilis in Dominica Palmarum indutus purpura, cruce præcedente, in publicum solemniter processit, celebratisqne in monte Casino paschalibus festis, Romam perrexit, ubi, post expulsum e basilica Vaticana Guibertum,in ea conseeratus est ab Odone nostro Ostiensi, Petro Albanensi, Portuensi et Tusculano Romanis episcopis,aliisque,cardinalibus quoque,episcopis atque abbatibus assistentibus; quod quidem, ut auctor est idem Petrus, Dominica post Ascensionem, die vư Hus Maii factum est. Consecratus tamen fuisse dicitur exeunte Maio apud Bertoldum, sed forte error est librarii, legendumque est ineunte Maio. XXI. Odonis defensio contra Hugonem Lugdunensem. Accusat Odonem Hugo Lugdunensis fractæ fidei, quod Victorem contra propriam sententiam et promissa sibi aliisque facta, humani aliquid passus ordinaverit. Plura habet ea de re in duabus epistolis ad comitissam Mathildem quam sibi conciliare atque ad suas partes attrahere nititur. In iis vero litteris ea refert quæ adversus Victorem machinatus fuerat. Cum, inquit, Ostiensis episcopus nobiscum bene per omnia cucurrisset, ut vidit quod abbas, sic Victorem appellare consuevit, per potentiam principis Jordani ad consecrandum se Romam ire intendebat; timens forte ne sua dignitate privaretur, si ab aliis prima ɲ manus consecratio ei imponeretur, conversus est in die belli; et immemor factus propositi, et factæ nobis sponsionis, quod dicere pudet, cum abbate pacem faciens,reverentiam ei per omnia sicut papæ exhibuit. Verum quod Hugo in Odone occasione hujus ordinationis reprehendit, videtur esse laude dignum. Nam etsi forte aliquid in Victore reprehendendum fuerit,quod non ausim dicere,non tamen tanti esse poterat momenti,ut electio jam facta et ab omnibus, imo et ab ipso Hugone ejusque sequacibus (ut ipse fatetur,et ei Victor in concilio Beneventano exprobavit) approbata infirmari deberet; maxime cum

Dignitatem quam ægre adeo susceperat Victor haud diu retinuit. Etenim cum Beneventi, ubi concilium celebrabat,in morbum lapsus, exitus sui diem imminere persensisset, Casinum statim rediit,ibique Oderisio sibi in monasterii regimine substituto,epi

« PoprzedniaDalej »