Obrazy na stronie
PDF
ePub
[graphic]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors][merged small]
[ocr errors]
[merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small]
[merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

Otto # fig 963.

[ocr errors]

Itte 11 Fig 974

Figl

[blocks in formation]
[graphic][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][merged small][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][ocr errors][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed][subsumed]

ANNO DOMINI DCCCCXC.

POLOVECIUS

JOANNES SMERA POLOVECIUS

NOTITIA HISTORICA

CAVE, Scriptorum ecclesiasticorum historia litteraria, p. 509.

rum mores et instituta acrius invehitur, eorumque ruinam et exitium ob idololatriam,hypocrisin,superbiam,crudelitatem aliaque vitia prædicit;ultimamque gentem Judaicam ad doctrinam Christi convertendam. Claudit litteras his Wladimirum verbis. Ideoque, o rex, non licet tibi suscipere mores et religionem Græcam. Sin vero eam susceperis, ego ad te nunquam proficiscar, sed hic obdormiens judicium Filii Dei exspectabo. Scripsit hanc epistolam lingua Bulgarica, in tabulis æreis, litteris ferreis. Tabulæ in monasterio Salvatoris Præmisliensi, non procul a veteri Sambore, delituerunt ad annum usque 1567, quo Andreas Kolodynsky, Rassorum diaconus, eas in sermonem Russicum et Polonicum transtulit.Ex Polonico, an. 1677, Latine vertit Benedictus Wissowatius.Versionem ejus in lucem protulit Sandius in Append.ad Hist. Eccl.,p.61.Exinde Andreas Wengerscius in Append. ad Hist. Eccles. provinc.Sclavon., p. 499. Non parvam huic epistolæ lucem affundent Miechowita Hist. Polon. libr. II, cap. 3, fol. 990. Cromerus De Orig. et rebus gestis Polon. lib. III, p. 31, ut alios mittam.

Joannes Smera Polovecius, natione Russus, Wla- A religionis cultoribus certiorem reddidit. In Græcodimiri regis medicus et rhetor, claruit anno 990. Inter scriptores ecclesiasticos locum habet, non quod plura post se reliquit opuscula exstat enim non nisi epistola unica, sed ob singularem rei novitatem.Wladimirus supremus Russorum princeps, religione gentilis,Helenam, sive, ut alii vocant,Annam, Basilii et Constantini imperatorum Orientis sororem, in uxorem duxit. Qua occasione religionem Christianam amplexus est, et Russi in Græcorum ritus transferunt. Ante vero quam hæc fierent, Wladimirus,idolorum cultui adhuc deditus, in varias quæ tum vigebant religiones inquirere cœpit, missis undequaque hanc in rem exploratoribus. Instantibus Mahumetanis, illorum cultum velut fœdum turpemque contemptui habuit. In Græcorum religionem propendebat. Quo vero tutius procederet, misit Joannem nostrum qui varias regiones peragraret, seque de omnibus certiorem faceret. Peragrata itaque Pannonia, Servia, Bulgaria, Mysia, magnoque Græcorum imperio, Antiochia, Hierosolymis, tandem devenit in Egyptum, et Alexandriæ diu commoratus est, sacro lavacro ibi initiatus. Ex hac urbe litteras ad Wladimirum dedit, quibus eum de variis

B

SMERÆ POLOVECII

EPISTOLA

AD WLADIMIRUM RUSSORUM REGEM

(SANDIUS, Append. ad Historiam ecclesiasticam, p. 61.)

APOGRAPHUM EPISTOLÆ

Quam scripsit explorator seu nuntius Wladimiri, supremi Russorum principis, Alexandria Ægyptiaca, circa annum 990, tempore quo Russia nondum baptismum suscepisset; quæ translata est ex scriptis antiquæ doctrina Russorum, per Andream kolodynsky a Witepsko, in hodiernum scriptum, e lingua Bulgarica, e tabulis æreis inventis in monasterio Salvatoris, terræ Præmissiensis, non procul a veteri Sambore, ubi celebris dux Leo situs est, anno 1567. Postea vero idem Andreas transtulit eam e Bulgarico scripto in Polonicam linguam. Dictam epistolam ex ms. codice Polonico I Ryniovicii Trembecii a se verbotenus latine redditam meam communioavit Benedictus Wissowatius, filius Andrea Wissowutii, ut sequitur:

et potestate, ad multos annos.

Potentissime rex Wladimire, inclyte heros, do- C et solus sapiens regat te sicut ipse scit, in potentia mine mi chare, hæreditarie dominator regionum Slavonicarum, post ædificationem turris propagatarum e generatione Japhet, Deus vivus omnipotens

Hodie scias a me, rex, fletus mihi semper oboritur cum suspirio, quod me ablegaveris in regiones

4407

APPEND. AD SEC. X.

1408

Græcas, a communione charitatis tuæ et terrarum A firmatus,quod apud Christianos posset servari ho

B

neste,etiamsi absque necessitate urgente, caventes sibi ab invidia, et interna exacerbatione. Illi autem hoc in sua potestate retinent, ideo ut in isto interdicto habeant magnum populum in servitute sua. Denique post mortem suam jubent imagines suas adorari,et imponunt nominum suorum denominationes cum signo domnum,ut in æternum sint memorabiles et celebres; in illas autem prædictas domos jubent eos ad preces ire cum thure ac candelis, et cum omnigena esculentis sacrificiis,nominantes hoc seu vocantes bonam reverentiam; quod eis in dies electos fundantes,in perpetuum privilegio muniverunt. Verumtamen scio quod ultima generatio ab hoc omni magnopere liberabitur, cum animadvertent quod in illis coactis ecclesiis,præter voluntatem Dei omnipotentis, valde vorocitate inquinentur. Quoniam post adorationem idolorum supplaudunt pedibus,plaudunt manibus, efferentes voces suas ad cantum,sicut musica varia; gerentes se absque pudore, quod non licet dicere nec scribere. In illis autem diebus quosdam donant,sicut dignum est, gratia; alios vero post hæc festa puniunt velut legem transgredientes.Propterea quidam Christiani in secessu, in sepulcris, et inter montes atque in silvis et hiatibus terræ convenientes, ob servitutem iniquitatis, vaticinantur, dicentes: Peribunt arrogantes Græci ipsi in igne æterno. Denique et hi, qui ab eis morum ansam habent, etiam sunt inhonesti, infames, mendaces, abominandi.Dictum autem est mihi, rex domine mi,te tuamque generationem talem fore, et dicunt de talibus hominibus præsentibus hodie, quod oculi eorum et corda sint obcæcata. Ideo ultima generatio eorum judicabit eos, vocans eos canes, fabularum fictores, a Deo deficientes et aberrantes a veritate; attamen et illi judicantes ipsi multum exitii haud evadent, propter fœdam discordiam, et iniquitatem suæ superbiæ. Quidam vero humilis cordis, ab omnipotente Deo, propter Filium ejus, opera Spiritus sancti, omnia scripta legis investigabunt sibi in salutem. Sed via eorum angusta erit eis: et scrutabar học perlustrata doctrina aspiciens ab initio mundi, num erit bene talibus et validis, sapientium dictorum hominibus Græcis opulentis, cum aliisgenerationibus hominum, morum eorum, et intellexi quod brevi tempore videbunt omnigenam ignominiam, interitum suum. Idola autem eorum externis linguis in proverbium ibunt, quoniam, non consistent adversus iram Dei vivi, cum sint surda et muta. Præterea vero dicebant aliqui Christianorum et Judaicæ gentis, quod et ipse cum eis ex quibusdam scriptis intellexi,quod ultima generatio Slavonica uniet se cum magno zelo, applicabunt se ad laudandum et profitendum unicum Deum Israelis, Creatorem visibilium et invisibilium rerum, qui liberavit populum suum credentem a peccatis eorum, obedientia Filii, opera Spiritus ejus sancti.Cum quibus et ultima gens Judaica agnoscentes cum aliis linguis doctrinam Christi sui

Russicarum, propter explorationem religionis ac morum:quas ob res hic sæpenumero parum abfuit quin perirem nullusque mihi nunc hinc in terram tuam patet introitus. Qua de re magnificentia tua sic intelligat. Transivi deserta per cacumina cum molestia, Pannoniam itidem transivi, et Danubium Bultrajeci cum magna ærumna. Postea Serbiam, gariam, Mysiam, et magnum celebre imperium Græcorum, cum quinque regnis ejus,fuique Antiochiæ, postea Hierosolymæ. Hierosolyma autem veni huc Alexandriam. Hic vero vidi ubique synagogas sumptuose fabricatas, in quibus homines morum aspidum et basiliscorum. Præterea vero vidi etiam non paucos Christianorum conventus, apud quos jam nulla idola sunt, tantum mensa et scamna. Hi autem homines sunt theologi (in Polonico est Bogomowey, i. de Deo loquentes) honesti, super omnia diligentes pacem, plane velut angeli Dei. Conveniunt autem ad doctrinas quotidie ex mandato Dei, et ad preces antelucano tempore, rursus vero post occasum solis, aliquando autem tertia et nona hora diei. Hos autem hic homines ubique nominant sanctum Dei novum Israeliticumpopulum, seu Israelem.Sequuntur autem hic hanc doctrinam et reges aliqui cum suis doctoribus, et ego ipse semper eos doctrinæ causa accedo. Et jam sum apud eos regenitus aqua et Spiritu, in nomine Pairis Dei omnipotentis, et Filii ejus Christi, et sancti Spiritus, ex eodem Deo procedentis; qua de re librum eorum cognominatum Evangelia, cum doctrinis apostolorum, tibi, rex, mitto, ut percipias. C Sed de hoc etiam sciat vestra potestas: vidi in Cæsaris ditione, quod illis probis, piis hominibus, injuria magna fiat; quoniam Græci existentes sermone callidi, et arrogantes, ex mendacio possunt facere rem justam, imitantes in hoc quasdam doctrinas, et instituta Romana, attrahentes sua astutia homines simplices ad suas synagogas et ecclesias... (hic deest vocula, quæ in Polonico exemplari legi nequit), ipsi dicunt esse Deum unicum,omnipotentem; Filium autem Dei unigenitum Jesum Nazarenum,ejusdem Spiritu sancto post quædam tempora, • Davidis generatione, secundum antiqua ejus promissa, in casta Virgine Maria conceptum et natum, cujus solium durabit usque in æternum, quoniam est jure vocatus Filius Dei, et Servator, Deus D fortis, Pater futuri sæculi; præterea vero ut rex et judex a Deo Israelis est toti mundo manifestatus, sicut hoc mihi a magistro, dudum pro certo notum est. Ecce autem Græci deserentes Dei omnipotentis præceptum, et propriam suam explicationem, Cæsar ac patriarchæ cum cætero suo senatu nominari se etiam novum Israelem mandant; jubent etiam illos fratres suos pauperes, ipsi existentes vividi, invitos sibi servire, et censum dare. Præterea vero prohibent illis uxores ducere, victuque secundum voluntatem suam cum benedictione frui; sic etiam et artes liberales, et arma, quia est

unigeniti ejus, laudantes et benedicentes salutem A miens judicium Filii Dei exspectabo. Hæc scripsi

adipiscuntur, quoniam voluntati Dei sui obedient. Illo autem tempore possibile erit talibus accipere omnem honorem et potentiam omnigenam, per doctrinam et modum prout in antiquiori scriptura exstat. Ideoque, o rex, non licet tibi suscipere mores et religionem Græcam; sin vero eam susceperis, ego ad te nunquam proficiscar, sed hic obdor

ferreis litteris, excudensin xn tabulis æreis, Alexan-
driæ Ægyptiaca 5587, Pharaon 1179, Alexandri
celebris regni ejus anno v, indict. 1, luna vii,
Idib. xix.Hoc tibi fideliter significo medicus et rhe-
tor tuus.
IWANIEC SMERA POLOWLANIN (1).

(1) Alii habent, Joannes Smera POLOWIEC, quod idem est.

FORMULES INÉDITES

PUBLIÉES D'APRÈS UN MANUSCRIT DE LA BIBLIOTHÈQUE DE STRASBOURG
PAR M. EUGÈNE DE ROZIÈRE

CHEF DU CABINET DU MINISTRE DE L'INSTRUCTION PUBLIQUE ET DES CULTES

MDCCCLI

Il est impossible de bien comprendre l'esprit d'une législation et de juger avec certitude de ses effets, si l'on ne joint à l'étude des lois, qui posent les principes, l'étude des actes, qui les développent et les mettent en action. La manière dont une disposition législative est appliquée dans les actes en révèle fréquemment le sens jusque-là demeuré obscur. Les actes sont pour la loi un commentaire vivant et agissant; on peut dire que c'est la loi prise sur le fait.Aussi la nécessité d'unir la pratique à la théorie, et de compléter l'une par l'autre, est-elle reconnue par tous ceux qui s'occupent sérieusement, de la science du droit. Cette nécessité apparaît même dans l'étude de nos lois modernes, généralement si formelles et si explicites; à plus forte raison doit-elle se produire dans l'étude des lois anciennes, rédigées à une époque de barbarie, où le droit était établi moins par des textes légaux que par une série de coutumes et d'usages traditionnels.

Les actes seuls peuvent nous aider à constater ces usages; et sous ce rapport on doit assimiler les formules aux actes proprement dits. Les formules étaient des modèles, dressés en général d'après des actes véritables, et destinés à servir de guide aux praticiens. Il suffirait la plupart du temps d'y ajouter la date et les noms des parties pour reconstituer les actes eux-mêmes. Leur utilité pour l'explication dé notre ancien droit a été proclamée par tous les savants qui ont écrit sur cette matière, et je crois superflu de reproduire ici des considérations que Bignon, Lindenbrog, Baluze et leurs successeurs me paraissent avoir épuisées.

Il n'est pas étonnant que le mouvement scientifique de notre siècle, qui a remis en honneur l'étude historique du droit, ait rendu aux formulaires des temps mérovingiens et carlovingiens la même importance qu'aux autres monuments de la législation barbare. On a dû rechercher les manuscrits de formules avec le même empressement que ceux des lois germaniques et des capitulaires. Un double intérêt s'attachait à cette recherche : il fallait d'abord retrouver les sources des publications faites jusqu'à ce jour, afin de rétablir d'après les originaux les textes dénaturés par des éditeurs négligents ou systématiques : cette première partie de la tâche est remplie, et M. Pardessus a consigné le résultat de ses recherches sur ce sujet dans un article publié par la Bibliothèque de l'Ecole des Chartes et plein d'utiles renseignements (1). Il fallait ensuite explorer les manuscrits qui n'avaient point encore été consultés, dans l'espoir d'y découvrir des formules inédites et d'obtenir ainsi, soit des connaissances nouvelles, soit la confirmation de celles qui sont acquises; je me suis efforcé d'accomplir cette seconde partie, et plus d'une fois le succès a répondu à mes espérances. Grâce à l'obligeance de plusieurs savants bibliothécaires, français et étran gers, qui m'ont permis de visiter les dépôts confiés à leurs soins, ou qui m'ont fait l'honneur d'entrer

(1) Première série, tom. IV, pag. 1 et suiv.

« PoprzedniaDalej »