Werzeburgensis episcopi, nec non Kadeloi episcopi A genitore nostro ipsi fuit restitutum a comite Her

atque cancellarii nostri, consilio saluberrimo interveniente, nostræ regalis auctoritatis præceptum, quod inviolabile perpetualiter teneatur, fieri præcepimus. Ea videlicet ratione ut tam præsens abbas quam futuri nullam potestatem deinceps habeant. de rebus ad prædictam abbatiam pertinentibus diminuere, nec in beneficium dando,nec commutationes seu precarias atque libellarias faciendo, sine licentia prædicti Hubaldi episcopi et successorum ejus qui pro tempore fuerint. Si quis vero abbas contra hanc nostram auctoritatem fecerit, irrita et vacua et sine robore permancant, et abbas proprio honore et dignitate privetur,et illi qui investituram aut aliquod scriptum suscipere præsumpserit, sciant se composituros auri optimi libras centum, medietatem cameræ nostræ, et medietatem abbatiæ, cui damnum inferre tentaverit. Quod ut verius credatur, etc.

Signum domni Heinrici gloriosissimi et invictissimi regis.

Kadeolus episcopus et cancellarius, vice domni Herimanni archiepiscopi et archicancellarii recognovi.

Datum xvi Kalendas Februarii, indictione vii, anno 1040, anno vero domni Heinrici. . . .

Actum Augusta feliciter. Amen.

V.

Diploma Heinrici III regis Romanorum Popponi abbati concessum. Omnes monasterii possessiones et immunitates confirmat.

(Anno 1040.)

[MARTENE, Ampl. Collect., III, 50.)

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis HEINRICUs, divina favente clementia, rex.

B

C

manno ex hærede mortuo per aliquanta tempora injuste detentum, Scaletin videlicet et Palisol cum omnibus appenditiis suis, et quidquid ad ipsum locum emit,sextam scilicet de Amblava et Tumbis a comite Godefrido de Zingeis, vel quod de bono ecclesiæ concambium Wendengias,et Corworonnon abbatis Sancti Maximini data villa Astebronna loco concambii sine aliqua infractura maneat inconvulsum. Quoniam vero prædecessores nostri reges vel imperatores suæ auctoritatis firmitate ipsi loco sancivere, ut advocatus ejusdem ecclesiæ in cortibus ad locum respicientibus non præsumat mansuras aut paraturas facere redibitiones, freda exigere, aut placitum tenere,aut parafredos sibi sumere sine. permissu abbatis et voluntate eadem, et nos ipsi abbati firmando corroboramus, bannique nostri impositione ne deinceps quisquam hæc audeat infringere vigoramus, et quidquid sane acquisivit aut acquisitum reperit in quibuslibet rebus ecclesiæ roboratur nostræ auctoritatis rata præceptione, habens emunitatem ab omni advocatorum infestatione. Et quoniam monachis alterius cœnobii,id est Malmundarii,sancita antiquorum regum vel imperatorum non suffecerunt, et sub duobus abbatibus rescindere eadem monasteria laboraverunt, quod a temporibus sancti Remagii adhuc manet inconvulsum propter hæc,inquam, ut ne qua deinceps inter eos controversia fiat, quod evenisse temporibus domni imperatoris Ottonis secundi constat, statuimus secundum mansuetudinis nostræ edictum, ut unius abbatis regimini sicut jugiter permansit utrumque subjectum cœnobium. Et ut hæc nostræ concessionis ac confirmationis de omnibus his plenior habeatur auctoritas, manu propria hoc præceptum subter firmavimus, sigillique nostri impressione insigniri jussimus.

Signum domni Heinrici regis invictissimi.

Theodericus cancellarius vice Bardonis archicapellani recognovi.

Data Non. Junii, indictione VIII, anno Dominicæ Incarnationis millesimo quadragesimo, anno autem domni Heinrici regis III ordinationis XIII, regni 11.

Actum Stabulai feliciter. Amen.

Sublimitas regalis prudentiæ Deo servientium paci ac quieti omnimodis debet prospicere. Unde comperiat omnium fidelium nostrorum tam præsentium quam futurorum industria, quod monasterii Stabulai sub nostra ditione siti (7) consecrationi præsentes, id est obtinente apud nostram celsitudinem abbatis ejusdem loci, scilicet Popponis reverentia, petente eodem abbate, juxta antiquorum regum Sigiberti, Childerici, Clodovei, Dagoberti, qui constructores fuere præfati loci,necnon et imperatorum Caroli, Ludovici, Ottonum trium, Heinrici,sed et serenissimæ memoria Chuonradi impe- D Privilegium pro parthenone S. Mariæ Mimigardeforratoris genitoris nostri sancita, appendentium vel traditarum rerum illi ecclesiæ a tempore sanct; Remagli per succedentia tempora ratam præceptio nem firmavimus regali auctoritate nostra. Est igitur nostra dignatione sancitum,ut quidquid prædecessorum suorum temporibus illi loco fuit traditum aut condonatum, sed quod eidem abbati imperator Heinricus ob suæ animæ mercedem de Hasbanio reddidit beneficium, sive quod a divæ memoriæ

(7) Hinc patet consecrationem Stabulensis ecclesiæ factam fuisse anno 1040, sub S. Poppone abbate, qui disciplinam in monasterio restituit,

VI.

densi.

(Anno 1040.)

[ERHARD, Cod. diplom. Westph., p. 107.] C. In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis, HEINRICUS, divina favente clementia, rex.

Omnium fidelium nostrorum tam præsentium quam et futurorum solers noverit industria, qualiter nos divina admonitione compuncti,nec non fidelissimo ac frequentissimo servitio Heremanni Mimiædificia etiam collapsa atque adeo ecclesiam restauravit, quod amplius patet ex narratione ipsius dedicationis (MARTENE, Ampl. Collect., II, 60).

B

gartewrtensis Ecclesiæ venerabilis episcopi non A quando aut necessitas exigit, aut utilitas exposcit, parumper incitati,quamdam curtem nostræ proprietatis Harvia dictam, in pago Livegowe,et in comitatu Dietbaldi comitis sitam, pro remedio animæ dilectissimi genitoris nostri Chuon radi videlicet imperatoris Augusti, et pro pia recordatione animæ. conjugis nostræ Chunehildis reginæ simulque pro stabilitate vitæ nostræ nostræque matris Gisilæ imperatricis Augustæ, atque pro desiderio divinæ retributionis, ad hanc ecclesiam, quam prædictus Heremannus episcopus in Mimigartewrtensi loco a fundamento incœpit, eamque ad finem perductam, nobis astantibus,in honorem sanctæ Dei Genitricis Mariæ honorifice consecravit,cum omnibus suis pertinentiis, hoc est utriusque sexus mancipiis, areis,ædificiis, terris cultis et incultis, agris, pratis, pascuis, campis, silvis, venationibus, aquis aquarumque decursibus, molis, molendinis,piscationibus,exitibus et reditibus, viis et inviis, quæsitis et inquirendis, seu cum omni utilitate quæ scribi aut dici poterit. Eo tenore in proprium dedimus atque tradidimus,ut ejusdem ecclesiæ abbatissa cæteræque moniales Dei sanctæque gentricis Mariæ servitium abhinc die noctuque in commemorationem nostri parentumque nostrorum copiosius possint adimplere. Firmissime autem in eadem facienda traditione hoc excepimus, ut neque præsens Heremannus episcopus, neque futuri successores sui deinceps præfatam curtem ullam potestatem habeant de eadem ecclesia retrahendi vel in suos usus vindicandi, nisi eo concambio aut ea restitutione,quæ ejusdem ecclesiæ abbatissæ omnibusque suis monialibus aut ex vicinitate aut ex utilitatis magnitudine commodior vel utilior esse videatur.Et ut hæc nostræ traditionis atque largitionis auctoritas nunc et per succedentia temporum curricula stabilis et inconvulsa permaneat,hanc paginam inde conscribi eamque manu nostra, ut subtus videtur,corroborantes, sigilli nostri impressione præcepimus insigniri.

de villis aut rebus ecclesiarum præstariam aut concambium facere,quibus auctoribus id agatur oportet litteris adnotare, ut postquam ejus rei auctores vel astipulatores contigerit obiisse, si quis succedentium id velit infringere vel demutare, ipsa litteralis commendationis auctoritas in medium prolata, et præcipue si sublimitate imperiali est confirmata, habeatur pro teste, ad infirmanda molimina partis adversæ. Quapropter notum sit Christi fidelibus et nostris, tam præsentibus quam futuris, quale concambium factum sit de bono Sancti Remacli apud Wendengias, quod olim pertinens ad abbatiam Sancti Maximini pro Astenebruno, inter alias commutationes datum fuerat cœnobio Stabulensi, et sancitum et corroboratum imperiali auctoritate patris mei divæ memoriæ Chuonradi Cæsaris, villa quædam Inkesengias vocata, erat de episcopatu Bavenbergensi, pertinens ad præbendam sancti Georgii. Quæ quoniam longe distabat a præfata urbe, visum est ejus loci præposito nomine Luitpaldo cum consensu domni sui (8) Sugeri episcopi alias eam concambire, petiitque a venerabili Popponne abbate monasterii Stabulai,ut hanc villam,quoniam abbatia sua vicina erat, acciperet sibi, et bonum de Wendagiis loco suo propinquius pro denominata villa traderet sibi, et ut æquum ex utraque parte concambium fieret, duos adhuc mansos apud Andernacum et Nonam de Buobardio adjiceret. Pro hoc igitur apud Trajectum in curia nostra a supradicto venerabili abbate interpellati habendum posC_sidendum ulterius ecclesiæ sancti Remacli firmando corroboravimus, bannique nostri impositione, ne deinceps quisquam aut tollere aut usurpare sibi audeat, vel injustitiam aut violentiam facere publice vigoravimus.Atque ut hujus nostræ confirmationis et concessionis de hoc concambo plenior imo certior habeatur auctoritas, manu propria hoc descriptionis præceptum subter adnotavimus.

Signum domni Heinrici secundi imperatoris invictissimi.

VIII.

Privilegium pro monasterio S. Petri Mindensi. (Anno 1043.)

[ERHARD, Cod. diplom. Westph., 140.] In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis, HEIND RICUS, divina favente clementia rex.

Si in monasteriis construendis studium habuerimus aut aliis nostris fidelibus idem volentibus assensum præbuerimus, non solum ad temporalis, verum etiam ad æterni regni commodum hoc nobis profuturum esse non ambigimus. Quapropter notum sit omnibus Christianæ religionis cultoribus præsentibus videlicet et futuris, qualiter Bruno Mindensis episcopus nos adiit, et monasterium ex propriis hæreditatis suæ bonis, in insula quadam Wisare post ad summum pontificatum evectus, Clemens II appellatus.

dem charitatis vocatione conveniant, ut per hane concordiam et dilectionem in Dei servitio devotiores coadunentur. Atque ut eadem ecclesia cum bonis suis nunc ab ipso ci collatis vel postmodum conferendis ab ejus successoribus vel ab aliis magis secura consisteret, in mundiburdium Sancti Petri et tuitionem nostram et sub potestatem episcopi loci illius collocavit. Idcirco notum sit omnibus qualiter id ipsum monasterium ejusdemque abbatem et fratres inibi manentes sub nostra regali sine imperiali successorumque nostrorum tuitione defendi volumus, sic scilicet ut nullus ejusdem episcopi successor potestatem habeat bona ejusdem monasterii aliquo modo destruere aut minuere. Quare si vel ille vel alius aliquis hujus destructor et monaB sterii bonorumque suorum dissipator vere sciat, quia abbati fratribusque ibidem Deo servientibus in nobis nostrisque successoribus certum est inde refugium. Et ut hoc nostræ concessionis præceptum per omne tempus stabile permaneat et inconvulsum, hane paginam inde conscriptam subtusque manu propria corroboratam sigilli nostri impressione jussimus insigniri.

Datum decimo Kalendas Februarii, anno Domicæ Incarnationis 1043, indictione x1, anno autem domni Heinrici ordinationis xv, regni vero iv. Actum Goslare in Dei nomine feliciter Amen. Adelgerus cancellarius vice Bardonis archicapellani recognovit.

fluminis juxta Mindum posita,et sub potestate sancti A pum adesse aliquid impediat, fratres tamen ibi eaPetri apostoli constituta, in honore sancti Mauricii martyris sociorumque ejus et aliorum sanctorum, et pro nostri patris Chuonradi imperatoris memoria, qui eumdem pontificali dignitate sublimavit, et pro nostra sospitate et regni nostri stabilitate, et pro se suisque antecessoribus sive successoribus suisque etiam parentibus, a nobis licentiam construere impetravit, quo in loco vitam monachorum constituere, eisdemque abbatem se licenter ordinare nos postulavit. Et quia ullam in hac re novitatem incipere vel nos aliquid exinde postulare antea non præsumpsit, quam monasteriis suis quæ invenit aliquod supplementum adderet,locumque hunc sub nostram defensionem suscipere nos rogavit. Cujus petitioni quia justa ac religiosa fuerat, nequaquam contrarii, ob interventum videlicet familiarium nostrorum Herimanni Coloniensis archiepiscopi et Hunfridi Magdeburgensis episcopi, simul etiam cum consensu cæterorum nostrorum fidelium qui tunc temporis præsentes adfuerunt, præfatum monasterium construere et monasticam vitam abbatemque inibi constituere illi permisimus,Quod cum merito ejus desiderio permitteremus, eo tamen majori fiducia voto ipsius consensimus,quia,sicut prædiximus, idem episcopus in primis sedis suæ primatem ecclesiam fratrumque suorum prandium ibidem Deo sanctoque Petro famulantium de hæreditariis suis bonis benigne adauxit. Et duo monasteria, sanctæ Mariæ videlicet et sancti Martini, ab antecessore suo Sigeberto episcopo incœpta,iste alterum eorumdem quod est sanctæ Mariæ et opere et consecratione consummavit, alterum sancti Martini vero ex parte devote augmentaverat, aliaque monasteriaquæ in episcopatu ejus sub suo jure erant,et prandia ibi Deo servicntium fidei charitate supplevit, quatenus votum suum in hoc quoque monasterio eo majori fiducia postmodum expedire posset, quo ecclesiis suis quas invenit utilitatibus antea prodesset. Ad idem vero monasterium ex propriæ hæreditatis suæ bonis sive et ex aliis quæcunque acquirere potuit collationibus octoginta mansos cum mancipiis, villis, areis, ædificiis,agris, terris cultis et incultis, viis et inviis, exitibus et reditibus,quæsitis et inquirendis, pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, piscationibus, molendinis. et utilitate silvarum. Nec non cum omnibus appendiciis quæ dici aut nominari possunt, tradidit perpetualiter ibi permanenda exceptis his quæ vel ipse, Deo opitulante, postea acquirere poterit, vel collatione fidelium huic provenire possint ccclesiæ, quin etiam triginta mansos et octoginta aratra decimationum de monasterii Sancti Petri bonis ad supplementum eidem monasterio condonavit. Constituit quoque ut per singulos annos in festivitate sancti Mauricii ejusdem sedis episcopus cum fratribus monasterii Sancti Petri ad supradictum monasterium veniat ac missarum solemnia celebret ibique prandendo charitatem adimpleat. Et si episco

C

D

IX.

Privilegium pro monasterio Herifordensi.
(Anno 1044.)

[ERHARD, Cod. diplom., 111.]

C. In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. HEINRICUS, divina favente clementia, rex.

Si regiæ liberalitatis munificentia locis Deo dica tis quiddam conferimus, et ad temporalem vitam et æternam nobis profuturum esse liquido confidimus. Quapropter omnium Christi nostrique fidelium tam futurorum quam præsentium solertia noverit, qualiter nos præcipue pro amore divino et animæ nostræ remedio, tum ob interventum dilectæ contectalis nostræ Agnetis reginæ, quasdam res ab antecessoribus nostris regibus vel imperatoribus monasterio Herivordensi in honorem sanctæ Dei

genitricis perpetuæ virginis Mariæ constructo, et beatæ Bosinne corporaliter inibi quiescenti, duas scilicet curtes Overanberh et Liutwinesdorf, in usum sanctimonialium Deo ibidem famulantium datas, nostræ auctoritatis renovare scriptis et cofirmare voluimus,sitas in pago Angeres gauwe et in comitatu Witechindi comitis, cum omnibus suis appendiciis, hoc est utriusque sexus mancipiis, areis, ædificiis, terris cultis et incultis, pratis, pascuis, aquis aquarumque decursibus,molis, molendinis, piscationibus, silvis, venationibus, exitibus et reditibus, viis et inviis, quæsitis et inquirendis, cum omni utilitate quæ ullo modo inde poterit pro

venire. Ea videlicet ratione, ut prædicta loca in A ditas habere videtur. Videlicet monasterium quod usum sanctimonialium inibi omnium remota contradictione perpetualiter teneantur, nulli in beneficium præstanda. Illud etiam cum antecessorum nostrorum traditione et astipulatione benigne concedimus et confirmamus, ut sanctimoniales inibi Deo famulartes arbitrium et potestatem habeant eligendi abbatissam, cum quælibet earum locum morte intercidente mutaverit, et ut nulla judiciaria persona in his quæ eamdem ecclesiam continere videatur, vel exactor, vel publicus judex causas agere vel freda exigere, seu ad mansiones vel ad quodlibet ministerium compellere præsumat, nisi advocatus quem ejusdem loci elegerit abbatissa, locorum quidem horum homines a cæterorum omnium districtu sint liberi. Et ut hæc regiæ nostræ traditionis et confirmationis auctoritas stabilis et inconvulsa omni ævo permaneat, hanc chartam inde conscriptam manu propria, ut infra videtur, corroborantes sigilli nostri jussimus impressione signiri.

Signum domni Heinrici tertii (L. M.) regis invictissimi. † CR. †

Theodericus cancellarius vice Bardonis archicancellarii recognovit.

Data vi Kal. Oct., anno Dominicæ Incarnationis 1044, indictione xII; anno autem domni Heinrici tertii ordinationis ejus xvII, regni vero vi.

Actum Aquisgrani in Dei nomine feliciter. Amen.
X.

Confirmatio privilegiorum et jurium Mantuanæ Ec-
clesiæ facta ab Henrico III, Germaniæ et Italiæ C

rege.

(Anno 1045.)

[MURATORI, Antiq. Ital. VI, 415.]

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. HEINHIcus, divina favente clementia, rex.

factum est in honore sanctorum Memoris, Probi et Ruffini, cum omnibus suis adjacentiis, sciiicet cum aqna, quæ dicitur Mulinelles, cum suis decursibus de illo loco, unde eadem aqua originem sumit, usque in Mincii amnem, et ex utraque lectuli parte duodecim pedes, cum omnibus pertinentiis ejusdem monasterii, cum curtibus etiam in Veronensi Vicentino, Mantuano, Brisiano, Placentino, Mutinensi, atque Cremonensi comitatibus sitis, quæ ita nominantur, Bagniolo, Colonia, et in circuitu fluminis, quod dicitur Caput Alponis, Puliana, Alonte, Leonigo, atque Sablone; seu in Cardinensi Judiciaria. cum servis et ancillis ibidem pertinentibus, et omnes alias res ejusdem monasterii, quæ sunt in prædictis comitatibus, vel infra nostrum Italicum regaB gnum,seuquas cæterorum hominumconcessionibus, traditionibus, offensionibus, comparationibus, commutationibus,libellorum quoque vel qualicunque relium chartarum conscriptionibus, seu pheothecariis emphiteosi ipse sanctus locus obtinuit.Confirmamus itaque sibi plebem Mantuanæ civitatis cum plebe Sasselli, quæ est in Porto, plebem de Suave, plebem Mauri, plebem Sancti Metri, plebem de Octavo, plebem de Riverso, plebem de Goti, de Volta, de Bonago, de Corte de Cauriana de Galziago, de Gussenago, de Capite Tartari, de Margareja, de Ludolo, quæ est in Scorzarolio, de Turiselle, de Saviola, de Castellione Mantuano, de Boneficio, de Bigarello, de Sancto Georgio, de Ponterioli, de Barbasio, de Carisedolo, de Sancto Cassiano, de Sancto Martino de casale Barbasi, de Sancto Laurentio in casale, de Gubernule de Septengenti, de Sermite, de Sancta Maria de Baniolo, de Castellucchio, de Campedello, de Radaldescho: itemque plebem in Flumine novo, plebem de Pletule, cum omnibus aliis plebibus et capellis, cum terris cultis et incultis, cum silvis et venationibus, decimis, seu curtibus, mansis etiam vestitis atque absentibus, campis, pratis, pascuis, et cum omnibus insulis, quæ sunt in flumine Padi, de Zara usque in Burana, et usque in Vizanum, sicut Padus antiquitus decurrebat: cum piscationibus, caretis, paludibus, molendinis, aquis, aquarumque decursibus, ripis, omnia omnino in integrum quæcunque dici vel nominari possint, unde eadem sancta Mantuanensis Ecclesia investita fuisse dignoscitur, quocunque ordine vel qualibet legitima auctoritate. Insuper renovamus scriptum sancti Cassiani abbatiæ, a paganis devastatæ, per hos fines terminatæ, de Agritia Majore usque in viam, quæ vulgo dicitur Viscovilis, usque in Agritiam Minorem; inde decurrit terminatio usque in Verenscula; inde derivatur per fossas Paluti in lacum Mantuæ, inde Fissaro, et per Fissarum usque in Agritiam Majorem, ubi terminationis exordium sumpsit, cum omnibus pertinentiis et adjacentiis, quæ ad ipsam abbatiam pertinere videntur, quatenus idem Marcianus præsul, ejusque successores hæc omnia ad utilitatem sui episcopii absque alicujus impedimento et

Si in sacratis omnipotenti Deo locis a quibuslibet desolatis recuperationis augmentum pio favore largimur, id nobis et ad imperii nostri stabilimentum atque ad æternæ remunerationis emolumentum credimus profuturum. Quapropter omnium sanctæ Dei Ecclesiæ, nostrorumque fidelium, præsentium scilicet ac futurorum, noverit universitas quod Marcianus sanctæ Mantuanæ sedis episcopus, nostram adiit clementiam, postulans ut pro Dei amore nostræque animæ remedio ad confirmationem vel restauratio- D nem omnium suorum bonorum nostræ auctoritatis præceptum suæ Ecclesiæ concedere dignaremur. Cujus precibus inclinati; per interventum quoque Herimanni nostri dilectissimi archiepiscopi et archicancellarii, et Brunonis nostri amantissimi episcopi, libenter acquiescentes: et quoniam dignum est, ne res Ecclesiarum Dei a quibuslibet deprædentur, ut ab earum ditione, quod nequam est auferantur, decrevimus eidem Mantuano episcopatui omnes res quas modo de donis regum seu imperatorum prædecessorum nostrorum, vel alio quolibet modo tenet, vel quas sine lege potestative, vel cum virtute perPATROL. CLI.

35

contradictionis molestia perpetualiter valeant possi- A inde fecerat, apud genitoris nostri excellentiam muldere. Verum etiam confirmamus eidem Ecclesiæ omne toloneum, ripas, et ripaticum, et fixuras palorum ripa Mantuanæ civitatis et porti, et totam publicam functionem, atque insulam reveris et curtem Regalem, nec non et insulam, quæ dicitur Suzaria, etc.

B

toties conquestus est se hoc sponte non fecisse. Cui cum prædictam cortem et plebem restituere vellet, sæpe et sæpissime per suas litteras illi mandatum est ut eas ad partem episcopii habendas relinqueret. Quod nunqnam impetrare valuit, sed diabolico instinctu, cui a cunabulis, sicut omnibus tam Italicis quam Teutonicis patet, deservierat, ejus legationem vilipendens, superius dicta detinuit et alia mulio majora ad genitoris dedecus et vilitatem, invadere non formidavit, scilicet plebem de Misiano cum omni integritate sua, et decimam de castro Aganello ad prædictam plebem de Arciaco pertinentem, et decimam de Mauringo, ad plebem de Fornovo attinentem, nec non et medietatem de castro Cortegano, ad abbatiam Sancti Laurentii pertinentem. Eo autem in regno veniente cum comperisset quod archiepiscopus violata fidelitate quam illi fecerat, regnum sibi invadere moliretur, Girardo instigante et ei omnino suffragante, omnia prædicta, sicut reo majestatis et proscriptione digno, juste ei abstulit et episcopo restituit. Sed genitore nostro de regno recedente, iterum omnia invadere non timuit, spreta ejus reverentia et timore. Nos vero episcopatus diminutioni et miseriæ condolentes, et paternum dedecus considerantes, hæc omnia episcopio æternaliter habenda concedimus, et insuper per præcepti nostri auctoritatem retinenda instituimus, ea videlicet ratione ut nullus archiepiscopus, episcopus, dux, marchio, comes, vicecomes, seu magna parvaque regni nostri persona ecclesiam eamdem divestire audeat. Si quis C vero, etc.

Si sanctarum Dei Ecclesiarum pastoribus ea, quæ digne a nostris fidelibus apud nostram majestatem postulantur, impendimus, id ad æternæ remunerationis meritum nobis proficere non dubitamus. Quocirca omnium fidelium sanctæ Dei Ecclesiæ, nostrorumque, præsentium scilicet ac futurorum, noverit industria eo quod Hubaldus venerabilis sanctæ Cremonensis Ecclesiæ episcopus, dilectusque fidelis noster, per domnum Herimannum reverentissimum Coloniensem archiepiscopum,et dulcissimum consobrinum nostrum, nostræ regiæ humiliter retulit potestati, qualiter suam Ecclesiam pene desolatam multisque calamitatibus et miseriis invenisset attritam. Imperatoris namque divæ memoriæ Chuonradi imperatoris Augusti genitoris nostri tempore domnus Landulfus prænominatæ Ecclesiæ et parti Romani imperii per omnia semper fidelissimus, gravi infirmitate correptus, in ipsa infirmitate longam pro traxit vitam. In cujus longa ægritudine sua Ecclesia non modicam passa estjacturam, maxime a Girardo, Heriberti Mediolanensis archiepiscopi nepote, qui audacia patrui sui, qui omne regnum Italicum ad suum disponebat nutum, superbe levatus, quidquid sibi placitum erat, justum aut injustum, potestative operabatur in regno. Invasit itaque cortem et plebem D de Arciaco contra voluntatem et sine permissione multum diuque ægrotantis episcopi. Qui cum liquisset infima, et migrasset ad superos, successit ei Hubaldus episcopus, noster in omnibus fidelissimus. Cui cum necesse esset ad episcopalem consecrationem accedere, ab archiepiscopo ut consecraretur impetrare nequaquam valuit, plebem et cortem risi quam injuste et potestative invaserat, nepoti suo concederet. Cumque in longum pro hac intentione ejus protelaretur consecratio, non sponte sed coacte concessit, quod petierat, consecrationem non aliter consecutus. Quia vero multum moleste ferebat quod

Ego Ramundus notarius hujus exomii exemplar vidi et legi.

XII. Heinrici III regis, imperatoris II, diploma quo omnia bona confirmat monasterio Veronensi Sancti Zenonis.

(Anno 1047.)

[MURATORI, Aantiq. Ital. VI, 221.]

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. HEINRIcus, divina favente clementia, Romanorum imperator Augustus.

Imperialem snblimitatem condecet, etc.; qualiter Walterus sanctæ Veronensis Ecclesiæ episcopus una cum Alberico, abbate monasterii Sancti Zenonis martyris, nostram clementiam suppliciter exorando adiit, ob amorem Dei omnipotentis, beatique Zenonis reverentiam, etc. Nos vero, justis eorum petitionibus consentientes, pro remedio animæ nostræ, et ob interventum dilectissimæ conjugis nostræimperatricis Agnetis, prædicto monasterio concedendo confirmamus, etc. Id est in eodem territorio Veronensi monasterium constructum in honore sancti Petri, quod dicitur Mauritica, cum decimis ac terminis corum cernentibus a fine Fissaro usque in Fossatum Mantuanum, ex uno latere ab Agricia usque fine Finale, et pertingens in Agricia usque Trivularia, de uno capite Castellionem, Silvatico; castellum etiam in Vallepicta cum decimis et appendicis suis;